เหตุที่ใช้คำว่า "บวชนาค"

[โอรส]

ถาม : ตามที่ว่าการบวชนาค..?
ตอบ : มีตำนานว่าพญานาคตนหนึ่งเกิดศรัทธาอยากจะบวช จึงแปลงร่างเป็นมนุษย์ขึ้นมา แต่เมื่อบวชไปแล้ว ตอนเขาหลับขาดสติ ฤทธิ์คลายลงโดยไม่รู้ตัว กลายเป็นงูใหญ่ตามเดิม พวกที่เห็นก็วิ่งกันตับแลบ

พระพุทธเจ้าท่านจึงต้องสั่งให้สึกไป ท่านเสียใจมาก จึงทูลขอว่า ต่อไปผู้ที่เข้ามาบวช ให้เรียกว่านาค เพื่อเป็นที่ระลึกถึงท่านด้วย อีกนัยหนึ่งว่า คำว่า นาค แปลว่า ผู้ประเสริฐ หรือ ผู้ที่รับการฝึกมาเป็นอย่างดีแล้ว

จึงได้มี "อันตรายิกธรรม" คือสิ่งที่คู่สวดจะถามก่อนบวช จะมีข้อหนึ่งถามว่า "เป็นมนุษย์หรือเปล่า ?" ต้องตอบว่า "อามะ ภัณเต" คือ ใช่ครับ ถ้าตอบว่า "นัตถิ ภัณเต" ไม่ใช่ครับ ก็ไม่ได้บวชเท่านั้น

ถาม : ทุกวันนี้ยังใช้คำนี้ ?
ตอบ : ยังใช้อยู่เป็นปกติ

มนุสโสสิ เป็นมนุษย์หรือไม่ ?
ปุริโสสิ เป็นผู้ชายหรือไม่ ?
ภุชชิสโสสิ เป็นทาสหรือไม่ ?
อะณะโนสิ เป็นหนี้หรือไม่ ?
นะสิราชะภะโฏ เป็นคนของทางราชการหรือไม่ ? คือเป็นข้าราชบริพารของพระเจ้าแผ่นดินหรือเปล่า ? เดี๋ยวจะกลายเป็นหนีราชการมาบวช
อนุญญาโตสิ มาตาปิตูหิ พ่อแม่อนุญาตแล้วใช่ไหม ?
ปริปุณณะวีสะติวัสโสสิ อายุครบ ๒๐ ปีบริบูรณ์แล้วใช่ไหม ?
ปริปุณันเตปัตตะจีวะรัง มีบาตรมีจีวรพร้อมแล้วใช่ไหม ?

จะเป็นสิ่งที่ต้องถาม ถ้าตอบผิดก็ไม่ได้บวช

แต่ส่วนใหญ่สมัยนี้จะสอนกัน ถึงเวลาตอบไม่ได้ก็กระซิบบอก
แรก ๆ ถามว่า "กุฏฐัง คัณโฑ" เป็นพวกโรคเรื้อน เป็นพวกกลากเกลื้อนหรือเปล่า ? ตรงนี้เกิดจากท่านปู่หมอชีวกโกมารภัจน์ท่านขอเอาไว้ เพราะว่าท่านปู่หมอโกมารภัจน์ ท่านเป็นยอดบรมครูของแพทย์จริง ๆ ไม่มีโรคอะไรที่ท่านรักษาไม่ได้ ขอให้ถึงมือท่านต้องรักษาหาย

เมื่อท่านปวารณาเป็นแพทย์ประจำพระองค์ของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว ท่านก็รักษาแต่พระพุทธเจ้าและบรรดาภิกษุเท่านั้น ไม่มีเวลารักษาคนทั่วไป คนป่วยอยากจะหายจึงใช้วิธีบวชเข้ามาให้ท่านรักษา พอหายแล้วก็สึกไป

ไป ๆ มา ๆ มีแต่คนป่วยเต็มวัด ท่านทนไม่ได้จึงขอเอาไว้ว่า พวกที่เจ็บไข้ได้ป่วยด้วยโรคติดต่อร้ายแรงอย่าให้บวชเลย เพราะว่างานของท่านมากอยู่แล้ว จึงมีการถามก่อนบวชว่าเจ็บไข้ได้ป่วยด้วยโรคอะไรบ้าง ๕ - ๖ อย่าง สมัยนี้ต้องถามว่าเป็นเอดส์หรือเปล่า ?

ทุกเรื่องในพระพุทธศาสนามีสาเหตุ มีที่มาทั้งนั้น ค้นคว้าไปบางครั้งก็สนุกน่าดูเลย


สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนมีนาคม พุทธศักราช ๒๕๔๕