เก็บตกจากบ้านวิริยบารมี ต้นเดือนพฤศจิกายน ๒๕๕๘

[เถรี]

ถาม : อาการปวดหัวและเสียงที่ได้ยินเข้ามาในหัวของน้องเขาดีขึ้นมาก หลังจากกลับจากงานเป่ายันต์ฯ แต่ยังคงมีเป็นพัก ๆ นาน ๆ ที ควรทำเช่นใดครับ ?
ตอบ : ตอนนี้ต้องพยายามทำสมาธิ พอถึงเวลาถ้าใจอยู่กับตรงหน้า จะตัดการรับรู้ข้างนอกไปหมด ถ้าเป็นอย่างนั้นเราก็สามารถที่จะทิ้งได้ชั่วคราว ถ้าอยากจะทิ้งมันนาน ๆ ก็อย่าคลายสมาธิออกมา แต่ก็เอาแค่พอรับได้ เดี๋ยวเผื่อมีพิธีกรรมอะไรค่อยพาไปใหม่ ของบางอย่างไม่ได้หมดทีเดียว ต้องค่อย ๆ เป็นค่อย ๆ ไป เดี๋ยวปีหน้ามีเป่ายันต์ฯ ให้ ๒ รอบ ไปซ้ำเสียหน่อย แต่เวลาไปคนเยอะ ๆ เบียดกันก็น่าสงสาร

[เถรี]

พระอาจารย์พูดถึงพระขุนแผนที่จะสร้างว่า "จะไม่เหมือนที่อื่น จะเป็น "ขุนแผนเกราะเพชร" เตรียมรบ รบกับอะไร ? รบกับเศรษฐกิจ

เห็นท่านนายกรัฐมนตรี พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา ท่านบอกว่า ถ้าไม่สงบก็อาจถึงปิดประเทศ...ใช่ไหม ? ใครอยู่ใกล้ ๆ ช่วยเรียนท่านที บอกว่าไม่ต้องปิดหรอก ปัจจุบันก็ไม่ค่อยมีใครเขาคบหาอยู่แล้ว..!

โลกที่วิ่งไปข้างหน้าอยู่ตลอดเวลา เราไปฝืนโลกจะเป็นไปได้ที่ไหน ระบบประชาธิปไตยของเราไม่ใช่อังกฤษหรืออเมริกาที่มีมา ๒๐๐-๓๐๐ ปี ประชาธิปไตยของเราเพิ่งจะอายุ ๘๐ กว่าปี การเปลี่ยนผ่านยังมีอีกมากต่อมากนัก จะมาทำเป็นวัยรุ่นใจร้อน จะให้ทุกอย่างดีเหมือนอย่างกับประเทศอื่นเขาก็เป็นไปไม่ได้

โดยเฉพาะประเทศญี่ปุ่น เขาไม่ได้มาเริ่มจากการบังคับคนโต ญี่ปุ่นเขาเริ่มตั้งแต่ประมาณ ๔๐ ปีที่แล้ว ปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมให้กับเด็กและเยาวชนของเขา ปัจจุบันรุ่นนี้พอขึ้นมาเป็นผู้นำหน่วยงานต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นผู้นำในการบริหารประเทศ หรือผู้บริหารบริษัทห้างร้าน จะมีจริยธรรมสูงมาก พอถึงเวลาอะไรผิดนิดหน่อยก็ลาออกเพื่อรับผิดชอบ ถ้าเราต้องการอย่างนั้น เราต้องยอมเสียเวลา ๓๐-๔๐ ปีเหมือนกับเขา

เมื่อเดือนก่อนมีคลิปที่เขาทดสอบจริยธรรมของเด็กญี่ปุ่น แกล้งทำกระเป๋าเงินตก เด็กญี่ปุ่นร้อยละร้อยเลยที่แจ้งให้เจ้าของทราบ ก็คือรีบเตือนให้รู้ว่ากระเป๋าตก หรือไม่ก็หยิบไปส่งคืนเลย ของเราก็ต้องเริ่มต้นอย่างนี้ ถ้าไม่เริ่มต้นปลูกฝังอย่างนี้ ก็ไม่สามารถที่จะแก้ไขทุกอย่างได้ ถ้าหากบอกว่าพระอย่างอาตมามีหน้าที่ส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมของเด็ก ต้องบอกว่าไม่เพียงพอ เรื่องเหล่านี้ต้องเป็นยุทธศาสตร์ของประเทศ ต้องให้กำหนดเป็นนโยบายของรัฐบาลเลย หรือถ้าจะให้เป็นมติของคณะรัฐมนตรีก็ได้ ว่าต้องทำเรื่องนี้เป็นอันดับแรก ไม่ใช่ถึงเวลาจะมาสั่งไม้แก่ให้ซ้ายหันขวาหันเหมือนระบบทหาร ไม้แก่ดัดยาก จึงเป็นไปไม่ได้

