ถาม : (ไม่ได้ยิน)
ตอบ : การศึกษาปริยัติเป็นการดูแผนที่ ปฏิบัติคือการเดินทางในพื้นที่จริง แผนที่เราทิ้งไม่ได้ แต่อย่าเชื่อแผนที่จนเกินไป เพราะกว่าเราจะรู้ว่าความหมายในแผนที่คืออะไร เราต้องผ่านอย่างนั้นก่อน นั่นก็คือต้องเปิดใจให้กว้าง พยายามพิจารณาทุกอย่างที่ผ่านเข้ามา ถ้าจะเอาให้ปลอดภัยเลยก็คือ ทุกอย่างเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไปเท่านั้น ไม่อย่างนั้นแล้วจะแบกทิฐิมานะไปชนกับคนอื่นเขา

พระอาจารย์กล่าวว่า "ส่วนใหญ่แล้วปัจจุบัน ถ้าไม่ใช่พุทธิจริต ก็จะเป็นโทสะจริต ซึ่งทั้ง ๒ อย่างต้องอาศัยการหวดแรง ๆ ถึงจะรู้ตัว พุทธิจริตจะฉลาด ถ้าจะหวดต้องดูช่องให้ดี แต่ก็ต้องหนักมือ

โทสะจริตนี่นอกจากขี้โมโหแล้ว ยังมีอุปนิสัยแข็งกร้าว ต้องอัดหนัก ๆ เหมือนกัน แต่ทั้ง ๒ ประเภทนี้ เขาต้องเจอบุคคลที่เขาศรัทธา ไม่อย่างนั้นจะไม่ยอมลงให้ ตีให้ตายก็เท่านั้นแหละ"

พระอาจารย์เล่าว่า "ก่อนเข้าพรรษา มีชาวบ้านแถวตลาดพาลูกมาบวช แต่ท่องคำขานนาคไม่ได้ เจอด่ากลางโบสถ์ไป เขาย้ายลูกไปอยู่วัดอื่นเลย เขาบอกว่าลูกเขารับไม่ได้ อะไรจะขวัญอ่อนขนาดนั้น นับว่าโชคดีที่ย้ายไป ไม่อย่างนั้นคงอยู่ไม่พ้นพรรษา เพราะระยะนี้พระใหม่โดนกันแทบทุกวัน

ทำอะไรยังขาดความรอบคอบ ถ้าปล่อยให้เลยไปเขาก็จะไม่จำว่าผิดตรงไหน เพราะฉะนั้น..พลาดเมื่อไรต้องใส่ตรงนั้นเลย ถ้าโดนอย่างนั้นแล้วจะจำไปนาน"

พระอาจารย์เล่าว่า "ก่อนออกพรรษา ๓ วันอาตมาไปผ่าเหงือกมา เหงือกบวมมาตั้งแต่วันที่ ๒๕ แต่ต้องไปคุมห้องสอบนักธรรมอยู่ จึงปลีกตัวไปหาหมอไม่ได้ จนปวดมากขึ้นเรื่อย ๆ ท้ายสุดเหงือกบวมใหญ่ประมาณ ๒ ข้อนิ้วชี้ พอวันอาทิตย์ไปให้หมอผ่า ปรากฏว่าเขารีดหนองออกมาบานเลย หมอบอกว่า “พระคุณเจ้ากลับไปตรวจสอบด้วยว่า ฟันมีปัญหาหรือเปล่า ?”

คุณหมอมาถึงก็ล้วง ๆ ควัก ๆ บีบ ๆ เค้น ๆ อาตมาก็คิดว่า "กูไม่ร้องไม่ใช่ไม่เจ็บนะ.." เหงือกบวมขนาดนั้น แรงดันข้างในขนาดนั้น ต้องปวดจนเห็นดาวเห็นเดือนอยู่แล้ว ท้ายสุดหมอฉีดยาชาให้ ๔ - ๕ เข็มแล้วก็ผ่า ผ่าเสร็จยังสอดท่อระบายเอาไว้ให้อีก แต่ยัดลึกเกินไป เลยที่ยาชาออกฤทธิ์ก็เลยสะดุ้งเฮือก ยังดีที่ไม่ได้ร้อง

พอกลับวัดไปวันแรก รุ่งขึ้นก็ออกพรรษาไม่ต้องบิณฑบาต แม่ชีต้มข้าวต้มให้ เป็นข้าวต้มเห็ดหอม เขาตักเห็ดหอมมาเกือบทั้งชามเลย คนเจ็บเหงือกจะไปเคี้ยวได้อย่างไร ? อาตมาก็เลยได้แต่ซดน้ำไปหน่อยหนึ่ง มื้อต่อไปเป็นข้าวต้มอีก ฝืนฉันลงไปได้ ๓ คำก็ต้องวางอีกเพราะเค็มจนฉันไม่ได้

รุ่งขึ้นก็ปีนเขาไปตักบาตรเทโวฯ มีแรงเดินก็บุญโขแล้ว ถ้าเทโวฯ อย่างเดียวตอนบ่ายจะได้พัก แต่ตอนบ่ายมีกฐินต่ออีก อาตมาได้แต่นั่งยิ้มกับตัวเอง ถ้าหงายตึงลงไปนี่จะไม่แปลกเลย..!"

