ทำไมจึงเป็น ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค

[เถรี]

มีคนเขาถามว่า อริยสัจ ทำไมจึงเป็น ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค ? ทำไมจึงไม่เป็นสมุทัย ทุกข์ มรรค นิโรธ ?

พอรู้เหตุ (สมุทัย) ก็ต้องรู้ทุกข์ ก็น่าจะเป็นสมุทัยก่อนทุกข์ แล้วค่อยเป็นมรรค (หนทางสู่ความดับทุกข์) ซึ่งต้องเดินไปก่อน จึงจะถึงจุดหมายคือนิโรธ (การดับทุกข์)

ถาม : เห็นทุกข์ก่อนแล้วค่อยไปหาเหตุค่ะ ถ้าไม่เห็นทุกข์ก็ไม่ไปหาหรอกค่ะ ?
ตอบ : มีส่วนถูก เพราะธรรมะของพระพุทธเจ้าไม่ได้เรียงตามสภาวธรรมทั้งสิ้น แต่มีที่เรียงตามสภาพจิตใจของคนด้วย คนเราส่วนใหญ่พอทุกข์แล้วก็จะจมอยู่กับตรงนั้น โดยที่ไม่ได้ไปหาเหตุว่า สาเหตุของทุกข์มาจากไหน ในเมื่อเป็นดังนั้น พระองค์ท่านก็เลยตรัสทุกข์ก่อนสมุทัย เป็นการตรัสตามสภาพจิตใจของคน

พอทุกข์ถึงที่สุดแล้ว จึงมาคิดว่า ทุกข์นี้เกิดมาจากอะไร ? สมุทัยจึงมาทีหลังเช่นนี้

ในเรื่องของนิโรธกับมรรคก็เหมือนกัน พอทุกข์แล้วแทนที่จะหาหนทางไปดับทุกข์แล้วก้าวเข้าไปให้ถึง แต่ไม่เป็นอย่างนั้นหรอก เขามักต้องการจะให้ดับเลย ก็คือ เจ็บแผลก็ต้องการให้หายเจ็บเดี๋ยวนั้นเลย ไม่ได้คิดว่าจะทำอย่างไรให้แผลนั้นหายเจ็บ โดยเฉพาะการหายอย่างถาวร

ในเมื่อไม่หาย ค่อยมาคิดว่า มีทางอะไรที่จะทำให้หาย นิโรธจึงมาก่อนมรรคเช่นกัน

ในเมื่อเป็นอย่างนั้น ท่านก็ต้องเรียงหัวข้อธรรมตามสภาพจิตใจของคน เอาทุกข์ขึ้นก่อน สมุทัยตามมา และเอานิโรธขึ้นก่อนแล้วจึงเป็นมรรค พระพุทธเจ้าท่านไม่ได้เรียงตามสภาวธรรมทั่วไป พระองค์ท่านเรียงตามสภาพจิตใจคนก็มี ดังนี้เป็นต้น


พระครูธรรมธรเล็ก สุธมฺมปญฺโญ
เทศน์ช่วงบ่าย ณ บ้านอนุสาวรีย์
วันศุกร์ที่ ๒ กรกฎาคม ๒๕๕๓