เก็บตกบ้านอนุสาวรีย์ ต้นเดือนมีนาคม ๒๕๕๔ (เดือนสุดท้าย)

[เถรี]

ถาม : พอจะอธิบายลักษณะของฌานใช้งาน ตั้งแต่อุปจารสมาธิจนถึงฌานสี่อย่างคร่าว ๆ ได้ไหมคะ ?
ตอบ : ไปเปิดตำราดูดีกว่า อาตมาอธิบายไว้เยอะแล้ว

ถาม : ไม่เหมือนกับทั่วไปไม่ใช่หรือคะ ?
ตอบ : บางทีก็มีรายละเอียดที่เราจะต้องทำให้ถึงจริง ๆ จึงจะเข้าใจในสิ่งที่อาตมาพูดไป ถ้าทำไม่ถึงก็จะไม่เข้าใจในสิ่งที่ว่ามา ได้แต่คิดว่า คาดว่า ควรจะเป็นอย่างนั้น ควรจะเป็นอย่างนี้ เพราะฉะนั้น..ทำไปเถอะ พอทำถึงเดี๋ยวก็จะเข้าใจเอง

ความจริงอุปจารสมาธิของพวกเราก็คือตอนนี้ ตอนที่เราตั้งใจทำอะไรบางอย่างโดยที่สติจดจ่ออยู่ตรงหน้า กรณีนี้หมายถึงคนทั่ว ๆ ไปนะ ถ้าคนที่เขาคล่องตัวแล้ว สติที่จดจ่ออยู่เฉพาะหน้าบางทีเขาเลยอุปจารสมาธิไปถึงไหน ๆ แล้ว

กำลังใจจดจ่ออยู่เฉพาะหน้า ไม่ได้เคลื่อนไปไหน นั่นคืออุปจารสมาธิ หลังจากนั้นถ้าสามารถกำหนดรู้ลมได้ตลอดสามฐานก็จะเป็นปฐมฌาน ถ้าลมหายใจเริ่มเบาลง ความรู้สึกเหมือนกับว่าเราหายใจน้อยลง หรือจับลมไม่ได้ บางทีคำภาวนาก็หยุดไปด้วย ก็เป็นฌานสอง ตรงนี้เป็นหลักที่คนส่วนใหญ่จะต้องเจอ

พอเริ่มเป็นฌานสาม บางคนก็รู้สึกว่าตัวแข็ง แข็งเหมือนกับกลายเป็นหิน บางคนก็รู้สึกเหมือนว่าชา เหมือนกับกลายเป็นหินไปทั้งตัวแล้ว บางคนก็รู้สึกว่าเหมือนกับโดนมัดติดกับเสาจนแน่น ตั้งแต่หัวถึงเท้ากระดิกไม่ได้เลย อาการแรกเริ่มก็อาจจะเริ่มจากจุดใดจุดหนึ่ง อย่างเช่นปลายจมูกหรือปาก บางคนนั่ง ๆ อยู่เหมือนกับเม้มปากแน่นขึ้นเรื่อย ๆ แต่ความจริงไม่ใช่ นั่นเป็นอาการที่สมาธิเริ่มทรงตัวมากขึ้น

ถ้าหากเราไม่ตกใจและไม่กลัว เอาใจกำหนดดูกำหนดรู้ไปเรื่อย ตอนนั้นเราจะลืมไปด้วยซ้ำว่ามีลมหายใจหรือมีคำภาวนาหรือเปล่า ความรู้สึกของเราจะรวมอยู่ที่จุดใดจุดหนึ่งในร่างกาย สว่างโพลงอยู่เฉพาะที่ ไม่รับรู้อาการภายนอก ถ้าอย่างนั้นจะเป็นฌานสี่ ถึงตอนนั้นแล้วเวลาจะผ่านไปโดยที่เราไม่รู้ตัว บางทีเรารู้สึกว่าเดี๋ยวเดียว ลืมตาขึ้นมาผ่านไปตั้งหลายชั่วโมง

บางอย่างมีรายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ เฉพาะตัวอยู่ พอทำถึงก็อ๋อ..ที่แท้เป็นอย่างนี้เอง

[เถรี]

ถาม : กำลังตัวใดที่เกิดในช่วงตื่นนอนใหม่ ๆ ครับ ใช่ตัวที่ ๙ ไหมครับ ? หรือเป็นตัวไหนครับ ?
ตอบ : ฮ่วย..! ตอนตื่นนอนใหม่ ๆ ส่วนใหญ่จะเป็นอุปจารสมาธิ ถ้าเราสามารถรักษาอารมณ์นั้นอยู่ได้ จะรู้สึกคล้าย ๆ กับว่า กำลังครึ่งหลับครึ่งตื่น แต่อารมณ์ตรงจุดนั้นแหละ ที่จะรู้เห็นความเป็นทิพย์ต่าง ๆ ได้ กำลังตรงนี้จะไม่ปรากฏอาการใด ๆ ที่กายเนื้อเลย

ถ้าหากว่าความรู้สึกเหลืออยู่อย่างนี้อย่างเดียว แล้วสามารถไปยังที่อื่น ๆ ได้ นั่นจะเป็นกำลังของฌานสี่ แต่ถ้าไปที่อื่นไม่ได้ ความรู้สึกยังอยู่ที่ร่างกายอย่างเดียว บางทีอาจจะเป็นของเก่าที่เคยทำในส่วนของอรูปฌาน ถ้าในส่วนของอรูปฌานนี้ เราจะไม่เกาะร่างกายเลย

เพราะฉะนั้น..ต้องไปพิจารณาดูเองว่า ในส่วนของการปฏิบัติมามีพื้นฐานของเก่ามาก่อนหรือเปล่า ? ส่วนวิปัสสนาญาณ ๙ นั้น ตัวสังขารุเปกขาญาณ จะปล่อยวางทุกอย่างด้วยปัญญา ที่คุณว่ามายังไม่ใช่หรอก

[เถรี]

