[เถรี]

ถาม : บางท่านเขาบอกว่าฌานลึกเป็นสมาธิแบบโง่ ๆ แต่ในขณะนั้นทำไมรู้ทุกอย่าง ?
ตอบ : ก็คนพูดเป็นคนประเภทโง่ ๆ..! ฌานมี ๒ อย่าง คือ ฌานที่เกิดจากการพิจารณาไปเรื่อย ๆ และฌานที่เกิดจากกำลังในการฝึกอย่างเดียว พอเข้าถึงสมาธิ ยิ่งเป็นฌาน ๔ ด้วยแล้ว ความละเอียดจะเกินการปรุงแต่ง ในเมื่อเกินการปรุงแต่ง จะนึกคิดอะไรไม่ได้ ต้องถอยออกมาก่อน แต่ถ้าสามารถทำในลักษณะฌานใช้งานได้ ก็สามารถที่จะคิดและรับรู้ได้ทุกอย่าง

ฉะนั้น..คนพูดยังทำไม่ถึงตรงจุดนี้ เลยเหมาเอาว่าคิดอะไรไม่ได้ โง่ไปเฉย ๆ แต่ความจริงไม่ใช่โง่..ฉลาดสุดยอดเลย เพราะเกินรัก โลภ โกรธ หลงไปแล้ว ไม่สามารถจะปรุงแต่งรัก โลภ โกรธ หลงได้ เพียงแต่มีอันตรายตรงที่ว่า ถ้าเราถอยออกมา รัก โลภ โกรธ หลงก็เกิดใหม่อีก ถ้าไม่ระวังจะโดนงัดหงายท้อง..!

มีทางเดียวคือพยายามรักษาประคับประคองอารมณ์สมาธิให้นานที่สุดเท่าที่จะนานได้ พอความเคยชินที่กดกิเลสไปนาน ๆ กิเลสเกิดไม่ได้ ถ้าระยะเวลานานพอ กิเลสจะหมดไปเอง โบราณเขาว่าเหมือนเอาหินทับหญ้า ถ้าทับไปนานพอ หญ้าก็ตายเอง