คนคิดต่างไม่ใช่คนผิด ความคิดต่างมีอยู่ในทุกสังคม เพียงแต่ว่าส่วนไหนที่เขาคิดต่างแล้วดี เราก็รับเอามาประยุกต์ใช้ร่วมกัน"

[เถรี]

ถาม : กระทรวงศึกษาต้องจัดให้อบรมจริยธรรม
ตอบ : ให้กระทรวงเดียวไม่ได้ สมัยนี้เขานิยมใช้คำว่าบูรณาการ ต้องทุกกระทรวงเป็นไปทางเดียวกัน แต่งานแบบนี้พระจะเหนื่อย เพราะส่วนใหญ่ต้องเน้นในเรื่องของคุณธรรมพื้นฐานก่อน ศีล สมาธิ ปัญญานั่นแหละ เพียงแต่เป็นศีล สมาธิ ปัญญาเบื้องต้น ถ้าใครสามารถที่จะทำได้มากกว่านั้น ก็ถือว่าเป็นบุญเป็นบารมีเฉพาะตนไป

กำหนดไล่ไปเลยทีละขั้น ๆ อนุบาลจะต้องศึกษาอย่างนี้ ประถมต้องศึกษาอย่างนี้ มัธยมต้องศึกษาอย่างนี้ มหาวิทยาลัยต้องศึกษาอย่างนี้ แบบเดียวกับมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย บังคับนิสิตทุกคนต้องเข้ากรรมฐานประจำทุกปี ระดับประกาศนียบัตรและปริญญาตรีเข้าประจำปีละ ๑๐ วันต่อเนื่อง ระดับปริญญาโท ๑๕ วันต่อเนื่อง เก็บให้ได้ครบ ๓๐ วัน ระดับปริญญาเอก ๔๕ วันต่อเนื่อง เข้าครั้งละไม่ต่ำกว่า ๑๕ วัน ปรากฏว่ามหาวิทยาลัยต่างชาติของฮังการี เข้ามาขอเป็นสถาบันสมทบ เขาชื่นชมตรงนี้มาก บอกว่าสถาบันการศึกษาที่สอนพระพุทธศาสนาในระดับปริญญาเอกในโลกมีหลายแห่ง แต่ไม่มีที่ไหนที่เน้นบังคับว่าจะต้องปฏิบัติธรรม มีแต่ของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย จึงมาขอเป็นสถาบันสมทบ เอาหลักสูตรภาษาอังกฤษไปให้คนของเขาเรียน

[เถรี]

ถาม : ถ้าผู้ที่เป็นอาจารย์สงเคราะห์ผู้อื่น ได้รับทุกขเวทนาทางกายต่าง ๆ ศิษย์จะอธิษฐานขอแบ่งรับเคราะห์กรรมและทุกขเวทนาจากอาจารย์ จะมีผลไหมครับ ?
ตอบ : มี...มีผลแค่ได้ขอ กรรมใครกรรมมัน เสือกยุ่งกันได้ที่ไหน ถ้าไปยุ่งกันได้ จะมีอาจารย์ที่ไหนเขาลำบากบ้าง ?

ถาม : พอดีมีคนบอกผมว่า ถ้าอธิษฐานขอให้ทุกอย่างลงที่ข้าพเจ้าเพียงผู้เดียว จะได้ช่วยครูบาอาจารย์ได้ด้วย ?
ตอบ : แล้วจะเชื่อเขาไหม ? ใครทำใครได้ ถ้าทำแทนกันได้ก็ดี

[เถรี]

ถาม : ถ้าผมเรียกสมเด็จองค์ปฐมว่าสมเด็จพ่อองค์ปฐม จะเป็นการอาจเอื้อมเกินไปไหมครับ ?
ตอบ : อยู่ที่ใจของเราเอง

[เถรี]

ถาม : ขอวิธีเพิ่มความต้านทานต่อกระแสต่าง ๆ ที่มากระทบหน่อยครับ กระแสพุทธคุณไม่ทันได้แตะต้อง ได้เห็น ก็พะอืดพะอมอ้วกแล้ว ?
ตอบ : กระแสความดีจะอ้วก ถ้ากระแสความเลวจะดีใช่ไหม ? ตั้งใจสร้างศีล สมาธิ ปัญญา ให้สูงยิ่งขึ้นไป จะได้รองรับได้

[เถรี]