ถาม : เดินอยู่เฉย ๆ มีแมลงสาบวิ่งมาจากไหนไม่ทราบ มองไม่เห็นเขา ตอนก้าวเดิน ส้นเท้าลงไปโดนเขาดัง 'เป๊ะ' ก็รีบยกขึ้นทันที... ถ้าเรามีสติดีกว่านั้น เขาจะไม่ตายหรือไม่คะ ?
ตอบ : ถ้าเวรกรรมมานี่สติดีแค่ไหนก็ตาย น้ำหนักทิ้งลงไปแล้ว คนที่ไม่ได้ฝึกมาจนชินนี่ยั้งไม่อยู่หรอก นั่นเป็นกตัตตากรรม คือกรรมที่ไม่เจตนา เขาเองเคยมีกรรมเนื่องกับเรามา พอถึงเวลาอย่างไรก็ต้องมาตายเพราะเรา

เมื่อเดือนก่อนน้องเล็กขับรถตอนดึกเข้าวัด ปรากฏว่าพอถึงสี่แยกแก่งเสี้ยน จะเลี้ยวซ้ายก็มัวแต่ดูรถข้างขวามืออยู่ หมาเดินตัดหน้ารถกระชั้นชิด เสียงดัง “พลั่ก” น้องเล็กก็เบรก อาตมาเลยบอกว่า ไปเลย..ไม่ต้องไปใส่ใจ พอวิ่งต่อเสียงดัง “กรึบ” หมาแหกปากร้องสนั่นหวั่นไหวไปสามบ้านแปดบ้าน น้องเล็กเขาก็ใจเสีย อาตมาบอกไปว่าไม่ตายหรอก หมาร้องแบบนี้ยืนยันได้เลยว่าไม่ตาย เพราะถ้าหมาตายจะร้องไม่ออก คาดว่าคงโดนทับแถว ๆ ปลายเท้าโดยเฉพาะเล็บ เจ็บมากถึงได้ร้องขนาดนั้น

ปรากฏว่าไม่กี่วันผ่านไปเห็นนอนอยู่หน้าบ้าน น้องเล็กเขาก็ใจไม่ดี บอกว่าไม่ตายก็จริง แต่จะลุกขึ้นหรือเปล่า ? พอวันก่อนเห็นเดินอยู่ก็สบายใจแล้ว ไม่ได้เป็นอะไรมาก

เรื่องเวรกรรมที่ผูกพันมา ซึ่งไม่น่าจะโดน มัวแต่ไปเหลียวมองขวา หันมาอีกทีรถถึงตัวแล้ว หักหลบไม่ทัน

ถาม : สมเด็จวัดระฆังของท่านคิดราคาเท่าไรคะ ?
ตอบ : คิดแค่ ๑๐ ล้านบาท อาตมาติดตัวมาหลายปีแล้ว ทุกวันนี้ก็ยังอยู่ ขี้เกียจเอาเข้าตลาดพระ เข้าไปแล้วช้ำใจ

มีอยู่ช่วงหนึ่งทางนายกสมาคมผู้นิยมพระเครื่อง เขาไปบูชาหลวงปู่ทวดเนื้อว่านพิมพ์ใหญ่มา ราคา ๒.๕ ล้านบาท อาตมาเห็นว่าของตัวเองสวยกว่าตั้งเยอะ จึงให้ทิดเก่งเอาไปแหย่เขาดูหน่อย ว่าให้ราคาเท่าไร ปรากฏว่าเขาให้หนึ่งแสน..! สวยกว่าของเขาตั้งเยอะนะ..ให้หนึ่งแสน แต่ของเขาบูชามา ๒.๕ ล้านบาท คราวนี้เห็นหรือยังว่าราคาเซียนดุขนาดไหน ?

สมเด็จวัดระฆังของอาตมา ถ้าอยู่ในวงการราคาไม่หนี ๕๐ - ๖๐ ล้านบาท แต่ที่ไม่สามารถไปถึงขนาดนั้นได้ เพราะเราไม่มีราคาเซียนบวกไปด้วย ถึงได้บอกว่าถ้าออกมาขอแค่ ๑๐ ล้านบาทพอ

เขาเองก็มาบ่นว่า "ทำไมไม่ค่อยมีพระใหม่เข้าวงการ ?" เข้าไปทีไรแล้วพวกเอ็งก็ไปทำกับเขาอย่างนั้น ทีของตัวเองค้าขายกันองค์หนึ่ง ๕๐ - ๖๐ ล้านบาท แต่ของคนอื่นเข้าไปให้เขานิดเดียว เล่นไม่แบ่งให้คนอื่นเขากินบ้างเลย

ที่จริงอาตมามีเบญจภาคีครบชุดเลยนะ แต่พระรอดท่านลงไปดูแลบ้านวิริยบารมีเสียแล้ว ตอนยกเสาเอกบ้านนี้แหละ อาตมาใส่ลงไป แล้วเห็นไหมว่าท่านรอดจริง ๆ น้ำท่วมแค่ไหนก็ไม่โดนไปกับเขาด้วย

ถาม : พระของหลวงพ่อฤๅษีมี... ?
ตอบ : เรื่องของพระเครื่องบอกแล้วว่า วัตถุมงคลเป็นเครื่องส่ง กำลังท่านส่งเป็นปกติอยู่แล้ว สำคัญตรงเครื่องรับคือเรานี่แหละ ถ้าเครื่องรับดีก็ได้เยอะหน่อย เครื่องรับไม่ดีก็ได้น้อยหน่อย