พระอาจารย์กล่าวว่า "แรก ๆ ของนักปฏิบัติ จะไม่กล้ากระดิกออกจากกรอบเลย พอทำไประยะหนึ่งจะเริ่มปรับได้ จะค่อย ๆ กลมกลืนขึ้นเรื่อย ๆ กลืนกับโลกขึ้นเรื่อย ๆ จนถึงที่สุดแล้ว ก็จะกลายเป็นคนธรรมดาที่ยิ่งกว่าธรรมดา"

[เถรี]

ถาม : เวลาเข้าฌานสี่ในกสิณหรือในอะไรก็แล้วแต่ ผมทรงฌานสี่ได้นิดเดียวครับ
ตอบ : เป็นไปได้อย่างไรที่ทรงได้นิดเดียว ? ก่อนที่จะเข้าฌานให้ตั้งกำลังใจไว้ก่อน ว่าเราจะเอานานแค่ไหน

ถาม : ไม่ได้ตั้งครับผม
ตอบ : ตั้งไว้ก่อน จะเอาสักสามวันสามคืนก็ว่าไป เพราะว่าขาดตัวตั้งใจ เพียงแต่คุณมั่นใจแล้วนะว่าได้ฌานสี่จริง ๆ ? ส่วนใหญ่คนที่ได้ฌานสี่จริง ๆ มักจะเข้าฌานแล้วไม่ค่อยจะออก เขามีแต่ต้องบังคับให้ออก

ถาม : เป็นฌานสี่หยาบครับ
ตอบ : จะหยาบหรือละเอียดก็เหมือนกัน ยิ่งหยาบยิ่งไม่ค่อยอยากจะออก เพราะกำลังใจจะจมอยู่ข้างใน ไปตั้งเวลาเสีย ซ้อมเข้าซ้อมออกตามเวลา

ได้ฌานสี่ก็ดีอยู่อย่างหนึ่ง ทำให้ไม่ค่อยจะตื่นเต้นอะไรกับใคร วันก่อนทำวัตรอยู่ มีพระรูปหนึ่งท่านของขึ้น เอะอะเอ็ดตะโรขึ้นมา อาตมาก็นำทำวัตรไปเรื่อย ไม่ได้สนใจ จนกระทั่งท่านสงบไปเอง พอทำวัตรเสร็จก็คุยกับพระเณรว่า "ที่พวกคุณตกใจก็เพราะว่าใจไม่อยู่กับตัว เมื่อกำลังใจไม่อยู่กับตัว ถึงเวลาเกิดอะไรขึ้น ใจต้องรีบวิ่งกลับมาเพื่อรับรู้ การที่ใจวิ่งกลับเข้าตัวเร็วเกินไป คืออาการตกใจ

แต่ถ้าอารมณ์ของคุณทรงตัวแล้ว จะไม่เกิดอาการตกใจหรอก เพราะว่าใจอยู่กับตัวอยู่แล้ว กว่าผมจะทำมาถึงตรงนี้ได้ก็หลายปีเหมือนกัน"

ตอนช่วงที่ทำได้ เป็นช่วงที่ไปบึงลับแล ไปกันประมาณ ๕-๖ รูป จำไม่ได้ว่ามีใครบ้าง ที่แน่ ๆ มีท่านกอล์ฟรูปหนึ่ง พอไปถึงก็แยกย้ายอยู่ตามจุดต่าง ๆ ทำแคร่นอนกัน เพราะตั้งใจจะอยู่กันหลายวัน ถ้าอยู่แค่คืนสองคืน ส่วนใหญ่ก็แบกับดิน

อาตมาก็ไปทำแคร่นอนอยู่ตรงใกล้ ๆ ริมน้ำ ถ้าใครเคยไปบึงลับแลมาก่อน จะเห็นก้อนหินใหญ่สูงท่วมหัวอยู่ก้อนหนึ่ง อาตมาก็เอาแคร่ด้านหนึ่งชนกับก้อนหิน พอถึงเวลาก็นอนหันหัวเข้าหาก้อนหิน ค่อยปลอดภัยหน่อย

[เถรี]

ตอนกลางคืนเวลาประมาณห้าทุ่มกว่า แคร่พังโครมลงมา..! ลงทางด้านหัว อาตมากำลังนอนภาวนา กำลังใจทรงตัวอยู่ดี ๆ เห็นว่าแคร่พังก็ปล่อยให้พังไป ภาวนาไปเรื่อย ๆ แคร่เอียงลาดลง น้ำหนักตัวก็ถ่วงให้ตัวไหลลงไปเรื่อย ๆ จนหัวทิ่มพื้น พอเจ็บหัวอาตมาจึงลุกขึ้น

สงสัยว่าท่านกอล์ฟจะได้ยินเสียง เห็นว่าแคร่พังตั้งนานแล้วแต่อาจารย์ยังไม่กระดิก ยังเงียบอยู่ เขาก็เลยส่องไฟดู ตอนที่ท่านส่องไฟ อาตมาลุกขึ้นพอดี มองไปเห็นพระธุดงค์อยู่รูปหนึ่ง ห่มจีวรสีเดียวกับอาตมานี่แหละ ยืนพิงก้อนหินอยู่ ก็แปลกใจว่าพระธุดงค์ท่านมาตั้งแต่ตอนไหน ? ซ่อมแคร่เสร็จเดี๋ยวจะถามท่านสักหน่อยว่าท่านมาจากไหน ? ชื่อเรียงเสียงไร ?

ท่านกอล์ฟส่องไฟมา เห็นอาตมายังเงียบ ๆ อยู่ ก็เลยเขย่าไฟ พอแกว่งไฟจึงเห็นพระธุดงค์ท่านนั้นเต้นระบำได้ มองไปมองมา อ้าว..เงาเราเอง แต่ตอนเห็นเป็นพระธุดงค์นั้น เห็นชัด ๆ เหมือนจ้องกันกลางวันแสก ๆ เลย เห็นกระทั่งรูปร่างหน้าตาท่านเป็นอย่างไรด้วย ไม่ใช่เงา ก็เลยรู้ว่าที่แท้โดนผีหลอกซึ่ง ๆ หน้า พอซ่อมแคร่เสร็จเรียบร้อยก็นอนภาวนาต่อ