พระอาจารย์กล่าวเตือนลูกศิษย์ว่า "เขาเรียกว่าทะลึ่งแล้ว บาตรพระพุทธรูปเขาเหน็บเอาไว้เฉย ๆ ทำตกเองดันไปโทษบาตร เอากาวไปติด นี่แสดงว่าตั้งใจจะเป็นคนมักง่าย ไม่ระมัดระวังต่อไป..ใช่ไหม ? ทำบาตรหล่นเพราะความไม่ระมัดระวัง ดันหาว่าเขาสร้างแล้วไม่ติดกาว สรุปว่าอะไรเกิดขึ้นก็โทษเป็นความผิดของสิ่งอื่น ไม่ใช่ตัวเอง ถ้ารู้จักโทษตัวเองก็แก้ไขตัวเองไปได้นานแล้ว กิเลสแฝงอยู่ลึกเกินไป ปัญญาไม่พอก็เลยมองไม่เห็น"

[เถรี]

พระอาจารย์กล่าวกับโยมว่า "อย่ากังวลอะไรกับเรื่องที่ยังมาไม่ถึง ภาษิตจีนเขาบอกว่า น้ำมาก่อทำนบกั้น ทหารมาตั้งทัพประจัญ...แค่นั้นก็จบ ไม่เห็นต้องไปทำอะไรมากมาย คิดล่วงหน้ามากก็เครียดตายชัก คิดง่าย ๆ ว่าชีวิตเรามาถึงตรงจุดนี้ก็กำไรเหลือล้นแล้ว ในเมื่อกำไรเหลือล้นแล้ว ที่เหลือก็เป็นกำไรล้วน ๆ"

[เถรี]

พระอาจารย์กล่าวว่า "อาตมารู้สึกว่าเวลาช่วยคนที่เขาลำบากแล้วมีความสุข แสดงว่าเชื้อเก่าไม่ไปไหนหรอก ยังอยู่เต็ม ๆ เลย มีโยมบางคนที่อ่านใจคนอื่นได้เหมือนอ่านหนังสือ เขามานั่งเฝ้าอยู่หลายครั้ง แล้วก็บอกว่า “สงสารประเทศไทย” ถามว่าทำไม ? “คนอย่างหลวงพ่อมีแค่ไม่ถึง ๑ เปอร์เซ็นต์” ถามว่าต่างจากคนอื่นตรงไหน ? “ไม่เคยคิดอะไรเพื่อความสุขความสบายส่วนตัวเลย คิดแต่จะช่วยคนอื่น” แล้วก็บอกว่า "ประเทศไทยอยู่ได้ก็ด้วยคนไม่ถึง ๑ เปอร์เซ็นต์นี่แหละ"

แสดงว่าเขามานั่งอ่านอาตมาเล่นอยู่หลายยกแล้ว เขาบอกว่า คนรอบข้างเขา เดี๋ยวก็อันนี้สำหรับตัวเอง อันนี้ไว้สำหรับลูก อันนี้ไว้สำหรับเมีย อันนี้ไว้สำหรับเพื่อน ดีแค่ไหนก็ยังคิดเพื่อตัวเอง แต่หลวงพ่อไม่มีเลย อย่าเพิ่งไปเชื่อเขานะ คอยดูกันไปนาน ๆ"

[เถรี]

"มีอยู่ช่วงหนึ่งที่ตั้งใจว่าจะไม่ทำอะไรแล้ว ว่าจะอยู่สุขเงียบ ๆ ของตนเอง จึงเริ่มปรับปรุงเกาะพระฤๅษี พวกใบเสร็จรับเงินอะไรต่าง ๆ ที่เก็บเอาไว้เป็นตู้ ๆ เลยเผาทิ้งหมด ไม่อย่างนั้นป่านนี้รวม ๆ กันแล้วคงเป็นคันรถ เพราะหลวงพ่อวัดท่าซุงท่านสอนเอาไว้ตั้งแต่สมัยโน้นว่า เงินทุกบาททุกสตางค์รับมาจากใคร ใช้ไปในเรื่องอะไร ถ้าเป็นไปได้ให้ลงบัญชีไว้ให้ละเอียด ซื้อข้าวซื้อของอะไร ขอบิลเขามาทุกครั้ง และท่านเองก็ทำเป็นตัวอย่างให้ดู ท่านมีบิลเยอะเป็นตู้ ๆ เลย แยกประเภท แยกพ.ศ. ใส่แฟ้มไว้ เขียนสันแฟ้มไปเลยว่าของปีไหน ท่านบอกว่าเวลาใครเขาตรวจสอบต้องชี้แจงได้

พอมาเป็นเจ้าอาวาสอย่างเป็นทางการ ไม่ใช่เป็นเจ้าสำนักสงฆ์ ก็ต้องเริ่มส่งรายงานรับจ่ายประจำปี ถึงได้รู้ว่าสำคัญตรงนี้ ถ้าเขาเรียกตรวจสอบต้องมีให้