ถาม : เครื่องรับดีทำอย่างไรคะ ?
ตอบ : ศีล สมาธิ ปัญญา

พระอาจารย์เล่าว่า "วันตักบาตรเทโวฯ ถามโยมสูงอายุที่มาจากทางด้านบ้านสองแคว หนองบัว สามพระยา ว่า “เป็นอย่างไรโยม..สบายดีหรือ ? ” โยมเขาตอบเป็นหลักธรรมมากเลยว่า “ยังพอไปได้มาได้อยู่..ครูบา” อาตมาฟังแล้วรู้สึกว่าเป็นคำตอบที่นักปฏิบัติยังไม่สามารถจะเค้นออกมาได้เลย แต่ชาวบ้านเขาตอบออกมาจากใจ

อาตมาถามว่า "ได้กลับบ้านบ้างไหม ?" เขาบอกว่าไม่ไปแล้ว เป็นคนไทยกันหมดแล้ว แผ่นดินไหนที่อยู่สุขอยู่สบาย เขาก็อยู่กันไป

อย่างที่ทำวิจัยเรื่องของพระแม่เจ้าจามเทวี พอมาตอนช่วงท้าย ๆ มีการรบกับทางด้านละโว้ กระทั่งทางพุกามก็ยกมารบด้วย ท้ายสุดชาวเมืองหริภุญชัยจำนวนหนึ่งก็เลยหนีไปอยู่ที่สะเทิม ก็คือสุธรรมวดี อาณาจักรมอญ เพราะพูดภาษาใกล้เคียงกัน คุยกันรู้เรื่อง อยู่ไปอยู่มามีความสุข เพราะว่าทางอาณาจักรมอญเป็นอาณาจักรพุทธศาสนา อยู่สุขอยู่เย็นมากก็เลยไม่กลับ

จึงกลายเป็นธรรมเนียมว่า ทางด้านหริภุญชัยพอถึงเวลาเดือน ๑๒ จะทำตามประทีปลอยโคมส่งไปเพื่อถามข่าวคราวญาติทางนั้น"

พระอาจารย์เล่าว่า "อาตมาไปแม่ฮ่องสอนมาหลายครั้ง คราวที่สนุกที่สุดก็คือ ไปแจกของร่วมกับท่านจิตโต แถว ๆ ห้วยไก่ป่า ห้วยกองเป๊าะ เอารถวิ่งลุยน้ำไปหลายกิโลเมตรเลย วิ่งไปตามลำห้วย ที่แย่ที่สุดก็คือ เป็นรถยนต์คันแรกที่เข้าไปในรอบปี พวกเด็กกะเหรี่ยงก็เลยเดินมาคลำรถ เขาไม่เคยเห็นรถ ลูบ ๆ คลำ ๆ เล่นเอารถลายพร้อยทั้งคัน

เด็กกะเหรี่ยงตั้งใจจะมากินก๋วยเตี๋ยว ถือชามมาคนละใบ เพราะพวกเราส่งข่าวไปว่าจะเอาก๋วยเตี๋ยวไปเลี้ยงตอน ๘ โมงเช้า เขารอแล้วรออีก มาได้กินตอนเกือบ ๆ ๖ โมงเย็น เร่งเตาแก๊สกันอุตลุดกว่าน้ำจะเดือด เห็นเขากินกันอย่างมีความสุขแล้ว อาตมาคิดว่า..ชีวิตหนึ่งของเขาได้กินก๋วยเตี๋ยวเขาก็มีความสุขแล้ว อะไรจะเรียบง่ายขนาดนั้น พวกเรานี่ขึ้นเหลาไปจ่ายมื้อหนึ่งเป็นพัน ยังไม่รู้สึกรู้สาอะไรเลย

ถึงได้บอกว่า บุคคลที่ร่ำรวยต้องเจือจานคนจน จะให้ทุกคนรวยเท่ากันก็เป็นไปไม่ได้ เพราะสร้างบุญมาไม่เสมอกัน ในเมื่อเราเจือจานคนจน คนจนก็จะเป็นพื้นฐานให้แก่เรา เวลามีอะไรเขาก็ช่วยเหลือเรากลับมา เรามีเงินเขามีแรงงาน ก็สมประโยชน์ด้วยกันทั้ง ๒ ฝ่าย แต่ถ้าจะเอาความรวยอย่างเดียว ไปไม่รอดหรอก

คุณรวยแค่ไหนคุณก็ตัดตัวเองออกจากสังคมไม่ได้ มนุษย์เราเป็นสัตว์สังคม ถ้าไม่ใช่บุคคลหวังความหลุดพ้น หลีกไปอยู่คนเดียวเพื่อปฏิบัติ พวกที่เหลืออยู่ไม่ได้หรอก ขืนไปโดดเดี่ยวอย่างนั้น เดี๋ยวตัวเองก็เฉาตาย"

พระอาจารย์กล่าวว่า "กฐินปลดหนี้ปี ๒๕๕๖ ว่าจะไปวัดป่าพระพุทธบาทเขาน้อย ช่วยสร้างสมเด็จองค์ปฐม ๕๐ ศอก แปลว่าปีหน้าวัดนี้จะได้เงินจากพวกเรา ๒ ครั้ง ก็คือวันแม่กับวันกฐิน ท่านทั้งหลายเหล่านี้กำลังใจเหลือล้น ถ้ามีคนหาเงินให้กูทำทุกอย่าง..!