ทีนี้มาดูกำลังใจตอนนั้น อันดับแรก..แคร่พังลงไป กำลังใจก็ไม่คลายตัวออกมา ไม่ห่วงไม่กังวล อันดับที่สอง..พอโดนผีหลอกก็ไม่รู้สึกตื่นเต้นอะไร ปกติอย่างไรก็เป็นอย่างนั้น

ตั้งแต่นั้นมา พอเกิดอะไรขึ้นก็ไม่ได้ตกใจอะไรกับใคร ไม่ว่าจะตึงตังโครมครามขนาดไหนก็ตาม กำลังใจจะทรงตัวตลอด มานึกว่าสิ่งที่ได้ทำมา เมื่อค่อย ๆ สั่งสมมาเรื่อย ๆ พอได้ระดับก็จะเกิดผลเอง แต่ถ้ายังไม่ได้ระดับก็ต้องสั่งสมกันต่อไปอีกระยะหนึ่ง

ช่วงที่ได้ระดับ จะได้เร็วหรือได้ช้า อยู่ที่เราใช้ความพากเพียรพยายามมากเท่าไร ? แต่ละวันอยู่กับอารมณ์ภาวนามากกว่า หรืออยู่กับความฟุ้งซ่านมากกว่า ? ถ้าอยู่กับอารมณ์ภาวนามากกว่าก็เต็มเร็ว เหมือนกับคนขยันตักน้ำใส่ตุ่ม ย่อมเต็มเร็วกว่าคนที่นาน ๆ ทีจะตักน้ำใส่ลงไปสักถัง

ฉะนั้น..เรื่องของการปฏิบัติ ฉันทะ วิริยะ ต้องไปคู่ ๆ กัน คือ อยากที่จะทำ และต้องพากเพียรตั้งหน้าตั้งตาทำด้วย โดยเฉพาะจิตตะ กำลังใจปักมั่นต่อเป้าหมาย ไม่เปลี่ยนแปลงไปไหน และมาใช้ตัวปัญญาสุดท้าย คือ วิมังสา คอยไตร่ตรองทบทวนว่า เราทำอะไร ? เพื่ออะไร ? ตอนนี้ทำไปถึงไหนแล้ว ? ยังเหลืออีกมากน้อยเท่าไร ?

[เถรี]

ถาม : อารมณ์ที่ไม่ตกใจ คืออยู่ในฌานสี่หรือคะ ?
ตอบ : ถ้าทรงฌานอยู่ แค่ปฐมฌานหยาบก็ไม่ตกใจแล้ว เพียงแต่ส่วนใหญ่จะไม่ได้ทรงฌาน มักจะคิดไปเรื่องไหนก็ไม่รู้

ถ้าทรงฌานอยู่ กำลังใจ สติ สมาธิ จะอยู่เฉพาะหน้า จะไม่สนใจเรื่องข้างนอก ต่อให้เป็นปฐมฌาน ตาเห็นก็สักแต่ว่าเห็นเท่านั้น หูได้ยินก็สักแต่ว่าได้ยินเท่านั้น ฉะนั้น..ไม่จำเป็นต้องตะกายไปถึงฌานสี่หรอก แค่ปฐมฌานก็พออาศัยกินได้เยอะแล้ว

[เถรี]

ถาม : คนที่เขาภาวนาระหว่างวัน แต่เขาไม่ค่อยมีเวลานั่งสมาธิแบบนิ่ง ๆ เขาจะสามารถไต่ไปจนถึงฌานสี่ได้ไหมคะ ?
ตอบ : ดีไม่ดี เป็นฌานสี่ใช้งานเสียด้วยซ้ำไป แซงหน้าเราไปลิบโลกเลย

ถาม : ไม่จำเป็นว่าคนได้ฌานสี่ใช้งาน จะต้องได้ฌานนิ่ง ๆ มาก่อน ?
ตอบ : ไม่จำเป็นจ้ะ

ถาม : ตอนนี้หนูไม่ถนัดนั่งนิ่ง ๆ ค่ะ
ตอบ : เราก็แอโรบิกไปด้วยภาวนาไปด้วย ได้ประโยชน์ทั้งสองสถาน

ถาม : หนูวิ่งค่ะ
ตอบ : สมัยก่อนตอนเป็นทหารอาตมาก็วิ่ง แต่ทหารเขาวิ่งมาก วันหนึ่งประมาณ ๑๐-๑๒ กิโลเมตร อย่างน้อย ๆ ก็ประมาณ ๗ กิโลเมตร เขาฝึกคนให้เป็นควาย จะได้อึดกว่าชาวบ้านเขาหน่อย

ครูฝึกคนหนึ่ง คือ สิบเอกโสภณ เป็นคนที่อ้วนมากเลย น้ำหนักน่าจะถึง ๘๐ กิโลกรัม แต่ว่าอึดมาก ถ้าบอกว่าวันนี้หมู่โสภณเป็นครูฝึก แต่ละคนสั่นหัวเลย เพราะต้องวิ่งไม่ต่ำกว่า ๑๒ กิโลเมตรแน่นอน เขาเป็นคนอ้วนที่กระตือรือร้นมาก แข็งแรงด้วย ที่ตลกก็คือ เขาวิ่งได้ทั้งขึ้นหน้าและถอยหลัง จังหวะเท้าไม่เคยผิดเลย

เวลาทหารวิ่งเขาจะบอกจังหวะไปด้วย บางทีก็ต้องร้องเพลงไปด้วย เขาวิ่งขึ้นหน้าหรือถอยหลังจังหวะเท้าไม่เคยพลาด แสดงว่าสมาธิดีมาก คนไหนที่หนักแปดสิบกิโลขึ้นไปแล้วคล่องขนาดนั้น หายากมากเลยนะ เคยเห็นอยู่คนหนึ่ง แต่เขาเป็นพระเอกหนัง ชื่อหงจินเป่า

[เถรี]

ถาม : เมื่อทำกสิณถึงฌานสี่แล้วจะเปลี่ยนเป็นอรูปฌาน ยังไม่มั่นใจว่าตัวเองได้อรูปฌานจริงหรือเปล่า ? ผมหรือคิดไปเอง หรือกำลังหลอกตัวเอง ?
ตอบ : ทำไมโง่แท้วะ..! ถ้าทรงกสิณถึงฌานสี่ก็ใช้ผลได้แล้ว คุณก็อธิษฐานขอใช้ผลก่อนสิ ถ้าเป็นไปตามที่ต้องการเราค่อยไปเปลี่ยนเป็นอรูปฌาน ไม่ใช่อธิษฐานแทบตายแล้วไม่เกิดอะไรเลย ถ้าอย่างนั้นก็หลอกตัวเองแน่นอน

