เทศน์ช่วงทำกรรมฐาน วันศุกร์ที่ ๗ เมษายน ๒๕๖๐

[เถรี]

ให้ทุกคนตั้งกายให้ตรง กำหนดสติอยู่ที่ลมหายใจเข้าออกของเรา หายใจเข้า...ให้ความรู้สึกทั้งหมดของเรา ไหลตามลมหายใจเข้าไป หายใจออก...ให้ความรู้สึกทั้งหมดของเรา ไหลตามลมหายใจออกมา จะใช้คำภาวนาอะไรก็ได้ ที่เรามีความถนัดมาแต่เดิม

วันนี้เป็นวันศุกร์ที่ ๗ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๖๐ ซึ่งในระยะนี้สถานการณ์โลกและสถานการณ์บ้านเมืองค่อนข้างจะร้อน สหรัฐอเมริกาเพิ่งจะเปิดฉากยิงขีปนาวุธใส่ซีเรีย แต่ไม่ว่าสถานการณ์จะย่ำแย่ขนาดไหนก็ตาม ถ้าหากว่ากำลังใจของเรายึดมั่นอยู่ในคุณพระรัตนตรัย ถ้าไม่ใช่บุคคลที่หมดอายุขัยจริง ๆ ก็จะมีความปลอดภัยในทุกที่ การที่เราจะยึดมั่นในคุณพระรัตนตรัยนั้น สามารถที่จะกระทำได้ในหลายวิธีการด้วยกัน

การเจริญภาวนาในพุทธานุสติ ก็เป็นการยึดมั่นในคุณพระรัตนตรัยอย่างหนึ่ง อย่างเช่นว่าการนึกถึงคำภาวนาว่าพุทโธ ซึ่งเป็นพระนามขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็ดี สัมมาอรหัง คือไกลจากกิเลสโดยชอบก็ดี สิ่งทั้งหลายเหล่านี้จัดเป็นพุทธานุสติ แต่ถ้าต้องการความมั่นคงยิ่งขึ้น ให้เรานึกถึงภาพพระพุทธรูปองค์ใดองค์หนึ่ง ที่เรารักเราชอบมากที่สุด จะเป็นสมเด็จองค์ปฐมก็ได้ เป็นพระวิสุทธิเทพก็ได้ หรือเป็นพระพุทธรูปสำคัญอย่างเช่น พระแก้วมรกต พระพุทธสิหิงค์ พระพุทธชินราช เป็นต้น

[เถรี]

หรือถ้าท่านใดมีวัตถุมงคลติดตัวอยู่ ที่เป็นรูปพระพุทธรูป เรารักเราชอบใจพระพุทธรูปในวัตถุมงคลลักษณะใด ก็ให้นึกถึงวัตถุมงคลชิ้นนั้น การที่จิตเราเกาะภาพพระ จัดเป็นพุทธานุสติด้วย จัดเป็นกสิณด้วย

คราวนี้เมื่อเรากำหนดลมหายใจเข้าออกพร้อมกับคำว่าพุทโธแล้ว ก็ให้กำหนดภาพพระไปด้วย หายใจเข้า “พุท” ให้ภาพพระไหลตามลมหายใจเข้าไปจนสุด หายใจออก “โธ” ให้ภาพพระไหลตามลมหายใจออกมาจนสุด การกำหนดภาพพระนั้นอย่าเน้นที่ความชัดเจน ความชัดเจนจะมีขึ้นได้ต่อเมื่อสมาธิของเราทรงตัวสูงขึ้นไป ใหม่ ๆ นึกแล้วไม่เห็นอะไรเลย แต่ขอให้มั่นใจว่ามีพระอยู่กับเราก็ใช้ได้

เรากำหนดลมหายใจเข้าออกพร้อมกับภาพพระ ไหลตามลมหายใจเข้าไป ไหลตามลมหายใจออกมา พอนานไป ๆ กำลังใจเริ่มทรงตัวมั่นคง ความชัดเจนต่าง ๆ ของภาพพระ จะค่อย ๆ ปรากฏขึ้นตามสภาพจิตของเรา

[เถรี]

ส่วนที่สำคัญที่สุดก็คืออย่าใช้สายตาไปเพ่งภาพพระนั้น เพราะว่าการกำหนดนึกถึงภาพพระไม่ใช่ตาเห็น เป็นการเห็นด้วยใจ ลักษณะของการเห็นด้วยใจนั้น ก็เหมือนกับเรานึกถึงหน้าคนที่เรารู้จัก เราสามารถเห็นได้ชัดเจนว่าหน้าตาเป็นอย่างไร แต่ไม่ใช่ตาเห็น

การนึกถึงภาพพระก็นึกในลักษณะนั้น เป็นการกำหนดอยู่ในห้วงนึกของเรา ไม่ใช่กำหนดด้วยสายตา เพราะฉะนั้น...ให้ลืมเรื่องสายตาไปเลย ถ้าหากว่าเราใช้สายตาเพ่งภาพพระเป็นระยะเวลานาน ๆ ๑๐ นาที ๒๐ นาที ก็เป็นการฝืนใช้ประสาทร่างกายมากจนเกินไป เมื่อถึงเวลาเลิกการปฏิบัติแล้ว อาการหนึ่งที่จะเกิดขึ้นคือปวดหัวมาก ดังนั้นให้เราเลิกใช้สายตา เอาความรู้สึกไปจับที่ภาพพระ หายใจเข้าภาพพระไหลเข้าไปพร้อมกับลมหายใจจนสุด หายใจออกภาพพระไหลออกมาพร้อมกับลมหายใจจนสุด

แรก ๆ หาความชัดเจนไม่ได้ก็ไม่เป็นไร เรานึกได้ว่ามีภาพพระอยู่กับเราก็พอ พยายามซักซ้อมอย่างนี้บ่อย ๆ ทุกวัน ๆ เมื่อลมหายใจมั่นคง สมาธิทรงตัวมากขึ้น ความชัดเจนจะมีมากขึ้นไปเรื่อย ๆ จนสภาพจิตทรงตัวเป็นอัปปนาสมาธิ ตั้งแต่ฌานที่ ๑-๒-๓-๔ ขึ้นไป ความชัดเจนที่ปรากฏก็จะเหมือนตาเห็น แต่ไม่ใช่ตาเห็น

ให้ทำอย่างนี้ไว้ทุกวัน ๆ เพื่อสภาพจิตของเราได้มีที่ยึดที่เกาะ โดยที่กำหนดอารมณ์สุดท้ายไว้ว่า ถ้าหากว่าเราตายลงเมื่อไร ขอไปอยู่กับองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่พระนิพพานเท่านั้น

ให้ทุกคนรักษากำลังใจในการดูและภาวนาตามลมหายใจเข้าออกและภาพพระของเราเอาไว้อย่างนี้ จนกว่าจะได้รับสัญญาณบอกว่าหมดเวลา


พระครูวิลาศกาญจนธรรม, ดร.
เทศน์ช่วงทำกรรมฐาน ณ บ้านเติมบุญ
วันศุกร์ที่ ๗ เมษายน ๒๕๖๐
(ถอดจากเสียงเป็นอักษรโดยทาริกา)