การตรวจสอบบัญชีวัดเกิดจากกระแสเรียกร้องให้ตรวจสอบทรัพย์สินของวัด สำนักพุทธฯ เลยตูดร้อน ก่อนหน้านี้ไม่เคยขอบัญชีพระดู มาปีนี้ขอแล้ว ถ้าไม่ทำนี่กลัวว่าทางด้านรัฐบาลจะเฉ่งสำนักพุทธฯ เอา แต่ปรากฏว่าวัดท่าขนุนทำส่งเป็นปกติทุกปี แค่ปรับเป็นจากตุลาคม ๒๕๕๗ มาสิ้นสุดที่กันยายน ๒๕๕๘ เท่านั้น เดี๋ยวพอส่งของคณะสงฆ์ตามปกติ ก็เพิ่มพฤศจิกายนกับธันวาคมลงไปก็เสร็จแล้ว

วันนั้นกลับไปถึงวัด ทางด้านพระมหาวริศ เลขานุการเจ้าคณะอำเภอทองผาภูมิแจ้งมา ว่าต้องส่งบัญชีรับจ่ายประจำปีให้สำนักพุทธฯ อาตมาถามว่าจะเอาวันนี้เลยไหม ? ท่านหัวเราะ บอกว่า “ผมรู้ครับว่าวัดท่าขนุนทำเอาไว้เรียบร้อยทุกเดือน แต่วัดอื่นไม่มีนี่ครับ ผมจึงต้องเตือนล่วงหน้า” ท้ายสุดก็เลยนัดกันไปส่งในวันสอบนักธรรมชั้นตรี ของวัดท่าขนุนได้สิทธิพิเศษ ทำแค่เดือนละสองบรรทัด รับกับจ่ายแค่นั้นแหละ ของวัดอื่นเขาต้องลงรายละเอียดว่าจ่ายอะไรบ้าง ของวัดเราถ้าลงรายละเอียดเดือนหนึ่งก็ตั้งหลายหน้าแล้ว สำนักพุทธฯ อยากจะอ่านไหม ? ถ้าอยากอ่านจะทำให้

ปีนี้ถึงสิ้นสุดเดือนกันยายนติดลบหลายสิบล้านบาท จะตรวจไหม ? ชี้แจงได้ทุกบรรทัดจริง ๆ ความจริงปีนี้มีกำไรแล้ว แต่เนื่องจากว่าติดลบจากของปีก่อน ๆ ยกมา ก็เลยรวมเข้าไป ไม่อย่างนั้นแล้วปีนี้มีกำไร ไม่ติดลบแล้ว"

[เถรี]

"ช่วงปี ๒๕๕๖-๒๕๕๘ งานก่อสร้างที่หนักที่สุดก็คือศาลา ๑๐๐ ปี ศาลาหลังเดียว ๘๑ ล้านกว่าบาท ยังไม่เสร็จดีเลย แล้วยังทำอย่างอื่นตั้งเยอะ จะไม่ให้ติดลบได้อย่างไร ? แค่หาเงินเข้ากองทุนหลวงปู่สายเพื่อเตรียมให้เจ้าอาวาสคนต่อไป ก็ได้ตั้ง ๑๐ กว่าล้านบาท คือปกติมาฆบูชา วิสาขบูชา อาสาฬหบูชา ออกพรรษา บางทีก็รวมลอยกระทงและตักบาตรเทโวฯ ไปด้วย อาตมาจะตัดเข้าบัญชีให้หลวงปู่สาย ครั้งละ ๑๐๐,๐๐๐ บาท ถ้าได้ไม่ถึง ๑๐๐,๐๐๐ บาท จะควักกระเป๋าเพิ่มไปจนครบ ส่วนเงินกฐินได้มาเท่าไรจะลงบัญชีให้หลวงปู่สายหมดเลย

ปีนี้กฐินได้ ๔,๑๖๘,๐๐๐ บาท ถ้าจำไม่ผิดนะ รับกฐินมา ๔ ล้านกว่าบาท ซื้อดราฟต์ไป ๔ ล้านกว่า รับมาก็หายไปเลย"

[เถรี]

"ปีนี้ไม่รู้ตัวว่าโยมใส่ปัจจัยตอนบิณฑบาตมากันเยอะ อาจเป็นเพราะโดนผู้ติดตามล้วงบาตรไปตลอดทาง ก็เลยไม่รู้ ปรากฏว่าเจ้าหน้าที่เขานับเงินที่ใส่มาได้ ๕๐๐,๐๐๐ กว่าบาท ความจริงเดินบิณฑบาต ๒ ชั่วโมงได้ ๕๐๐,๐๐๐ กว่าบาทนี่น่าเดินทุกวันนะ...!

