[เถรี]

พออาตมาเข้าชั้นป.๕ ป่ารอบบ้านเริ่มหมดแล้ว แต่ว่ายังมีส่วนที่เรียกว่าป่าละเมาะอยู่ ป่าละเมาะจะเป็นลักษณะของป่าไผ่สลับกับไม้พุ่ม ยังพอที่จะยิงอีเห็น ล่าเสือปลา ดักกระต่ายได้อยู่ แต่พอหลังจากนั้นไม่นาน เขาเพิ่มการส่งออกอีกอย่างหนึ่งก็คืออ้อย หลายคนจึงปลูกอ้อยกันเพื่อที่จะส่งโรงงานผลิตน้ำตาล

บ่อน้ำภาษาอีสานเรียงว่า"ส่าง" บางคนเรียกว่า"บ่อสร้าง" ก็คือภาษาอีสานผสมกับภาษาไทยกันนั่นแหละ ความหมายคือบ่อน้ำทั้งคู่ ที่บ้านอาตมามีบ่อน้ำ แต่ชาวบ้านเขาเรียก "บ่อโพง" น่าจะมาจากคำว่า "โพรง" เพราะขุดเป็นหลุมลึกลงไป เวลาใช้ถังตักน้ำขึ้นมา เขาเรียกว่า "โพงน้ำ" ขุดลึกลงไปในดินประมาณ ๔ วากว่า ๆ น้ำจืดสนิท อาศัยดื่มกินได้ตลอดทั้งปีไม่เคยแห้ง แต่พอรอบข้างปลูกอ้อยกันหมด น้ำในบ่อกินไม่ได้ จากน้ำใสจืดกลายเป็นเค็ม ๆ เฝื่อน ๆ เพราะว่าน้ำปุ๋ยอ้อยซึมลงไปถึงระดับน้ำใต้ดิน

บ้านอาตมามีอาชีพทำไร่ทำสวนเป็นหลัก มีสวนมะพร้าว สวนมะม่วง ถึงเวลาก็ปลูกพริก ปลูกมะเขือ ปลูกกล้วย แล้วแต่ว่าช่วงนั้นของอย่างไหนราคาดี ส่วนหนึ่งที่เน้นคือปลูกผักขายส่งตลาด ไม่น่าเชื่อว่าสมัยอาตมาเด็ก ๆ มีอยู่ปีหนึ่ง ผักชีราคากิโลกรัมละ ๒๐ บาท..! แพงขนาดนั้นเพราะว่าหาซื้อไม่ได้ ปีต่อมาเหลือกิโลกรัมละ ๑ สลึง..! เพราะคนแย่งกันปลูกทั้งประเทศ

แต่พอรอบข้างปลูกอ้อยกันหมด ที่บ้านก็อยู่ไม่ได้ เพราะแมลงทั้งหมดในรัศมี ๒๐ – ๓๐ กิโลเมตร มาลงที่ไร่เดียว เพราะของอื่นแมลงกินไม่ได้ ที่อื่นเป็นต้นอ้อย แมลงจึงแทะไม่เข้า เราปลูกผักปลูกผลไม้ แมลงลุยกัดกินกระจายเลย ท้ายสุดที่บ้านก็ต้องปลูกอ้อยตามเขาไป เป็นเรื่องที่น่าเสียดายมาก ในเมื่อส่วนกลางเป็นไปอย่างนั้น เราก็ต้องเป็นไปตามเขา แต่ลองมานึกดูว่า ถ้าเกิดทุพภิกขภัยคือเกิดความอดอยาก หาของกินได้ยาก แล้วเราจะอยู่กันอย่างไร ?