ถาม : ท่าทางจะหลอกตัวเอง
ตอบ : ถ้าทรงกสิณถึงฌานสี่ได้ ก็คือ กสิณที่เป็นปฏิภาคนิมิต สามารถย่อได้ ขยายได้ ให้มาได้ ให้ไปได้ ก็อธิษฐานใช้ผลได้แล้ว

ถาม : ตอนนี้ย่อได้ ขยายได้ แต่อธิษฐานใช้ผลไม่ได้ครับ
ตอบ : ถ้ายังใช้ผลไม่ได้ ไม่น่าจะใช่ ย่อได้ขยายได้ของเรากลายเป็นจินตนาการไปแล้ว

ถาม : จะแก้ไขอย่างไร ?
ตอบ : ถ้าเราเริ่มจากการจับภาพกสิณมาจริง ๆ จะเห็นพัฒนาการทีละน้อย จากแรก ๆ ที่เราจับได้ครู่เดียวภาพก็หายไป ต้องลืมตามอง แล้วหลับตานึกถึงใหม่ จนกลายเป็นติดตา ติดใจ คือหลับตาหรือลืมตาก็เห็นเหมือนกัน

หลังจากนั้นพอประคับประคองไปเรื่อย ภาพก็จะค่อย ๆ เปลี่ยน เปลี่ยนจากวัตถุสีเข้มกลายเป็นสีจางลง ลักษณะจางลงก็คือ จางเหมือนกับสีเหลือง เหมือนกับเหลืองอ่อน แล้วก็เริ่มใส พอเริ่มใสมากขึ้น ๆ จนกระทั่งสว่างจ้า แปลว่าเริ่มเข้าสู่เขตของฌานสี่แล้ว ถ้าอธิษฐานย่อได้ ขยายได้ ให้มาได้ ให้หายได้ ก็กลายเป็นฌานสี่เต็มที่ ทีนี้เราก็อธิษฐานใช้ผล

แต่อย่างเราไม่ได้เริ่มจากการนับหนึ่งสองสามมา เรากระโดดไปตอนสุดท้าย ไปคว้าเอาส่วนใดส่วนหนึ่งมา ส่วนใหญ่เป็นแค่เราคิดว่าใช่ โดยเฉพาะคนที่ฝึกมโนมยิทธิมา กำลังใจที่ใช้ในการควบคุมความคิดตัวเอง สามารถทำได้คล่องตัวกว่าคนอื่นเขา และชัดเจนกว่า จึงทำให้คิดว่าตัวเองได้แล้วก็เป็นได้

เพราะฉะนั้น..สำคัญที่สุด คือ อธิษฐานใช้ผลดู ถ้าใช้ได้แน่นอน ค่อยเปลี่ยนเป็นอรูปฌาน แต่ถ้าจะทำอรูปฌานให้เว้นอากาสกสิณ เพราะอากาสกสิณทำเป็นอรูปฌานไม่ได้ และเว้นอาโลกกสิณไปด้วย ลักษณะของความสว่างกับอากาศก็ใกล้เคียงกัน ทำให้บางทีเราจะขาดความมั่นใจ แต่ถ้ามีความคล่องตัวจริง ๆ เว้นแค่อากาสกสิณอย่างเดียวก็พอ กองอื่น ๆ สามารถทำเป็นอรูปฌานได้ทั้งหมด

[เถรี]

พระอาจารย์จะสร้างพระนาคปรกขนาดหน้าตัก ๙ นิ้ว ท่านกล่าวถึงสาเหตุของการสร้างว่า "สาเหตุที่อาตมาจะทำพระนาคปรกนั้นมีหลายประการด้วยกัน

ประการแรก ในชีวิตอาตมารักงูมาตั้งแต่เด็ก ถึงขนาดแอบขุดหลุมแล้วก็เลี้ยงงู ถ้าไม่ใช่คำสั่งผู้ใหญ่ ไม่เคยฆ่างูเลย เพราะรู้สึกว่าเขาเป็นเพื่อน จนอาตมาสามารถที่จะจับงูเล่นได้ทุกตัว

ประการต่อมา ก็คือ หลวงพ่อสมเด็จวัดสระเกศ ท่านประทานพระนาคปรกให้หนึ่งองค์ ท่านบอกว่า "คุณอยู่ป่าอยู่ดง มีพระนาคปรกอย่างนี้ไว้บูชาจะดีกว่า เหมาะสมกับคุณมากกว่า"

ประการสุดท้าย ก็คือ ตามที่พระท่านบอก ลักษณะของพระนาคปรกแฝงความหมายของการพิทักษ์พระพุทธศาสนา เพราะเราทำเพื่อฉลองการที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ครบ ๒,๖๐๐ ปี"

[เถรี]

ถาม : พยายามตัดกาม ด้วยอสุภะและกายคตาสติก็ยังตัดไม่ได้สักที ?
ตอบ : สมัยก่อนอาตมาก็เป็นอย่างนั้น ตัดด้วยอสุภะกับกายคตาสติไม่ได้ ไปตัดได้ด้วยตัวเมตตา ลองไปค้นอ่านดูในประวัติของพระรัฐบาลเถระ จะมีวิธีบอกไว้ พระเจ้าแผ่นดินท่านสงสัยว่าพระหนุ่ม ๆ บวชอยู่ได้อย่างไร เพราะถ้าเป็นท่านอยู่ในผ้าเหลืองไม่ได้แน่นอน พระรัฐบาลเถระท่านก็บอกว่าทำอย่างไร พออาตมาอ่านก็เข้าใจว่าเป็นตัวเมตตาบารมี เห็นเขาเหมือนคนในครอบครัวเดียวกันกับเรา

พอไปถึงตรงจุดนั้นจึงได้เข้าใจที่หลวงพ่อวัดท่าซุงท่านเคยบอกเอาไว้ว่า "กรรมฐานทุกกองถ้าเราตั้งใจทำจริง ก็เป็นพระอรหันต์ได้ทั้งหมด" ก็แปลว่าทุกกองจะต้องมีแง่มุมใดแง่มุมหนึ่งที่สามารถตัดราคะ โลภะ โทสะ โมหะได้ เพียงแต่เราจะคลำแง่นั้นเจอหรือไม่ ?

