สถานที่บรรลุธรรม
 

ถาม : การบรรลุธรรมนั้นจำเป็นหรือไม่ที่จะต้องบรรลุธรรมในวัดหรือในป่า บรรลุธรรมในบ้านได้หรือไม่ ?
ตอบ : สถานที่ไหนก็ได้ ถ้าเหมาะสม อย่างที่พระพุทธเจ้าตรัสไว้ว่า

สถานที่สัปปายะ คือสถานที่อันเหมาะ หมายถึงอยู่ในที่สงัดไม่เกลื่อนกล่นไปด้วยผู้คน

อาหารสัปปายะ หมายความว่า มีอาหารที่เหมาะกับธาตุขันธ์ของตัวเอง ไม่ใช่ว่าคนแพ้ข้าวเหนียวแล้วไปอยู่ภาคอีสาน อย่างนี้ก็แย่

อากาศสัปปายะ ก็คือว่าไม่ร้อนไม่หนาวจนเกินไป พอดีเป็นที่สบาย

สิ่งทั้งหลายเหล่านี้มีส่วนช่วยเป็นอย่างมากสำหรับผู้ฝึกในระยะแรกเริ่ม แต่ว่าผู้ที่กำลังใจทรงตัวแล้วสถานที่ไหนก็เหมาะสำหรับท่าน ตรงจุดไหนก็ตามสามารถบรรลุมรรคผลได้ เพียงแต่ว่าในการใช้ความพยายามมากน้อยต่างกัน

ถ้าในสถานที่ ๆ เคยมีพระที่บรรลุมรรคผลอยู่ก่อนแล้ว พลังงานของท่านจะหลงเหลืออยู่ พอเราไปตรงจุดนั้นพลังงานของท่านจะหนุนเสริม ทำให้กำลังใจของเราเข้าถึงธรรมได้ง่าย แต่ว่าถ้าไม่มีที่ในสถานที่นั้นต้องตะเกียกตะกายเอง เหมือนกับว่าสถานที่หนึ่งมีหนทางให้เราอาศัยขึ้นภูเขาได้ และได้รับการหักล้างถางพงมาดีแล้ว ก็จะสะดวกสำหรับเรา

แต่ถ้าหากว่าเราต้องไปบุกป่าฝ่าหนามปีนเขาลงห้วยเอง ลำบากหน่อยแต่ก็ถึงเหมือนกัน ถ้าถามว่าสถานที่ไหนเหมาะ ทุกที่ก็ได้..แต่ถ้าหากว่าได้ที่ซึ่งเป็นสัปปายะจริง ๆ ก็วิเศษเลย

สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ เดือนสิงหาคม ๒๕๔๔