รู้สึกว่าตัวเองสาหัสสากรรจ์มากเลย เพราะว่าเดินรับบาตรมายังไม่ทันจะถึงปากทางเข้าลานธรรม นิ้วมือก็เป็นตะคริว ถึงเวลาก็ต้องวางบาตรแปะเอาไว้กับโต๊ะเพื่อให้โยมใส่ ถามโน่นถามนี่ไปเรื่อย โยมก็ดีใจว่าพระอาจารย์คุยด้วย หารู้ไม่ว่านิ้วเป็นตะคริวแล้ว เดินต่อไม่ได้ รอให้หายก่อนแล้วค่อยไปต่อ พอเดินไป ๆ ถึงหน้าศาลา ๑๐๐ ปีหลวงปู่สาย ตายละหว่า...ขาก็เป็นตะคริวด้วย ไม่น่าเชื่อว่าพออายุมากแล้ว อดข้าวแค่ ๓ วัน ร่างกายรวนไปหมด รู้สึกเหมือนกับหุ่นยนต์ ต้องคอยบังคับเขาว่า "เฮ้ย..อย่าเพิ่งล้ม"

สมุห์กอล์ฟเดินขึ้นเขาไป ก็พักหอบแฮ่ก ๆ ไป ๒ รอบ ตอนกลางคืนถึงได้สอนพระตอนให้โอวาทท่านว่า มัชฌิมาปฏิปทาไม่มีมาตรฐาน ๕๐ เปอร์เซ็นต์ ขึ้นอยู่กับสภาพร่างกายและสติสมาธิของแต่ละคน เพราะฉะนั้น..หลวงพ่อวัดท่าซุงท่านบอกว่าท่านทรงฌานตลอดเวลา ไม่ยอมให้หลุดแม้แต่วินาทีเดียว ถ้าพวกคุณไปทำแบบนั้นบ้างก็บ้า เพราะจะเครียดมาก บางคนนั่งกรรมฐานได้ติดต่อกัน ๓-๕ ชั่วโมง นั่นพอดีของเขา แต่เรา ๓๐ นาทีจะประสาทกินแล้ว เพราะฉะนั้น..มาตรฐาน ๕๐ เปอร์เซ็นต์ไม่มี ต้องปรับให้พอดีของตนเอง ซึ่งไม่มีใครสามารถบอกกันได้ นอกจากสังเกตแล้วทำเอง"

[เถรี]

"พอเข้ามาถึงข้างในศาลา ๑๐๐ ปีฯ ก็อมยาลมไป ๓ เม็ด นั่งรอว่าจะเป็นลมตอนไหน ไม่รู้ว่ายาเขาดีหรือว่างานยังไม่เสร็จ กำลังใจยังมุมานะอยู่ก็ไม่รู้ ไม่ยอมเป็นลมเสียที ปีต่อไปให้หาคานหามแบบครูบาวิฑูรย์ดีกว่า ให้โยมเขย่งใส่บาตรกันให้เข็ด หรือไม่อีกทีก็เอารถเข็น นั่งรถแล้วให้โยมช่วยเข็นไป

แต่รู้เลยว่าร่างกายไม่ได้ใช้ ๓ วันนี่ไม่ไหวจริง ๆ พอเดินขึ้นเขานี่เมื่อยสุด ๆ เลย ทิดเฟิร์สเขาถามว่าเป็นอะไรหลวงพ่อ ? “ตะคริวกินมือว่ะ” จับต่อไม่ได้ ต้องวางฝาบาตรเอาไว้ หลอกคุยกับโยมไปเรื่อย จนกระทั่งคลายไปหน่อย กำมือได้ พอยกมือได้ก็เดินต่อไป

โยมมาจากสุดเหนือสุดใต้พอ ๆ กับงานเป่ายันต์ฯ เลย คนอาจจะน้อยกว่างานเป่ายันต์ฯ สัก ๒๐ เปอร์เซ็นต์ แต่ว่าสำหรับงานตักบาตรเทโวฯ แล้ว มากกว่าเดิมหลายเท่า เพราะปกติพอเลี้ยวเข้าลานธรรมคนก็จะเริ่มน้อยแล้ว คราวนี้เลี้ยวเข้าลานธรรมแล้วคนยังแน่นเท่าหัวถนนอยู่เลย