ถาม : ผมทำหลายอย่างครับ ?
ตอบ : เป็นประเภทโลภมาก ขุดบ่อหลายแห่งเลยไม่เจอน้ำจริง ๆ สักที วันก่อนมีคนถามว่า เขาจับกรรมฐานหลายกองพร้อม ๆ กัน จะสามารถทำได้หรือไม่ ? อาตมาบอกเขาไปว่า ถ้าหากไม่ใช่คนที่คล่องตัวในกองกรรมฐานเหล่านั้นมาก่อนแล้ว ไม่สามารถที่จะทำได้ ถ้าคนที่มีความคล่องตัว ทำกองกรรมฐานนั้นจนคล่องแล้ว จึงสามารถจับหลาย ๆ กองพร้อมกันได้

ถ้าไม่เคยทำมาก่อนแล้วจับหลาย ๆ กอง ยังไม่เคยมีใครประสบผลสำเร็จ แต่คุณสามารถลองดูได้ เพราะอาจจะเป็นคนแรก..! กองเดียวยังยากเลย นี่เล่นจับหลายกองพร้อม ๆ กัน

ถาม : ผมอยู่อีสานทางขอนแก่น ยังขาดครูบาอาจารย์ที่เหมาะสมกับตัวเอง มีพระอาจารย์ใดที่พอจะแนะนำบ้างไหมครับ ?
ตอบ : จริง ๆ สายพระป่ามีเยอะแยะ สำคัญว่าเราทำจริงหรือเปล่าเท่านั้นเอง ส่วนใหญ่สายพระป่าท่านมาแบบวิสุทธิมรรค ก็คือ นิมิตอะไรเกิดขึ้น ท่านจะให้ตัดทิ้งหมด

เมื่อเป็นดังนั้น อาตมาเองที่มาสายพระป่าแท้ ๆ ก็เลยต้องมาบวชทางด้านนี้ เพราะรู้สึกว่าไม่ตรงกับกำลังใจตัวเอง ทั้ง ๆ ที่ก่อนหน้านั้นคิดว่าถ้าจะบวชก็จะบวชกับสายพระป่า เพราะเคารพรักครูบาอาจารย์หลายท่านที่วัตรปฏิบัติของท่านบริสุทธิ์จริง ๆ

ถ้าอยู่ขอนแก่นก็ไปสกลนครสิ..พระอาจารย์หนุนท่านอยู่ทางนั้น (พระครูวิชัยสรคุณ วัดป่าพุทธโมกข์ จังหวัดสกลนคร) ท่านก็มอบกายถวายชีวิตให้หลวงพ่อวัดท่าซุงเหมือนกัน ท่านไม่ใช่คนอีสานนะ แต่อยู่อีสานมาค่อนชีวิต จริง ๆ แล้วท่านเป็นคนเพชรบุรี

[เถรี]

ถาม : ในการฝึกมโนมยิทธิของผม ยังติดอยู่ตรงที่ว่าจินตนาการและคิดไปเองอยู่
ตอบ : ซ้อมกับสิ่งที่จะเกิดขึ้นในระยะใกล้ ๆ ถ้าผลออกมาถูกต้องก็แปลว่าใช่ สมัยก่อนหลวงพ่อท่านสั่งให้อาตมาไปนั่งอยู่ข้างถนน เสียงรถมาก็กำหนดใจว่ารถคันนี้สีอะไร แล้วก็ลืมตาดู เท่ากับทดสอบได้เดี๋ยวนั้นเลยว่าใช่หรือไม่ใช่ คุณก็ไปซ้อมกับสิ่งที่จะเกิดขึ้นในลักษณะอย่างนั้น อย่างเช่น ฟุตบอลกำลังจะเตะกัน คู่นี้ใครแพ้ใครชนะ

ถาม : หรืองวดหน้าหวยจะออกอะไร ?
ตอบ : ต้องใจเย็นหน่อย ถ้ารีบเกินไปแล้วจะพังเร็ว พอความโลภเกิดขึ้นแล้ว สมาธิจะเสียไปด้วย รัก โลภ โกรธ หลงเกิดขึ้นเมื่อไร สมาธิจะเคลื่อน สิ่งที่รู้จะไม่ใช่แล้ว

ครั้งก่อนทั้งพระและโยมนั่งบ่นกันอุบ เวลาฉันเช้าหรือฉันเพล พอไมค์อยู่กับอาตมาก็มีเรื่องคุยไปเรื่อย คุยไปคุยมาเผลอบอกเขาไปตรง ๆ แล้วไม่มีใครซื้อเลย เพราะไม่คิดว่าจะใช่ พอหวยออกเขาถึงนึกได้ แต่ก็ไม่ทันแล้ว

ของพวกนี้จัดเป็นของแถมจากการปฏิบัติ เราต้องการหรือไม่ต้องการ ถ้ากำลังใจสงบได้ที่ บางทีการรู้เห็นจะปรากฏขึ้นเอง แต่คราวนี้คนเราส่วนใหญ่มักชอบของแถม จนลืมไปว่าเราต้องการซื้อสินค้าหลักตัวไหน บางคนซื้อเพราะจะเอาแค่ของแถมจริง ๆ

คุณตัน ภาสกรนที เอาโออิชิไปเปิดตัวที่เขมร ขายโออิชิแถมตุ๊กตา ปรากฏว่ามีแต่คนมาจับตุ๊กตาแต่ไม่ซื้อ คุณตันก็ไปยืนดูอยู่ พอรุ่งขึ้นเขาเปลี่ยนใหม่เลย ขายตุ๊กตาแถมชาโออิชิ คนก็ซื้อเพราะอยากได้ตุ๊กตา พอคนได้ชิมจึงรู้ว่าชาโออิชิรสชาติเป็นอย่างนี้ กลายเป็นต้องเปลี่ยนวิธีการขายแบบกะทันหัน สินค้าหลักกลายเป็นสินค้ารองไปเลย

