นิโรธสมาบัติ

[เถรี]

ถาม : หลวงพ่อคะ นิโรธสมาบัติแปลความหมายตามตัวว่าอย่างไรคะ ?
ตอบ : ถ้าทำไม่ได้อย่าถาม..ถามแล้วกลุ้มใจเปล่า ๆ คำเต็ม ๆ คือ สัญญาเวทยิตนิโรธ ดับเสียซึ่งสัญญาและเวทนาทั้งหมด ร่างกายนี่ก็คือท่อนไม้ดี ๆ นี่เอง ไม่เหลืออะไรหรอก เพราะฉะนั้นบุคคลที่ได้มโนมยิทธิสามารถทำส่วนหนึ่งของนิโรธสมาบัติได้ทั้งนั้น ส่วนหนึ่ง...ไม่ใช่ทั้งหมด เพราะนิโรธสมาบัตินั้นกำลังใจจะอยู่ตรงกลางพอดี ๆ ระหว่างสมถะและวิปัสสนา เหมือนกับเหยียบเรือสองแคม แต่ต้องเหยียบพอดีนะ ถ้าผิดจังหวะนี่ร่วงตูมเลย

ถาม : ท่านที่ทำได้ต้องเป็นพระอรหันต์ก่อนหรือครับ ?
ตอบ : ตั้งแต่พระอนาคามีไป แต่ต้องเป็นปฏิสัมภิทาญาณเท่านั้น

ถาม : แล้วหลวงพี่อธิบายได้แสดงว่าหลวงพี่ทำได้ใช่ไหมครับ ?
ตอบ : ไม่ใช่..จำได้ต่างหาก

ถาม : แล้วหลวงพี่จำได้อย่างไร ?
ตอบ : ครูบาอาจารย์ท่านบอกไว้ อาตมาจำตามครูบาอาจารย์ท่านบอก ท่านบอกอย่างไรก็จำแล้วก็เอามาบอกต่อ

ถาม : ถ้าอย่างนักปฏิบัติธรรมดาถ้าทรงฌานเรียกเข้าสมาบัติใช่ไหมครับ ?
ตอบ : ถ้าทำได้ตั้งแต่ระดับปฐมฌานขึ้นไป เรียกว่าสมาบัติ เพราะหมายความว่าการเข้าถึง ถ้าเป็นของพระอริยเจ้าตั้งแต่พระโสดาบันขึ้นไปท่านเรียกว่าผลสมาบัติ ผลของการที่เข้าถึง คือทำได้ผลแล้วระดับหนึ่ง ถ้าหากว่าถึงระดับสุดท้ายได้ยิ่งดี ส่วนนิโรธสมาบัติสำหรับบรรดาท่านที่โลดโผนเกินชาวบ้านเขาโดยเฉพาะ ถึงเวลาเรียนรู้เฉย ๆ ไม่ชอบต้องทำวิจัยด้วย

ถาม : ถ้าหากท่านที่เป็นสุกขวิปัสสโกท่านจะเข้าได้หรือเปล่าครับ ?
ตอบ : ไม่ใช่หน้าที่ซึ่งจะเข้า แล้วขณะเดียวกันกำลังก็ไม่ได้ด้วย แม้กระทั่งท่านที่สามารถทำได้ ถ้าวาระไม่ใช่ก็ไม่เข้า แต่..แต่มีข้อแม้นะ แต่ท่านที่ทำได้ท่านก็ไม่เคยทิ้งเหมือนกัน ฟังแล้วมึน ๆ ไหม ? เพราะว่าสัญญาเวทยิตนิโรธ คือดับสัญญาทั้งปวง ถ้าหากว่าร่างกายเจ็บไข้ได้ป่วยขึ้นมาจะช่วยได้ดีมาก เพราะไม่ต้องไปรับรู้กับอาการนั้น ๆ

[เถรี]

