อารมณ์การปฎิบัติไม่ทรงตัวต้องแก้ไขอย่างไร ?

[โอรส]

ถาม : สอบแล้วติดขัดค่ะ ?
ตอบ : สอบอย่างไรล่ะ ? เราทำอะไรติดขัดตรงไหนจึงต้องมาถาม ?

ถาม : อารมณ์ใจไม่ทรงตัวค่ะ ?
ตอบ : ไม่ทรงตัวต้องขยันทำ แล้วก็ประคับประคองรักษาอารมณ์การปฏิบัตินั้น เอาไว้ให้นานที่สุดเท่าที่จะนานได้

ส่วนใหญ่นักปฏิบัติมักจะมีจุดบกพร่องตรงที่ว่า พอปฏิบัติเสร็จลุกแล้วก็เลิกเลย ถ้าเลิกเลยนี่ใช้ไม่ได้ เรารักษาอารมณ์ตอนนั้นได้ดีเท่าไร พอลุกจากตรงนั้นแล้ว ต้องพยายามประคองอารมณ์นั้นไว้ ให้อยู่กับเราให้นานที่สุด

แรก ๆ ก็อาจจะได้สักครึ่งชั่วโมง ได้สักชั่วโมงหนึ่ง นานไปก็ ๒ ชั่วโมง ๓ ชั่วโมง ครึ่งวัน วันหนึ่ง สองวัน สามวัน ห้าวัน เจ็ดวัน สิบวัน จะมากขึ้นไปเรื่อย ๆ พอจิตเคยชินกับการรักษาอารมณ์ลักษณะนั้น ก็จะเกาะจนกระทั่งสภาวะจิตมั่นคง ต่อไปก็จะเพิ่มระยะเวลายาวไปเรื่อย


ถาม : ลักษณะจิตที่เราทำนั้น เราใช้....?
ตอบ : ใช้วิธีแบ่งความรู้สึก แบ่งความรู้สึกสัก ๒๐ หรือ ๓๐ เปอร์เซ็นต์ก็ได้ ไม่ต้องมาก นึกถึงภาพพระไว้ตลอดเวลา รักษาอารมณ์ไว้ตลอดเวลา ส่วนที่เหลืออีก ๗๐ ถึง ๘๐ เปอร์เซ็นต์ ก็บังคับร่างกายให้ทำงานตามหน้าที่ไป ถ้าเรารักษากำลังใจลักษณะนี้ไปเรื่อย จิตจะเคยชิน แล้วต่อไปพออารมณ์ทรงตัวมั่นคงก็จะสบาย

แต่ถ้าหากว่าทำ ๆ ทิ้ง ๆ ก็เหมือนกับเราว่ายทวนน้ำ พอว่าย ๆ ไปจนกระทั่งเต็มที่ของเรา แล้วก็ปล่อยให้ลอยตามน้ำไป พอถึงเวลาก็มาว่ายน้ำใหม่ เสร็จแล้วก็ปล่อยให้ไหลตามน้ำไปอีก แบบนี้จะเหนื่อยมาก เพราะได้แต่งาน แต่ผลงานไม่มีเพิ่มขึ้นเลย

นึกออกไหม ? ก็ปล่อยให้ลอยตามน้ำไปแล้วนี่ พอว่ายกลับมาแล้วอย่างดีก็ได้แค่เดิม ขยันจริง ๆ แต่เป็นการขยันในทางที่ผิด เพราะฉะนั้น..สิ่งที่สำคัญที่สุด คือ ประคับประคองรักษาอารมณ์นั้นไว้ให้ อยู่กับเราให้นานที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้

สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนมีนาคม พุทธศักราช ๒๕๔๕