เรามักจะลืมเป้าหมายตัวเองว่า เราปฏิบัติเพื่ออะไร? แทนที่จะปฏิบัติเพื่อความสุขในปัจจุบัน จิตใจสงบเยือกเย็นอยู่กับปัจจุบัน ไม่ฟุ้งซ่านไปในอดีต ไม่ฟุ้งซ่านไปในอนาคต เพื่อประโยชน์ในสัมปรายภพ ตายไปแล้วก็ไปเป็นเทวดา เป็นนางฟ้า เป็นพรหมได้ หรือเพื่อประโยชน์สูงสุด สามารถเข้าสู่พระนิพพานได้ ดันลืม..มัวแต่ไปสนุกอยู่ กลายเป็นปฏิบัติแล้วลืมเป้าหมาย เพราะไปชอบของแถมมากกว่า

[เถรี]

ถาม : โลภกับงกคล้าย ๆ กันหรือเปล่าคะ ?
ตอบ : ก็อย่างเดียวกันนั่นแหละ

ถาม : เห็นบางคนเขาทำบุญแล้วเขาไม่เสียดายเงิน แต่อย่างอื่นเขาไม่อยากใช้เงิน
ตอบ : คนเขารอบคอบ ไม่ใช่งกนะ เขารอบคอบ เขาเผื่อลูกเผื่อเมียด้วย

ถาม : พี่ชายหนูเขาทำบุญแล้วลืมไวมาก สมมติทำบุญเสร็จ เขาก็ลืมไปเลย อันนี้ดีไหมคะ ?
ตอบ : ดี

ถาม : ดีกว่าไประลึกบ่อย ๆ ?
ตอบ : ความจริงการระลึกถึงบ่อย ๆ จะได้อนุสติ แต่ถ้าทำบุญแล้วตัดทิ้งเลย จัดเป็นอุเบกขาในทานบารมีแล้ว กำลังใจสูงกว่าเยอะ ทำยากด้วย

เขาทำน้อยกว่าเราตั้งเยอะแยะ เราเองตะเกียกตะกายทำทั้ง ทาน ศีล ภาวนา เขาเองทำบ้างไม่ทำบ้าง เดี๋ยวลูกกวนตัว เดี๋ยวเมียกวนใจใช่ไหม ? แต่ที่ไหนได้ กำลังใจผู้ชายมักจะเด็ดขาดกว่า ผู้หญิงจะคิดเล็กคิดน้อยมากไป ความละเอียดลออมีมากเกินไป

ของบางอย่างต้องมองไกล ๆ แล้วจะสวย ของบางอย่างต้องพิจารณาใกล้ ๆ ถึงจะเห็นความสวย ผู้ชายเหมือนกับมองของไกล มองของไกลแล้วสวย แค่เห็นก็พอ แต่ผู้หญิงมักจะพิจารณาใกล้ ๆ แล้วในที่สุดก็เจอจุดที่ตำหนิจนได้ แล้วเราก็จะไปนั่งคลุ้มคลั่งว่า นั่นนี่ก็สวยหมด ขาดตรงนี้อยู่นิดหนึ่ง แล้วเราก็มานั่งตำหนิตัวเอง

ถาม : จะทำลายนิสัยนี้ได้อย่างไร ?
ตอบ : ไม่ต้องทำลายหรอก วาสนาบางอย่างตัดไม่ขาด เป็นพระอรหันต์แล้วยังตัดไม่ขาดเลย ถ้าจะขาดจริง ๆ ต้องเป็นพระพุทธเจ้าเท่านั้น พระพุทธเจ้าตัดได้แน่นอน

[เถรี]

ถาม : ทางด้านอีสานที่ผมอยู่ มีน้อง ๆ สนใจฝึกมโนมยิทธิ กระผมควรที่จะสอนหรือแนะนำเขาต่อหรือไม่ครับ ?
ตอบ : ถ้ายังไม่คล่องตัวในมโนมยิทธิแล้วไปสอน เดี๋ยวจะพากันหลงไปทั้งหมด เพราะส่วนใหญ่มโนมยิทธิเท่าที่พบมา พอทำได้แล้วก็ไปเล่นกับของแถม

โดยเฉพาะเที่ยวไปดูว่าคนนั้นเป็นอย่างนั้นกับเรา คนนี้เป็นอย่างนี้กับเรา แทนที่จะรู้จักพอ รู้จักเข็ด ว่าเราเกิดมานับชาติไม่ถ้วน ทุกข์มาไม่รู้จบแล้ว กลายเป็นไปเริ่มความสัมพันธ์ใหม่ แล้วยังมาปลื้มกันอีกต่างหาก ทำให้ติดอยู่ตรงนั้นแหละ ไม่ต้องไปไหนหรอก

ถาม : มีน้อง ๆ ที่เขาสนใจอยู่ครับผม แต่ถ้าจะมีฝึกที่อื่นก็ไม่สะดวก ถ้าพอแนะนำเบื้องต้นเขาได้ก็จะดี
ตอบ : ลองทำดู ถ้าหลงทางเมื่อไรพาเขากลับให้ได้ก็แล้วกัน..!

ถาม : กระผมสมควรจะบวชดีหรือไม่ครับ?
ตอบ : ถ้ายังถามอยู่แสดงว่าไม่สมควร แสดงว่าไม่พร้อม ถ้าคนพร้อมเขาไปเลย ไม่เสียเวลามาถามหรอก..!

ถาม : ผมพยายามตัดกาม แต่ถ้าเกิดมีเนื้อคู่ จะมีมาไหมครับ ?
ตอบ : มีมาเรื่อย ๆ

ถาม : ยังไม่อยากมีครับ
ตอบ : ทรงสมาธิให้แน่นเข้าไว้ ถึงเวลาจะได้ไม่ไปฟุ้งซ่าน..!