รอบนี้ท่านอาจารย์วันชาติบอกว่า.. "เสียท่าไปหน่อย เราดันไปเอ่ยปาก พอเอ่ยปากว่าเราจะทำ พรหมเทวดาโมทนาไปแล้ว จะถอยก็ขายหน้า.." อาตมาก็เลยบอกกับท่านว่า จะไปยากอะไรเล่า บอกเขาว่า ในเมื่อโมทนาแล้วก็ช่วยหาเงินให้ด้วยสิ"

หมายเหตุ : ท่านอาจารย์จะทอดกฐินปลดหนี้ ปี ๒๕๕๖ ที่สำนักสงฆ์ของพระอาจารย์มหาณรงค์ศักดิ์ ฐิติญาโณครับ

พระอาจารย์เล่าว่า "อาตมาไปได้หลวงพ่อนากน้อยมาองค์หนึ่ง โยมเขาถวายมา เป็นพระประจำตระกูลของเขา น่าจะมีเนื้อทองสัก ๗๐ เปอร์เซ็นต์ หน้าตักประมาณ ๕ นิ้ว ก็คงตกเป็นสมบัติของวัดท่าขนุนต่อไป"

พระอาจารย์กล่าวว่า "ปกติแล้วญาติโยมที่จองกฐินมักจะถามว่า ทางวัดตั้งยอดไว้เท่าไร วัดอื่น ๆ เขาตั้งเอาไว้ ๕ แสนบาทบ้าง ๑ ล้านบาทบ้าง อาตมาเลยบอกว่า “เอาอย่างนี้แล้วกัน โยมหามาได้ ๓๐๐ บาท ถือว่าประสบความสำเร็จ”

ปีถัดมาปี ๒๕๔๐ เศรษฐกิจตก โยมมาถามใหม่ “ปีนี้จะตั้งยอดกฐินไว้ที่เท่าไร ?" อาตมาบอกว่า "ตอนนี้เศรษฐกิจไม่ดี เอามา ๙ บาทก็พอ” ปี ๒๕๔๑ มาถามซ้ำอีก บอกไปว่า “เออ...ปีนี้ดีขึ้นมาหน่อย เอามา ๑๖ บาท”

ถามมา ๓ ปีแล้ว เล่นเอาโยมเลิกถามไปเลย ถ้าญาติโยมมีศรัทธาก็หามาสิ จะมากจะน้อย ยอดเงินไม่ใช่สิ่งสำคัญในกองกฐิน สิ่งสำคัญในกองกฐินคือผ้าไตร"

ถาม : เมื่อวันออกพรรษา ผมอธิษฐานขอให้แก้วบารมีประจำตัวมาร่วมบารมี ปรากฏว่ามีแก้วในวันรุ่งขึ้นมาด้วย ขออนุญาตท่านช่วยพิจารณา
ตอบ : ไม่ต้องพิจารณาหรอก เก็บเอาไว้เถอะ..ส่วนใหญ่ท่านเหล่านี้จะมาอำนวยความสะดวกในเรื่องของความเป็นอยู่ และเรื่องของบริวาร ถ้ามีอะไรก็นึกถึงเทวดาที่ท่านรักษาแก้ว ขอให้ท่านช่วยสงเคราะห์ความสะดวกคล่องตัวในเรื่องนี้ ๆ

แต่จะก้ำกึ่งกันอยู่ในระหว่างสัมมาทิฐิกับมิจฉาทิฐิไปเลย เพราะสิ่งที่มาไม่มีรูปลักษณ์ของพระรัตนตรัย พอจะทำอะไรให้นึกถึงพระเป็นหลักไว้ก่อน ไม่อย่างนั้นเดี๋ยวโดนดึงเป๋ไปเรื่อย เพราะของอย่างนี้พอถึงเวลาแล้ว ทุกอย่างจะสมเหตุสมผลและลงตัวไปหมด แต่อาจจะเป็นการทดสอบก็ได้ แล้วเราอาจจะเผลอสอบตก จึงต้องยึดพระรัตนตรัยเป็นหลักไว้ก่อน

ถาม : เพิ่งทราบว่าพระอาจารย์เคยปรารถนาพุทธภูมิมาก่อน
ตอบ : แก้วคู่ตัวของอาตมาดูแล้วน่าจะเป็นมรกต ถ้าเป็นมรกตก็คงราคาแพงหูตูบ

ถาม : ไม่ทราบว่า ของผมพอจะเป็นยอดจักรพรรดิหรือมหาจักรพรรดิครับ ?
ตอบ : ส่วนใหญ่ถ้าถึงระดับนั้นต้องเคยเป็นมาก่อน ถ้าไม่เป็นมาจะไม่มีดวงแก้วประจำตัว แสดงว่าในอดีตของคุณสักชาติหนึ่งต้องเคยเป็นระดับนั้นมาแล้ว

ถาม : เขามาเองครับ
ตอบ : ส่วนใหญ่ก็มาเองทั้งนั้นแหละ เพราะถ้าไม่มาเองก็ไม่ใช่ของแท้ รักษาไว้ให้ดี หมดจากเราไปแล้ว ขอให้เป็นมรดกของลูกหลานได้ด้วย ไม่อย่างนั้นเดี๋ยวก็หายไปเองอีก