ลองโทรเช็คไปทางวัดดูซิว่า กุฏิแม่ชีมีที่ว่างให้นั่งได้หรือยัง ? ป่านนี้จัดของไปถึงไหนแล้วก็ไม่รู้ มั่นใจเลยว่าอาหารสดหลายส่วนเสียแน่นอน เพราะว่ากองเป็นภูเขาเลากากว่าจะคุ้ยไปถึง โยมส่วนใหญ่ก็ประเภทอยากใส่อย่างนี้ ปีหน้าต้องแก้ด้วยการเอาคนรู้งานไปรอที่กุฏิแม่ชี จะได้ไม่ไปเทโครม ๆ อีก เทแบบนั้นแล้วแก้วน้ำแตกขวดน้ำแตก ไหลนองเละเทะไปหมด"

[เถรี]

ถาม : ไม่ได้ยกของใส่บาตรเอง แต่ฝากให้คนอื่นใส่แทน อย่างนี้ได้อานิสงส์ไหมคะ ?
ตอบ : ได้ตั้งแต่คิดแล้ว ก็ดูอย่างชมรมโมทนาบุญเว็บพลังจิต “ถวายทั้งหมดนี้เจ้าค่ะ” จบเลย แตะมือรับทีเดียวทั้งกอง แล้วเขาก็ช่วยกันยกไปเก็บ

[เถรี]

ถาม : คนเทน้ำ ห้ามแล้วก็ยังทำอีก เขาคิดว่าเขารู้งาน ?
ตอบ : ต้องบอกว่าคนเราก็มีสักกายทิฐิเต็มที่ “เรื่องแค่นี้กูรู้น่า ทำไมต้องสั่งด้วย ?” ปรากฏว่ากูรู้แล้วกูก็ทำเละ หลายคนเขาอาสามาทำงาน อยากจะรับเอาไว้ แต่คนไม่รู้งานนี่พาเละทุกที แล้วพอไม่รับก็หาว่ากีดกันอีก

[เถรี]

ถาม : พวกที่ชอบไปเที่ยวสถานที่ซึ่งจัดให้น่ากลัว มีผีปิศาจอะไรอย่างนี้ เกิดจากคุ้นเคยกับนรกหรือเปล่า ?
ตอบ : ไปหาความตื่นเต้นให้ตัวเอง บางทีชีวิตราบเรียบเกินไป ราบเรียบจนน่าเบื่อหน่าย ไปหาอะไรตื่นเต้น ๆ พวกเครื่องไม้เครื่องมือที่ท้าทาย จะเห็นได้ว่าสร้างออกมาเมื่อไรคนก็เล่น อย่างเช่นรถไฟเหาะตีลังกา เป็นต้น

ถาม : ทำไมเด็ก ๆ จึงเล่นพวกเครื่องเล่นหวาดเสียวได้สนุก ไม่กลัว แต่พอโตแล้วกลับไม่กล้าเล่น ?
ตอบ : การยึดติดมีมากขึ้น ตอนนี้ไม่ได้คิดถึงตัวคนเดียว คิดถึงคู่ครอง คิดถึงลูก คิดถึงครอบครัว กลายเป็นว่ามีห่วงมากเท่าไร ความกลัวตายก็มากขึ้นเท่านั้น

[เถรี]

(มีพ่อแม่พาเด็ก ๆ มาทำบุญ) "ใครได้เกรดอะไรกันบ้าง ? ที่วัดท่าขนุน ถ้าเด็กวัดคนไหนได้เกรด ๔ จะให้เลือกระหว่างให้เงินไปดัดฟันหรือว่าจะไปเที่ยวต่างประเทศ แล้วแต่เขาจะเลือก

เด็กที่วัดมีอยู่แค่ ๕ คน ปล่อยให้เขาเลือกกันตามใจ ปรากฏว่าทุกคนสละสิทธิ์ในการดัดฟัน บอกว่าจะไปเที่ยวต่างประเทศ ตอนนี้ตะเกียกตะกายไปเถอะ ว่าเมื่อไรจะได้เกรด ๔ ไม่ใช่อะไรหรอก เพราะเห็นบางคนได้เกรดแค่ ๒ นิด ๆ เอง เพราะฉะนั้น..ถ้าหากว่าอยากสวยก็ไปดัดฟัน ถ้าอยากได้ประสบการณ์ก็ไปเที่ยวต่างประเทศ"

[เถรี]