[เถรี]

ถาม : อยากให้แม่มาเข้าฝัน คืนแรกนอนรอให้แม่มาเข้าฝัน แต่แม่ก็ไม่เห็นมา
ตอบ : ตั้งใจเกินไปไม่ได้หรอก เพราะกำลังใจเกิน เราต้องนึกถึงท่านว่ามีอะไรให้มาบอก แล้วก็ลืมตรงนั้นเสีย นอนหลับไปเลย ถ้าใจจดจ่ออยู่อย่างนั้น เขามาไม่ได้หรอก เหมือนกับเราปิดประตูใส่หน้า

ช่องที่พอดีนั้นมีอยู่นิดเดียว ถ้ามากเกินก็ไม่เจอ น้อยเกินก็ไม่เจอ เรื่องแบบนี้ต้องเป็นนักปฏิบัติจึงจะเข้าใจว่าเป็นอย่างไร เพราะฉะนั้น..อย่าตั้งใจมาก แค่นึกถึงท่านแล้วก็หลับไปเฉย ๆ ก็พอ

[เถรี]

ถาม : ท้าวสักกะ คือ ?
ตอบ : ท้าวสักกเทวราช คือพระอินทร์

ถาม : เป็นหนึ่งในสี่ของท้าวมหาราชหรือคะ ?
ตอบ : ไม่ใช่จ้ะ ท้าวสักกเทวราช คือ พระอินทร์ เป็นเจ้านายของท้าวมหาราชอีกทีจ้ะ

[เถรี]

ถาม : ผมไปสอบมาแล้วสอบไม่ติด ตอนที่ผมเข้าห้องสอบ นาฬิกาตายทันทีเลย แต่ผมไม่รู้
ตอบ : นี่คุณยังดีที่โดนแค่นั้น พี่แจ๊ดเขาเรียนอยู่ที่รามคำแหง ส่วนใหญ่พี่เขาจะสอบได้เกรดเอ เพื่อนก็เลยให้ช่วยสรุปข้อมูลให้ ตอนสอบเสร็จผลปรากฏว่าพี่แจ๊ดสอบตกอยู่คนเดียว ส่วนเพื่อนสอบได้ทุกคน

เพราะว่าพี่แจ๊ดเขาจำเวลาสอบผิด เขาไปนั่งอ่านหนังสืออยู่หน้าห้อง อ่านจนหมดเวลาสอบ พอผลออกมาสอบตก พี่เขาน้อยใจ ลาออกไม่เรียนอีกเลย คิดดู..สรุปให้เพื่อน ๆ สอบได้ทุกคน แต่ตัวเองสอบตก นั่นเขาเจ็บกว่าเราเยอะ ส่วนเราแค่นาฬิกาตายเป็นเรื่องเล็ก

ถาม : แต่ผลออกมาก็ตกเหมือนกัน ผมมาพิจารณาตัวเอง เป็นเพราะผมพยายามไม่พอหรือวาระยังไม่ใช่ ?
ตอบ : น่าจะยังไม่ใช่วาระ เพราะยังมีรายการเตะตัดขาได้ ขนาดเล่นเอานาฬิกาตายตอนนั้นเลย

ถาม : พอผมออกจากห้องสอบ สักพักนาฬิกาก็เดินต่อ
ตอบ : คุณเคยได้ยินที่อาตมาบอกหรือเปล่า ? ว่ามารใช้คนทุกคน ของทุกชิ้น และสัตว์ทุกตัวในการทดสอบกำลังใจเรา นั่นเขาแค่ใช้นาฬิกาเรือนเดียว เขาทำได้จริง ๆ นะ สุดยอดมากเลย

ถาม : ผมไม่รู้จะแก้ปัญหาที่ตัวเองอย่างไร แก้ที่กรรมหรืออย่างไร ?
ตอบ : ไม่ต้องแก้ มีเวลาก็ไปสอบใหม่ เพราะเรื่องของกรรมต่าง ๆ คือสิ่งที่เราทำมาแล้วในอดีต ไม่สามารถที่จะแก้ไขได้ มีอย่างเดียวคือทำปัจจุบันนี้ให้ดีเข้าไว้ เราทำปัจจุบันให้ดี สามารถทำได้ต่อเนื่องยาวนานพอ กรรมเก่าจะตามไม่ทัน

ถาม : หมายถึงว่าทำบุญหรือครับ ?
ตอบ : ใช่..บุญใหญ่ที่สุด คือ บุญจากการภาวนา

ถาม : พอมีเรื่องนี้เข้ามา จากที่เคยภาวนาได้ก็กลายเป็นหลุด
ตอบ : กลายเป็นฟุ้งซ่านไป กลับไปทุ่มเทให้กับการภาวนาใหม่ ทำเหมือนกับว่า นี่เป็นเชือกช่วยชีวิตเส้นเดียวที่เรามีอยู่ เราจะปีนพ้นเหวรอดตายได้ก็ด้วยการภาวนา แล้วตั้งหน้าตั้งตาทำไป

[เถรี]

ถาม : บ้านที่เช่าอยู่แปลกอย่างหนึ่ง คือ ผมนอนจะฝันร้ายทุกคืน ทั้ง ๆ ที่ผมก็ภาวนา
ตอบ : ภาวนาแล้วนึกถึงภาพพระคลุมตัวเราไว้ก่อน แล้วค่อยนอน

ถาม : แต่พอจังหวะที่เราตื่น สักประมาณตีสี่ เราง่วงแล้วเราก็นอนต่อ
ตอบ : แล้วเราก็ลืมภาวนา ? อย่าลืมสิโว้ย..!

ถาม : การแก้ปัญหา เราควรเปลี่ยนที่อยู่หรือควรจะเปลี่ยนตัวเราเอง ?
ตอบ : ถ้าหากกำลังใจสู้ไม่ไหว จะเปลี่ยนที่อยู่ก็ได้

ถาม : อย่างผมไปนอนวัดท่าซุงก็ไม่มีปัญหาเรื่องฝันร้าย
ตอบ : เวลาตอนคุณอยู่ที่บ้าน คุณภาวนาได้เท่าตอนอยู่ที่วัดไหม ? ก็กำลังใจเราไม่เท่ากัน

ถาม : เป็นเพราะว่าที่วัด เทวดาช่วยหรือเปล่าครับ ?
ตอบ : เวลาเราอยู่ที่วัดเราทำได้ดีกว่า ถ้าทำได้ดีเท่าขนาดนั้นก็จบ

ถาม : หรือว่าต้องย้ายไปอยู่วัดแล้วทำ ?
ตอบ : ตัดสินใจเอาเองว่ะ..!