ถาม : เขาไปนับถือผี
ตอบ : ต้องมีขอบเขตอย่างที่เมื่อครู่บอกไปว่า จะทำอะไรก็ตาม เราต้องนำด้วยพระรัตนตรัยไว้ก่อน ไม่อย่างนั้นเดี๋ยวเตลิดไปไกล

คราวนี้มีปัญหาตรงที่ว่า เราถือพระรัตนตรัยเป็นที่พึ่ง ไม่มีที่พึ่งอื่นใดยิ่งไปกว่า แล้วอยู่ ๆ เราก็เปลี่ยนจุดหมายไปถือผี กลายเป็นว่าเราจะเป็น อัญญัตสัตถุเทสหรือเปล่า ? อยู่ในลักษณะถือศาสดาอื่นแทนพระรัตนตรัย เพราะฉะนั้นต้องระมัดระวังให้ดี ถ้าเรากำลังใจวางผิดจุดนิดเดียวจะกลายเป็นมิจฉาทิฐิไปเลย แล้วจะโดนดึงเป๋ไปเรื่อย ๆ

ถาม : พ่อก็เป็น แม่ก็เป็น
ตอบ : เขาเป็นอย่างไรก็เป็นไปสิ ถึงเวลาเราไปด้วยความเคารพ แต่เรายึดพระรัตนตรัยเป็นที่หนึ่ง คุณจะเก่งคุณจะยิ่งใหญ่อะไรผมไม่คัดค้าน ผมจะให้ความเคารพตามปกติ แต่ที่เราเคารพที่สุด หนึ่งเดียวในชีวิตก็คือพระรัตนตรัย ไม่อย่างนั้นเดี๋ยวก็โดนหลอกไปเรื่อย

ถาม : (ไม่ได้ยิน)
ตอบ : นึกถึงพระได้ ก็บอกแล้วว่าจะเริ่มอะไรต้องเริ่มด้วยพระ ถ้าเราจะใช้วัตถุมงคลอะไรที่ไม่มีสภาพของความเป็นพระ เราก็นึกถึงพระก่อน ถ้าเป็นองค์พระเป็นพระพุทธหรือพระสงฆ์ เรานึกได้ง่ายอยู่แล้ว แต่ถ้าเป็นของอย่างอื่น เช่น ตะกรุด ลูกอม ลูกแก้ว ให้นึกถึงพระไว้ก่อน ถ้าโดนดึงให้หลงทางแล้วต้องเดินทางอีกนานมาก อาตมาเหนื่อยแล้ว..เข็ดแล้ว..ไม่เอาด้วยแล้ว

ถาม : การดูจริยาของผู้อื่น ?
ตอบ : ถ้าชื่นชมเอาเป็นตัวอย่าง..ไม่เป็นไร ถ้าเห็นเขาทำผิดพลาด เอามาสอนใจเราว่า เราจะไม่ทำอย่างนั้น..ไม่เป็นไร แต่อย่าไปตำหนิเขาด้วยกาย ด้วยวาจา ด้วยใจ ถ้าตำหนิเขาในลักษณะนั้น คือการที่เราไปสนใจจริยาคนอื่นแล้ว ไม่เกิดประโยชน์อะไร นอกจากทำให้ใจเราเศร้าหมองเอง

พระอาจารย์กล่าวว่า "ในการจัดดอกไม้ ถ้ามีธูปเทียนอยู่ด้วย ธูป ๓ คือ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เทียน ๒ คือ ตัวแทนของพระธรรมโดยตรง ก็คือ โลกียธรรม โลกุตรธรรม เพราะเทียนเขาหมายถึงความสว่างที่เป็นดวงปัญญา โดยเฉพาะความสว่างของพระธรรม บูรพาจารย์มักจะแทรกปริศนาธรรมต่าง ๆ เอาไว้ อยู่ในหลักการปฏิบัติบ้าง อยู่ในศาสนพิธีบ้าง ขึ้นอยู่กับว่าเราจะตีความออกไหม ? เข้าถึงไหม ?

ปกติแล้วเราจะจุดธูปแล้วค่อยจุดเทียน ถ้าที่ไหนก็ตาม เขาเตรียมธูปเทียนไว้พร้อม มีการใส่น้ำมันไว้ด้วย เราจะจุดธูปก่อนแล้วจุดเทียน แต่ถ้าที่ไหนที่เขาไม่พร้อม เราต้องจุดเทียนก่อนแล้วเอาธูปไปต่อจากเทียน แต่มาระยะหลังเห็นจุดเทียนก่อนแล้วจุดธูป เขาก็เลยบอกว่าเป็นการจุดเทียนธูป เป็นวลีที่ไม่สะดวกลิ้น แต่จริง ๆ ก็คือจุดธูปจุดเทียน

อาตมากำลังคิดว่าจะออกหนังสือสักเล่มหนึ่งชื่อว่า กลิ่นธูปควันเทียน มีบรรยากาศผี ๆ หน่อย ตอนนี้ปกิณกธรรมไป ๓ เล่มแล้ว สัพเพเหระไป ๑ เล่ม เดี๋ยวลองดูว่ากลิ่นธูปควันเทียนจะออกไปทางไหน"