พระอาจารย์กล่าวว่า "ช่วงนี้ซื้อพวกงานฝีมือ เช่น เงิน ทอง คร่ำเงิน คร่ำทอง จะเอาไปเข้าพิพิธภัณฑ์ เพราะว่าฝีมือโบราณที่ดี ๆ หายาก ปัจจุบันก็ราคาแพง ส่วนใหญ่ซื้อในระดับฝีมือของพวกช่างทองหลวง หรืออาจารย์ของช่างสิบหมู่ จะราคาแพงนิดหนึ่ง ให้พวกลูกหลานเขาได้ภูมิใจในความเป็นไทย จะได้รู้ว่างานฝีมือของเราจริง ๆ นั้นอวดได้ทั่วโลก เสียดายอยู่อย่างหนึ่งก็คือของศูนย์ศิลปาชีพ ชิ้นไหนที่ถูกตาก็มีแปะป้าย "ทรงจอง" หมดแล้ว แสดงว่าที่เราเห็นว่าสวย พระองค์ท่านก็เห็นว่าสวยด้วย ที่ซื้อ ๆ เอาไว้ไม่ได้ขนาดในพระที่นั่งวิมานเมฆหรอก แต่ก็จะพยายามหาที่ดีที่สุดเท่าที่หาได้

ช่วงนี้ก็ตามงานพวกคร่ำเงิน คร่ำทองอยู่ เพราะว่าส่วนใหญ่แล้วระยะหลังจะเป็นลักษณะของงานถมตะมากกว่า ถมตะนี่เขาจะละลายทองกับปรอท แล้วก็ทาลงในรอย หลังจากนั้นก็ใช้ความร้อนเป่าไล่ปรอทออกไป ทำงานง่ายขึ้น แต่ว่าใช้ฝีมือน้อยลง ถ้าเป็นพวกงานคร่ำนี่เขาจะต้องเซาะร่อง แล้วก็ฝังเส้นเงินเส้นทองลงไป ตีจนอัดแน่นกับร่อง แล้วขัดส่วนเกินทิ้งไป งานจะยากกว่ากันเยอะ แต่ก็อย่างว่านะ...ฝีมือดี ๆ ราคาก็ต้องคุ้มค่าฝีมือเขาเลย

เวลาไปต่างประเทศแล้วเหมือนกับว่า บ้านเราคนยังศรัทธาในศาสนามากก็จริง แต่สิ่งก่อสร้างศาสนสถานต่าง ๆ เห็นแล้วไม่โอ่โถงเหมือนของต่างประเทศ ของเขาไม่ว่าจะคริสต์ อิสลาม บางทีเราเห็นแล้วจะตะลึง ว่านี่คือศรัทธาของคนจริง ๆ อย่างของวาติกัน แค่เสาระเบียงต้นหนึ่งเราก็ไม่มีปัญญาทำแล้ว เขาทำได้อย่างไร ? เสาระเบียงต้นหนึ่งเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณเมตรกว่าเกือบ ๒ เมตร ตรงแน่วเรียงเป็นตับเลย บรรดาช่างฝีมือระดับสุดยอดของเขาก็เอาผลงานไปฝากไว้ ของบ้านเราที่เห็นก็มีท่านอาจารย์เฉลิมชัย โฆษิตพิพัฒน์ ก็ดูเขาสลักหินอ่อนสิ สลักเป็นผ้านี่พลิ้วยิ่งกว่าผ้าจริง ๆ อีก"

[เถรี]

พระอาจารย์กล่าวว่า "ตอนนี้ที่วัดเขากลัวสังฆทานกัน เพราะเมื่อวันตักบาตรเทโวฯ รับไปหลาย ๑๐ คันรถ จนป่านนี้ยังจัดการไม่เสร็จเลย พ่อค้าแม่ค้าในตลาดกี่ราย ๆ ก็มาใส่บาตร ถามว่าตกลงวันนี้ปิดอำเภอเลยใช่ไหม ? เขาบอกว่าขายของพอแล้ว แสดงว่าคนเขาซื้อกันตั้งแต่วันก่อน หรือไม่ก็ซื้อกันช่วงเช้า ซื้อกันจนไม่มีของจะขายก็เลยปิดร้าน มาตักบาตรเทโวฯ กันเสียเลย

สมัยก่อนอยู่บ้านอนุสาวรีย์ฯ ยังว่าจะไปหักเปอร์เซ็นต์จากร้านท็อปส์ที่อยู่ข้าง ๆ โยมมากี่คน ๆ ก็เข้าร้านท็อปส์ซื้อของมาถวาย

มีหลายคนเขามีความเห็นว่าทำไมไม่ไปทำบุญกับวัดจน ๆ ? ทำไมไม่ไปทำบุญกับวัดไกล ๆ ที่เขาลำบาก ? แม้แต่พระด้วยกันบางทีก็โทรมาโวยวาย ว่าทำไมเขาไปแต่วัดท่าขนุนไกล ๆ วัดผมอยู่แค่ท่ามะกาทำไมเขาไม่เข้า ?

