การเจริญกรรมฐานอานาปานุสติ
 

การเจริญกรรมฐานอานาปานุสติ ต้องนั่งตั้งกายตรง เพื่อให้กระดูกสันหลัง ๑๘ ข้อต่อกันเป็นแบบถูกต้องดี เพื่อไม่ให้หนังเนื้อเส้นเอ็นหดหู่และเหนื่อยง่าย ทั้งทำให้ลมหายใจเดินคล่องสะดวกและนั่งได้ทนทาน ให้จิตจดจ่ออยู่ที่ลมหายใจเข้าออก ใจจะไม่ฟุ้งซ่านและมีสติปรากฏดี ผู้เจริญอานาปานุสติต้องศึกษาให้รู้จักชนิดของลมหายใจ ๑
รู้จักที่ลมหายใจถูกต้อง ๑
รู้จักสังเกตลม ๑
รู้จักที่ควรเจริญ ๑
รู้จักวิธีเจริญ ๑
รวม ๕ อย่างด้วยกัน ชนิดของลมนั้นมี ยาว สั้น หยาบ ละเอียด ที่ลมถูกต้องนั้นคือ ปลายจมูกและริมฝีปากข้างบน ถ้าคนจมูกยาว ลมถูกปลายจมูก คนจมูกสั้น ลมถูกริมฝีปากข้างบน รู้จักสังเกตลมนั้นคือ ต้น กลาง ปลายลมเวลาหายใจออก ต้นลมอยู่สะดือ กลางลมอยู่หัวใจ ปลายลมอยู่จมูก ถ้าหายใจเข้าต้นลมอยู่จมูก กลางลมหัวใจ ปลายลมสะดือ

ที่ควรเจริญนั้นคือ ป่า โคนต้นไม้ที่สงัด
วิธีเจริญต้องให้ถูกกับจริต ๓ ฤดู ๓ ธาตุ ๓
คนราคะจริตธาตุลม ชอบที่สงัด คนโทสะจริตธาตุเสมหะธาตุปิตะมาก ชอบโคนต้นไม้ คนโมหะจริตธาตุเสมหะ ชอบป่า
ฤดร้อนเจริญในป่า ฤดูหนาวเจริญที่โคนต้นไม้ ฤดูฝนเจริญที่ภูเขา ซอกเขา ถ้ำ ป่าช้า กลางป่า กลางแจ้ง ลอมฟาง


อานิสงส์ได้รับ ๑๐ อย่างคือ
มีขันติดี ๑
อดทนต่อความยินดียินร้าย ๑
อดทนต่อสิ่งที่น่ากลัว ๑
อดทนต่อทุกขเวทนา ๑
ได้ฌาน ๔ โดยไม่ยากลำบาก ๑
อิทธิวิธิ ๑ ทิพย์โสต ๑
เจโตปริยญาณ ๑
ปุพเพนิวาสานุสติญาณ ๑
ทิพย์จักขุ ๑ อาสวักขยญาณ ๑

อานาปานุสติกัมมัฏฐาน ได้ชื่อว่าทำสติปัฏฐาน ๔ บริบูรณ์ คือ กาย เวทนา จิต ธรรม
เมื่อหายใจเข้าออกยาวหรือสั้นก็รู้ชัด และหัดรู้กองลมที่กำหนดเข้าออก หัดนึกระงับกองลมหายใจเข้าออก ย่อม ชื่อว่ามีความเพียรมีสติมีสัมปชัญญะในจำพวกกาย
หัดกำหนดรู้ปีติหายใจเข้าออก หัดกำหนดรู้สุข หายใจเข้าออก หัดกำหนดรู้เครื่องตกแต่งจิต และระงับหายใจเข้าออก ชื่อว่าพิจารณาในจำพวกเวทนา
หัดกำหนดรู้จิตหายใจเข้าออก หัดทำจิตให้บันเทิงยิ่งหายใจเข้าและออก หัดทำจิตให้ตั้งมั่นหายใจเข้าออก หัดทำจิตให้หลุดพ้นหายใจเข้าออก ชื่อว่าพิจารณาจิต
หัดพิจารณาความไม่เที่ยงหายใจเข้าออกให้พิจารณาคลายกิเลสหายใจเข้าออก หัดดับกิเลสหายใจเข้าออก หัดเลิกกิเลสหายใจเข้าออก ชื่อว่าพิจารณาธรรม



คัดลอกจากหนังสืออนุสรณ์งานบำเพ็ญกุศลศพ ครบ ๑ ปี
พระครูสุวรรณเสลาภรณ์ (หลวงพ่อสาย อคฺควํโส)
อดีตเจ้าอาวาสวัดท่าขนุน ต. ท่าขนุน อ. ทองผาภูมิ จ. กาญจนบุรี