พระอาจารย์เล่าว่า "สมัยเด็ก ๆ เขาจะว่าพวกผู้หญิงไม่ดีว่า นางกะแหร่ง พอเวลานางร้ายออกมาเล่นงานนางเอกมาก ๆ ก็จะมีคนออกมาด่าว่า "อีนางกะแหร่ง" กว่าจะรู้ว่าคำว่ากะแหร่ง แปลว่าตอแหล ก็เมื่อตอนข้ามไปฝั่งพม่าแล้ว เป็นภาษาพม่าเต็ม ๆ เลย กะแหร่งแปลว่าตอแหล

คำที่ติดตลาดมาจนถึงสมัยนี้ ก็คือคำว่า "เชย" ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๘ จนป่านนี้เชยยังติดตลาดอยู่ เกิดจากนิยายเรื่อง ๓ เกลอ พล นิกร กิมหงวน มีคุณลุงเป็นเศรษฐีบ้านนอก ชื่อลุงเชย ลุงมาทำกะป้ำกะเป๋ออยู่ในกรุงเทพฯ ประจำ ก็เลยเรียกลุงเชย คำนี้ก็เลยเอาไว้สำหรับคนที่ทำอะไรไม่ค่อยทันสมัย ไม่ถูกที่ถูกทาง

ชิ้น แปลว่า คู่รัก เหมือนคำว่ากิ๊กในสมัยนี้ สมัยก่อนเขาจะถามว่า เป็นชิ้นกับเธอหรือเปล่า ? ประมาณนั้นแหละ เวลาไปอ่านหนังสือเก่า ๆ เจอคำพวกนี้จะได้รู้ มีพวกเด็ก ๆ หลายคน เวลาอ่านหนังสือแล้วก็งง เข้ามาถามว่าคำนี้หมายความว่าอะไร อาตมาก็ต้องอธิบายให้เขาฟัง"

พระอาจารย์กล่าวว่า "วันก่อนอาตมาไม่สบาย นอนหลับแล้วก็ฝันไปเรื่อยว่า สถานการณ์บ้านเมืองเราปีหน้าไม่ค่อยจะดีนัก การที่พยายามจะโค่นล้มรัฐบาลจะเข้มข้น ถึงขนาดอาจจะมีการลอบสังหารบุคคลสำคัญ แล้วก็ป้ายโทษให้ทางรัฐบาล

อะไรจะทำกันได้ขนาดนั้นก็ไม่รู้ พอสะดุ้งตื่นขึ้นมา อ้าว..ฝันไปนี่หว่า แต่ปีหน้าพระผู้ใหญ่สำคัญหลายรูป ก็น่าจะถึงวาระ"

พระอาจารย์กล่าวว่า "ส่วนใหญ่คนเป็นพ่อแม่จะรักลูกมากเกินไปไม่กล้าตี ไม่กล้าลงโทษ แต่พอเก็บกดมากเข้า ๆ ทนไม่ไหว ไปตีระบายอารมณ์ ทำให้เด็กจะไม่เชื่อถือ

คนเป็นพ่อเป็นแม่ต้องมีความมั่นคงในอารมณ์ ผิดก็คือผิด ถูกก็คือถูก ลงโทษก็คือลงโทษ ให้รางวัลคือให้รางวัล เด็กเขาจะรับได้ แต่ถ้าปล่อยให้ผิดไปเรื่อย ๆ จนทนไม่ไหว แล้วค่อยไปตี เด็กเขาไม่รับรู้ด้วย เพราะว่าเขาลืมไปแล้ว แต่คนเป็นพ่อเป็นแม่ไปเก็บเอาไว้ซะเยอะ เขาเห็นว่าผิดหน่อยเดียว ทำไมตีซะเยอะแยะขนาดนั้น เมื่อเห็นว่าตัวเองโดนลงโทษแบบไม่ยุติธรรม เขาก็จะเริ่มดื้อ..!

แบบชินจัง..โดนแม่ลงโทษ เขกหัวจนปูดเป็นลูกมะกรูด เด็กญี่ปุ่นเขกหัวไม่เป็นไร แต่ถ้าตีก้นนี่เรื่องใหญ่ บ้านเรานี่ตีก้นได้ แต่อย่าตีหัว "

ถาม : บันไดบ้านควรตั้งอยู่ทิศใดของบ้าน ?
ตอบ : เรื่องของบันไดเขาดูขั้นมากกว่า ส่วนใหญ่เขาให้ขั้นบันไดเป็นเลขคี่ ๑-๓-๕-๗-๙-๑๑ อย่าให้ลงเลขคู่

ถาม : ทิศที่เราขึ้น ?
ตอบ : จะขึ้นด้านไหนก็ช่างเถอะ ทิศของบันไดเขาไม่คิด ยกเว้นตำราฮวงจุ้ยของจีนที่บางทิศก็ห้ามตั้งเหมือนกัน แต่เราไม่ควรฟุ้งซ่านขนาดนั้น เอาแค่นี้ก็พอแล้ว ไม่อย่างนั้นเดี๋ยวก็ต้องรื้อบ้านอีก..!

