วิธีบอกกล่าวว่าสิ่งที่เขาทำและเข้าใจนั้นผิด
 

ถาม : มีข้อสงสัยอีกอย่างหนึ่ง สมมติว่าเราเจอคนที่เข้าใจผิด ทำผิดโดยไม่รู้ แล้วเราควรที่จะบอกกล่าวหรือไม่ว่าสิ่งที่เขาเข้าใจนั้นผิด หรือว่าเราควร...?
ตอบ : ถ้าสามารถ และมีโอกาส แต่อย่าลืมว่าทุกคนมีทิฐิ คือ ความเห็นของตัว เขาย่อมเห็นว่าเขาทำดีแล้วถูกแล้วเขาถึงได้ทำสิ่งนั้น แต่ว่าสิ่งที่เขาทำนั้นยังดีไม่หมดยังถูกไม่หมด เราก็พยายามชี้แจงในสิ่งที่ดีกว่า ถูกกว่า ให้เขา เพื่อที่จะได้ปรับทิฐิ คือ ความเห็นของเขามาให้เห็นถูก

แต่เรามั่นใจไหมว่าสิ่งที่รู้เห็นนั้นถูกกว่า ถ้ามั่นใจก็ประกาศอย่างกล้าหาญแบบพระพุทธเจ้าประกาศ พระพุทธเจ้าท่านไม่เคยล้มล้างทิฐิของบุคคลอื่นเลย สังเกตว่าการประกาศธรรมของท่าน เช่นว่า ชฎิล ๓ พี่น้อง ท่านอุรุเวลกัสสปะ ท่านนทีกัสสปะ ท่านคยากัสสปะ ท่านบูชาไฟ พระพุทธเจ้าก็บอกว่าการบูชาไฟดี แต่การบูชาไฟภายนอกยังดีไม่พอ ต้องบูชาไฟภายในด้วย

เสร็จแล้วท่านถามว่าไฟภายในคืออะไร ท่านก็ไล่ให้ฟัง ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจล้วนแล้วแต่เป็นไฟ ถ้าหากว่าตาสัมผัสรูปภายนอก ถ้าหากว่ารับเอามาข้างในก็พาให้ร้อนใจ ท่านก็ไล่ไปเรื่อย จนเป็นอาทิตตปริยายสูตร เสร็จแล้วจนกระทั่งเขาหันกลับมาพิจารณาธรรมตามที่ท่านสอน ก็กลายเป็นพระอรหันต์กันหมด

อย่างสิงคาลมาณพ ที่ไหว้ทิศทั้ง ๖ ไหว้ไปเถอะ..ทั้งวัน ๆ ก็ได้แต่เอาน้ำชโลมตัวเองจนโชกไปทั้งตัว แล้วก็ไหว้ผงก ๆ อยู่คนเดียว พระพุทธเจ้าถามว่าทำอะไร ท่านก็บอกให้ฟังว่าทางด้านบิดาที่เป็นพราหมณ์สอนต่อ ๆ มาว่าให้ไหว้ทิศทั้ง ๖ พระพุทธเจ้าท่านก็เลยบอกว่า ที่พ่อสอนมาถูกแล้ว แต่ว่าสิ่งที่ถูกกว่าดีกว่ายังมี ตถาคตจะชี้แจงให้ฟัง

แล้วก็ไล่ให้ฟังทีละอย่าง เช่น ทิศเบื้องบนก็คือสมณชีพราหมณ์ ทิศเบื้องซ้าย เบื้องขวาคือ ครูบาอาจารย์ บิดามารดา ไล่ไปเรื่อย จนกระทั่งถึงทิศเบื้องต่ำคือผู้รับใช้ ผู้เป็นบริวารของเรา แล้วก็บอกแต่ละวิธีว่าควรจะทำอย่างไร ควรจะปฏิบัติอย่างไรแก่บุคคลอย่างนั้น

พระพุทธเจ้าท่านไม่เคยล้มล้างทิฐิของใคร แต่แนะนำในสิ่งที่ดีกว่าเพื่อให้เขาพิจารณา ถ้าคนมีปัญญาจะเห็นว่าสิ่งที่พระพุทธเจ้าแนะนำดีกว่า ปฏิบัติตามก็จะได้ผลตามนั้น คราวนี้การประกาศศาสนาของพระพุทธเจ้า ท่านทำเพื่อการสงเคราะห์ ไม่ได้หวังชื่อเสียงหรือว่าลาภยศใด ๆ ทั้งสิ้น ในเมื่อทำเพื่อเป็นการสงเคราะห์ เขาจะตามหรือไม่ตาม พระองค์ท่านถือว่าได้ทำหน้าที่ของพระองค์ท่านสมบูรณ์แล้ว เราเองสามารถทำอย่างนั้นได้ไหม ? ไปบอกเขาถ้าเขาไม่ทำตาม ก็จะไปโกรธเขาอีก

ถาม : ไม่โกรธหรอกค่ะ ถ้าไม่มีผลกระทบมาถึงเรา ?
ตอบ : (หัวเราะ) ต้องมีถ้าด้วย ถ้าไม่มีถ้านี่ไม่สนุก

สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๔๔