[เถรี]

ถาม : ระหว่างวันก็ภาวนาไป แต่อย่างมากจะได้แค่ฌานต่ำ ๆ
ตอบ : ต่ำช่างสิ..! ขอให้ได้ไว้ก่อน

ถาม : อยากได้ฌานลึก ๆ บ้าง
ตอบ : อยากได้ลึก ๆ ก็ขุดบ่อลงไปสิครับ..! อะไรที่ดิ้นรนอยากได้ เราจะไม่ได้ แต่ถ้าเราหมดอยากเมื่อไร สิ่งนั้นถึงจะมา ที่บอกไปไม่เคยจำเลยใช่ไหม ? ไปทำทีไรเราก็อยากทุกที และถ้าไม่อยาก เราก็ไม่ทำใช่ไหม ? ก็เจริญสิจ๊ะ..!

ถาม : อยากมาได้ระยะหนึ่ง หนูก็เห็นว่าน่าจะมีอะไรเปลี่ยนแปลงได้แล้วนะ
ตอบ : นั่นแหละ..ก็เพราะเราอยากจะให้เปลี่ยนแปลง ตัวอยากนั่นแหละกิเลสใหญ่เลย

ถาม : เวลาที่มีเวทนาเยอะ ๆ สมาธิก็หาย แล้วจิตก็รู้สึกว่า เจ็บขนาดนี้ ตัวเราต้องเป็นของเราแน่นอน ถึงเจ็บเห็น ๆ อย่างนี้ เราจะแก้อย่างไรดี ?
ตอบ : ตอนที่เจ็บเราโดนอะไร ?

ถาม : เป็นอาการป่วย อย่างเช่น ปวดท้อง ปวดหัว
ตอบ : ลองไปนั่งทนจนเจ็บอย่างนั้น แล้วทนต่อไป จะได้เห็นว่าไม่ใช่เรา คือ ทำอย่างไรที่ปัญญาเราจะเพียงพอ เห็นว่านั่นเป็นอาการของร่างกาย โดยที่ใจของเราไม่ไปข้องเกี่ยวด้วย แสดงว่าตัวสติ สมาธิ และปัญญาของเรายังไม่พอ ก็เลยไม่สามารถที่จะแยกแยะออกได้ พอเจ็บ ก็เห็นว่าร่างกายเป็นของเราแน่นอน ถ้าอย่างนั้นก็ต้องปล่อยให้เจ็บต่อไป

ถาม : แล้วเวลาภาวนานิ่ง ๆ อย่างนอนภาวนา พอถึงฌานลึกแล้วก็หลุดออกไป คือหนูไม่อยากออก ก็ถูกบีบให้ออก ตอนที่หนูอยากออก ก็ไม่เห็นจะออก
ตอบ : บอกแล้วว่า เขาจะมาตอนที่เราไม่ต้องการ

ถาม : ไหนบอกว่าสำเร็จได้ด้วยใจ ด้วยความตั้งใจของเรา ?
ตอบ : ใช่..สำเร็จใจด้วยใจ แต่กำลังใจเราจะต้องพอด้วย ในเมื่อยังไม่พอก็ต้องปล่อยให้เขาเล่นอย่างนั้นไปก่อน มีสตางค์น้อย จะไปซื้อรถเบนซ์ ก็ไม่ไหว ซื้อนิสสันมาร์ชไปก่อนก็แล้วกัน

[เถรี]

ถาม : ที่บอกว่าพระโสดาบันท่านทรงปฐมฌานเป็นปกติ แปลว่าทุกครั้งที่ท่านนั่ง..?
ตอบ : ไม่ต้องนั่ง เป็นอารมณ์ใจปกติของท่านเลยที่ทรงปฐมฌานโดยอัตโนมัติ ถ้าหากฌานเสื่อม กำลังของความดีก็ไม่ได้ลดลง กำลังใจไม่ได้ลดลง ต่างกันกับพวกฌานโลกีย์ทั่วไปตรงนี้

ถาม : กำลังใจทรงเป็นอัตโนมัติ ส่วนกำลังฌานนี่เป็นอีกเรื่องหนึ่งใช่ไหมคะ ?
ตอบ : กำลังของฌานสมาบัติต้องขึ้นอยู่กับสภาพร่างกายเป็นอย่างมาก ถ้าหากร่างกายของท่านดี ฌานก็จะทรงตัวโดยอัตโนมัติ แต่ถ้าร่างกายของท่านไม่ดี ฌานก็สามารถที่จะเสื่อมได้ แต่กำลังใจท่านไม่ได้ลดลงไปด้วย ไม่เหมือนกับพวกเรา พอฌานเสื่อม สมาธิก็ตก กำลังใจก็ตก ตกหมดทุกอย่างเลย แต่สำหรับท่านไม่ใช่อย่างนั้น ท่านเหมือนกับมีอะไรรองรับ ถึงจะตกก็ไม่พ้นไปจากนี้

[เถรี]

ถาม : หัวหน้าที่ทำงานเขาใช้ให้ผมพาคนไปฉีดยากำจัดแมลง แต่จริง ๆ แล้ว ผมไม่ได้อยากไป..?
ตอบ : พูดง่าย ๆ ว่า เขาก็มีส่วนในการฆ่าแมลงนั้นด้วย เพราะเขาเป็นคนสั่งให้เราทำ ถ้าเป็นหน้าที่การงานจริง ๆ เราก็รักษาศีลเป็นเวลา อย่างเช่นว่า ตั้งแต่ตื่นขึ้นมาจนถึงที่ทำงาน เรารักษาศีลให้เต็มที่ เลิกทำงานกลับบ้านจนกว่าจะนอน เรารักษาศีลให้เต็มที่ ถึงแม้เราไม่ได้ทำตลอด ๒๔ ชั่วโมง แต่อย่างน้อยช่วงของการทำความดีของเราก็มีอยู่ ไม่ได้ขาดทุนตลอด ๒๔ ชั่วโมง