พระอาจารย์กล่าวว่า "พระกริ่งมีถิ่นกำเนิดมาจากประเทศจีน ในส่วนของพระพุทธศาสนามหายานถือว่าเป็นพระหมอ ถ้าเจ็บไข้ได้ป่วยให้อาราธนาท่านทำน้ำมนต์ ดื่มเข้าไปรักษาโรคได้ หรือติดตัวไว้ก็จะแคล้วคลาดปลอดภัยจากอันตราย

เมื่อความเชื่ออย่างนี้แพร่หลายออกไป บรรดาพ่อค้าที่ไปค้าขายต่างประเทศสมัยก่อน ต้องไปเรือสำเภากันข้ามปี จึงพกพระกริ่งติดตัวมา การค้าขายสมัยนั้นส่วนใหญ่ก็ค้าขายกับอยุธยากับละโว้ พอพ่อค้าจีนเข้ามาถึงเมืองไทย คนไทยจึงทราบในอานุภาพของพระกริ่ง ก็เลยมีการสร้างขึ้นมาบ้าง

ตำราพระกริ่งที่ค่อนข้างเป็นที่ยอมรับกัน ปรากฏขึ้นครั้งแรกโดยสมเด็จพระพนรัตน์ วัดป่าแก้ว ซึ่งเป็นสมเด็จพระสังฆราชสมัยอยุธยา เชื่อกันว่าท่านเป็นคนริเริ่มสร้างขึ้นมา"

ถาม : ถ้าทำบุญเราต้องอุทิศให้ตัวเองไหมคะ ?
ตอบ : ถ้าเราทำบุญเราได้บุญเองแล้ว ทำเองได้เองแล้วจะอุทิศไปทำไมเล่า ? การอุทิศเป็นการให้กับคนอื่น

พระอาจารย์กล่าวว่า "การซ่อมพระพุทธรูป เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ผู้หญิงได้เบญจกัลยาณี ตอนสมัยคุณปุ๋ย ภรณ์ทิพย์ นาคหิรัญกนก ได้นางงามจักรวาล มีโยมไปถามหลวงพ่อวัดท่าซุงว่า ทำบุญอะไรถึงได้เป็นนางงามจักรวาล ? หลวงพ่อท่านบอกว่า ต้องมีเมตตาพรหมวิหารเป็นปกติ ต้องมีศีลเป็นปกติ และที่สำคัญคือต้องเคยซ่อมพระพุทธรูปเก่า ทำของเก่าให้สวยงามขึ้นมาใหม่

ฉะนั้น..ถ้าใครคิดจะเกิดใหม่ ให้ซ่อมพระพุทธรูปเอาไว้บ้างนะ อาตมาไม่ได้ซ่อมพระพุทธรูปอย่างเดียว โบสถ์ก็ซ่อม แต่ขอบอกว่าซ่อมของเก่านี่ยากมาก ทำของใหม่เลยดีกว่า ซ่อมโบสถ์เก่ายิ่งรื้อก็ยิ่งเจอส่วนที่ชำรุด สร้างโบสถ์ใหม่หลังหนึ่งใช้เวลาไม่กี่เดือน เพราะอาตมาทำส่วนใหญ่คนพร้อม ของพร้อม เงินพร้อม

แต่พอซ่อมโบสถ์เก่าหลังหนึ่งใช้เวลาเป็นปีเลย เพราะยิ่งรื้อก็ยิ่งเจอจุดที่ชำรุด โดยเฉพาะโบสถ์เก่าเป็นไม้ระแนง เพื่อให้เขาเอากระเบื้องขอไปเกี่ยว ๆ ติดไว้ พอนานหลายสิบปี ไม้ระแนงก็ผุ แต่ที่ทรงตัวอยู่ได้เพราะขอกระเบื้องเกี่ยวกันประคองอยู่ พอเราเริ่มรื้อก็พังเลย..!"

ถาม : พระอาจารย์ไปยุโรป ประเทศไหนบ้างคะ ?
ตอบ : ไปฝรั่งเศส เยอรมัน อิตาลี สวิสเซอร์แลนด์ และเบลเยี่ยม ๕ ประเทศ ส่วนอังกฤษถ้ามีเวลาว่าง น่าจะไปประมาณปลาย ๆ เดือนมีนาคม

ถาม : พระเวสสันดรเอาชนะใจพระนางมัทรีอย่างไร ?
ตอบ : ท่านอธิษฐานตามกันมา พระนางมัทรีอธิษฐานว่า ขอเป็นสำเภาทองรองรับพระองค์ท่านเพื่อข้ามสู่วัฏสงสาร ชาติที่เป็นพระนางมัทรีก็เลยโดนบริจาคเป็นทาน

ถาม : มีชาติที่พระโพธิสัตว์ต้องเอาชนะ ต้องได้ตัวมาให้ได้ ?
ตอบ : ชาติที่เป็นพระเจ้ากุสราช ท่านเกิดมาหน้าตาขี้ริ้ว โผล่หน้าเข้าไปพระมเหสีตกใจจนเป็นลม..!

ถาม : ผมต้องเอาชนะนางแก้วด้วยการอธิษฐานใช่ไหมครับ ?
ตอบ : คุณจะเอาชนะเขาไปทำไมวะ..!?