ถาม : ถ้าหากว่าเป็นพระอรหันต์เหมือนกัน แล้วทำไมกำลังไม่เท่ากันละคะ ?
ตอบ : จบปริญญาตรีเหมือนกันแต่ว่าความสามารถของแต่ละสาขาวิชาเหมือนกันไหมเล่า ? ของเราจบอักษรฯ มา ให้ไปผ่าตัดไหวไหม ? ก็ต้องหน้าที่ของคนจบศัลยแพทย์..ใช่ไหม ? ถ้าไม่ใช่..ผ่าเมื่อไรก็ตายเมื่อนั้น เราต้องยอมรับว่าไม่ใช่หน้าที่ของเรา ไม่ใช่งานของเรา แต่ถามว่าเรียนจบไหม ? ก็จบเหมือนกัน

ถาม : ต้องบำเพ็ญมาต่างกันมากไหมคะ ?
ตอบ : คนละอัชฌาสัย คนละแนว พวกวิสัยชอบเรียบ ๆ ไปเรื่อย ๆ เหนื่อยก็หยุด ก็จะไปสายสุกขวิปัสสโก พวกประเภทขี้สงสัยหน่อยก็ไปสายวิชชาสาม พวกไม่สงสัยหน่อยหรอก มีอะไรค้นกระจายเลยก็ไปสายอภิญญาหก ถ้าประเภทค้นยังไม่พอ จับแยกธาตุทำวิจัยอีกต่างหาก ก็ไป ปฏิสัมภิทาญาณแน่ ๆ ขึ้นอยู่กับจริตนิสัยความชอบเฉพาะตัว อย่างเราเองถ้าชอบกินเผ็ด ก็ไม่แน่ว่าเพื่อนเราจะชอบด้วย

ถาม : อย่างนักปฏิบัติที่ถามว่า จะปฏิบัติอย่างไรให้ได้อานิสงส์สูงสุด ?
ตอบ : ปฏิบัติถึงความดับไม่มีเชื้อ อานิสงส์สูงสุดแน่นอน

ถาม : แล้วอย่างนักปฏิบัติทั่วไปเล่าครับ เข้าสมาบัติเป็นฌาน ปฐมฌาน ทุติยฌาน ตติยฌานอย่างนี้ ?
ตอบ : มีผลทั้งนั้น อย่างน้อย ๆ ก็เหนือกว่าปุถุชนทั่วไปหลายเท่า

ถาม : หลวงพ่อคะ หลวงพ่อว่านิโรธสมาบัติ สมถะกับวิปัสสนาต้องไปกัน..?
ตอบ : ไปพอดี ๆ แตะข้างใดหนักเกินไม่ได้ ถ้าหากแตะข้างหนึ่งหนักเกินก็จะกลายเป็นสมถะ แตะข้างหนึ่งหนักเกินก็จะเป็นวิปัสสนา

ถาม : พอดีก็ลงร่อง ?
ตอบ : ทำอย่างไรก็ได้ อย่าให้ใจไปเกาะร่างกาย พวกที่ได้มโนมยิทธิส่วนหนึ่งได้ของนิโรธสมาบัติไปแล้ว เพราะว่าจิตไม่เกาะกับกาย เพียงแต่ว่ายังไม่พอดี

ถาม : ที่หลวงพ่อว่าสมถะในนิโรธสมาบัติ นี่เป็นอรูปฌานหรือเปล่า ?
ตอบ : จะเป็นรูปหรืออรูปก็ได้ แต่ว่าท่านที่ทำได้จะต้องถึงอรูปฌาน ไม่อย่างนั้นจะไม่สามารถใช้กำลังของสมาบัติ ๘ ได้ โดยเฉพาะตัวเนวสัญญานาสัญญายตนะฌาน รู้สึกก็เหมือนไม่รู้สึก มีสัญญาก็เหมือนไม่มี


ถาม-ตอบ ก่อนทำกรรมฐาน ณ บ้านอนุสาวรีย์
วันอาทิตย์ที่ ๑๑ ตุลาคม ๒๕๕๒