อยากจะถามเขากลับเหมือนกันว่า คุณได้พิจารณาตัวเองหรือเปล่า ว่าทำอย่างไรคนเข้าถึงไม่เข้าวัดของคุณ ? ส่วนใหญ่ศรัทธาของคนเกิดยาก แต่ถ้าเกิดแล้วนี่คลอนแคลนยาก การปลูกต้นศรัทธานี้ต้องใช้ระยะเวลายาวนาน ต้องทำให้เขาเห็นชัด ๆ ว่าเราไม่ได้ทำเพื่อตัวเอง

ระยะหลังเวลาสอนพระนิสิต อาตมาจะเตือนพวกท่านอยู่เสมอ ให้สังเกตดูว่า ตอนที่คุณบวชเข้ามาตั้งใจทำอะไร ? ตั้งใจสละออก ตั้งใจทำเพื่อพระศาสนา ปัจจุบันนี้คุณกำลังทำเพื่อความสุขของตัวเองหรือเปล่า ? จะต้องสร้างกุฏิติดแอร์ดี ๆ สำหรับตัวเอง จะต้องซื้อรถดี ๆ สำหรับตัวเองหรือเปล่า ? ถ้ามีโยมเขาทำถวายก็รับไว้เถอะ แต่ถ้าทำเพื่อตัวเองให้เปลี่ยนความคิดเสีย มีคนเขาบอกว่า ถ้าทำเพื่อตัวเองจะอยู่ได้แค่สิ้นลม แต่ถ้าทำเพื่อสังคมจะอยู่ไปชั่วกาลนาน"

[เถรี]

"ของที่รับไปมากมายมหาศาลก็เอาไปแบ่งปันกัน แรก ๆ ก็ไล่ถวายวัดใกล้ ๆ ท่านก็งงว่าให้มาทำไม ? เพราะว่าไม่เคยเห็นพระทำบุญ ระยะหลังก็เป็นโรงเรียน พวกหน่วยทหาร ตำรวจ ป่าไม้ ที่อยู่ในที่กันดาร ปัจจุบันนี้ถ้าอยู่ทางด้านโน้น วัดท่าขนุนจะเป็นศูนย์กลาง เวลาเขาขาดแคลนอะไรก็จะวิ่งเข้าวัดท่าขนุน

บางทีเห็นวัดที่เขาอยู่ในที่กันดาร ที่ลำบาก เข้ามาเรี่ยไรในอำเภอ เดินอยู่เป็นวัน ๆ ได้ไปหน่อยเดียว ถามเขาว่าจัดงานอะไร ? เขาบอกจัดงานฉลองพระเจดีย์ เตรียมพวกข้าวสารอาหารแห้งจะไปเลี้ยงญาติโยมที่ไปทำบุญ เรี่ยไรอยู่เป็นวันได้มาหน่อยเดียว ก็เลยบอกเอาอย่างนี้แล้วกัน คุณเอารถไปขนที่วัดผม แล้วต่อไปไม่ต้องมาเรี่ยไรให้เหนื่อยหรอก อยากได้เมื่อไรก็ไปเอาแล้วกัน

แล้วอัศจรรย์อยู่อย่างหนึ่งว่า ยิ่งให้ก็ยิ่งมา ถึงกับบอกญาติโยมส่วนหนึ่งที่ไม่เข้าใจว่า ทำไมไม่ไปทำบุญกับวัดที่อยู่ไกล ๆ ? ทำไมไม่ไปทำบุญกับวัดที่อยู่กันดาร ? บอกเขาว่า คนที่มาทำบุญ เขาจะศรัทธาก็ต่อเมื่อเป็นพระที่เขาไว้ใจ ว่ารับไปแล้วไม่ว่าจะข้าวของเงินทอง เขาต้องได้บุญแน่นอน

อาตมาเองก่อสร้างวัดมา วัดปัจจุบันนี้เป็นวัดที่ ๘ แล้ว มีทั้งที่ไปบูรณะของเก่า แล้วก็มีที่สร้างจากพื้นดินเปล่า ๆ มา ๓ วัด ทุกครั้งจะไม่เคยบอกบุญกับญาติโยม ไปถึงก็ทำ ๆ ไปเรื่อย ใครมาเห็นเดี๋ยวเขาก็มาร่วมบุญเอง ปีแล้วปีเล่าก็ทำอย่างนี้

บางทีลูกศิษย์เขาก็ประเภทกล้าพูดกล้าถาม พระลูกศิษย์ถามว่า “พระอาจารย์สร้างภาพหรือเปล่า ? อะไรก็ไม่เอา อะไรก็สละออก” บอกกับเขาไปว่า “ถ้าหากว่าพระทั้งประเทศไทยพร้อมใจกันสร้างภาพแบบนี้ คุณว่าศาสนาของเราจะเจริญไหม ?”