ถาม : ต้องเอาชนะใจเขาให้ได้ เพื่อจะดึงเขามา
ตอบ : คิดดี พูดดี ทำดีไว้ เดี๋ยวเขาก็ดีกับเราเอง

สมัยก่อนอาตมาไม่เคยชวนคนเข้าวัดแม้แต่คำเดียว คบหากันเฉย ๆ กินด้วย เที่ยวด้วย เล่นด้วยทุกอย่าง แต่เวลามีงานวัดก็บอกเขาว่า ช่วงนี้ไปไหนไม่ได้เพราะต้องไปวัด แล้วเราก็ไปของเรา ไม่ชวนเขาไปหรอก ผ่านไป ๗ ปี เขาอดรนทนไม่ได้ ถามว่าวัดมีอะไรดี ทำไมถึงต้องไปทุกครั้ง อาตมาบอกว่าถ้าอยากรู้ต้องไปดูเอง เท่านี้ก็เสร็จเรา..เข้าวัดจนได้ ไม่เห็นต้องชวนสักคำ

ถาม : ถ้าพ่อแม่เขาไปหาผู้หญิงมาให้เรา ?
ตอบ : ไม่มีประโยชน์ ต้องเราหาเอง พ่อแม่พามาบางทีไม่ใช่ ไม่ถูกใจหรอก

พระอาจารย์กล่าวว่า "หลวงพ่อวัดท่าซุงท่านไม่อยากให้วัตถุมงคลมีราคาแพง เพราะถ้าแพงแล้วคนจะเข้าถึงน้อย ท่านตั้งราคาสมเด็จพระคำข้าว สมเด็จหางหมากไว้องค์ละ ๑๐ บาท ดูซิว่าตอนนี้ราคาไปถึงไหนแล้ว ? อุตส่าห์สร้างไว้เป็นล้านองค์ ท่านบอกว่า "ต่อไปของข้าจะพอ ๆ กับสมเด็จวัดระฆัง" ดูท่าจะใกล้เคียงแล้ว ล่าสุดเท่าที่ได้ยินมา สมเด็จองค์ปฐมทองคำเขาสู้กันที่ ๔ แสนบาท ยังไม่รู้ว่าจะไปถึงขนาดไหน เพราะสร้างแค่ไม่กี่องค์ ราคา ๔ แสนนี่เพื่อนกันด้วยนะ...

เดี๋ยวนี้เขาเอารูปสมเด็จองค์ปฐมทองคำที่อาตมาถ่ายไว้ไปลงในเว็บต่าง ๆ อยู่เรื่อย แล้วก็บอกว่าไม่รู้ว่าของใคร อยากจะบอกว่าของอาตมาเอง แต่ขี้เกียจบอก เพราะคนอื่นถ่ายแล้วไม่สวยอย่างที่เราถ่าย และถ้าบอกไปเดี๋ยวเขาก็มาตื๊อขอบูชาอีก..!"

ถาม : เราถือศีลแปดตั้งแต่เช้าถึงเที่ยง อานิสงส์ที่เราจะได้ ?
ตอบ : อานิสงส์เราได้อยู่แล้วตามระยะเวลาที่เราตั้งใจถือ ต้องดูตัวอย่างเทวดาที่เป็นคนใช้ของอนาถปิณฑิกเศรษฐี นั่นก็ถือศีล ๘ ครึ่งวันเหมือนกัน

พอหลังเที่ยงไปแล้ว ถ้าเรายังกินอาหารอยู่ก็ถือว่าศีล ๘ บกพร่องไป อานิสงส์ส่วนนั้นเราก็ไม่ได้ เวลาถือให้เราตั้งใจถือจริง ๆ เวลาที่เราจะกินเราก็กินตามปกติของเราไป แต่ถ้าทำในลักษณะเล่น ๆ อย่างเช่นนึกจะถือเมื่อไรก็ถือ นึกจะกินเมื่อไรก็กิน จะกลายเป็นปรามาสพระรัตนตรัย ให้ตั้งใจงดเว้นให้จริงจัง เวลาที่เราไม่สามารถรักษาต่อได้ เราค่อยละไป

ถาม : ตอนที่เป็นพระชาดก พระโพธิสัตว์เกิดอยู่ในช่วงพุทธกาลหรือเปล่าครับ ?
ตอบ : ไม่ใช่ช่วงพุทธกาลนี้ พระพุทธเจ้ามีอยู่แต่ผ่านช่วงของพระองค์ท่านไปแล้วก็มี มีหลายต่อหลายช่วงในชาดกที่เกิดทันพุทธกาลแต่ไม่ใช่พุทธกาลนี้ อย่างสุเมธดาบสก็เกิดทัน จึงอธิษฐานกับพระพุทธเจ้าทีปังกรว่าขอสำเร็จพระโพธิญาณ พูดง่าย ๆ ว่าเกิดมาเจอบ้าง ไม่เจอบ้าง สลับกันไป ถ้าเกิดมาเจอทุกชาติไม่ได้อยู่ถึงพระโพธิญาณหรอก เจอทุกชาติเดี๋ยวก็ตัดใจไปพระนิพพานก่อน

ถาม : ช่วงที่โดนทดสอบหนักจะไม่ได้เกิดในพุทธกาลหรือเปล่าครับ ?
ตอบ : ก็ไม่แน่ ขึ้นอยู่กับว่าช่วงนั้นอยู่ในบารมีอะไร ถ้าเจอบารมีที่ต้องใช้การทดสอบหนัก ๆ ต่อให้เกิดร่วมสมัยพุทธกาล ก็อาจจะโดนหนัก ๆ ได้