[เถรี]

ถาม : ......ธรรมภายในคือโพชฌงค์ ?
ตอบ : เป็นสติที่ดำเนินไปภายในหรือดำเนินไปภายนอก แบบเดียวกัน ก็เราจะดูว่าเราจะดูที่ไหน ดูที่ยึดโยงกับร่างกาย การที่ร่างกายไปกระทำ อย่างเช่น การเคลื่อนไหวอิริยาบถอะไรต่าง ๆ หรือว่าเราจะดูสภาพจิตที่ดำเนินไปภายใน

จะว่าไปแล้วที่พระพุทธเจ้าท่านตรัสไว้ เป็นสิ่งที่ละเอียดเกินไปเสียด้วยซ้ำ เพราะย้ำแล้วย้ำอีก กว่าอาตมาจะเขียนมหาสติปัฏฐานสูตรเสร็จนี่เป็นเล่ม ๆ เลย เพราะว่าเป็นสูตรเดียวที่อ่านไม่จบ อ่านแล้วอยากวางมือไปปฏิบัติ อ่านกี่ครั้งก็อ่านไม่จบ คราวนี้จะทำอย่างไร พอดีว่าสอบนักธรรมเอก ตอนนั้นมาลาเรียกำเริบอาตมาก็ไม่รู้ เพราะหมอบอกว่าเป็นไวรัสลงตับ เรี่ยวแรงจะนั่งยังไม่มี จะเอาเวลาที่ไหนไปอ่านหนังสือ จะสอบอยู่วันสองวันแล้ว ท้ายสุดก็เลยบนพระท่าน ว่าถ้าสอบได้จะเขียนมหาสติปัฏฐานสูตรด้วยลายมือตัวเอง เป็นการบังคับว่าต้องอ่านให้จบ

คราวนี้เวลาเขียนจะเขียนย่อไม่ได้ ต้องเขียนเต็ม ที่ท่านย้ำแล้วย้ำอีก ซ้ำแล้วซ้ำอีก ในบาลีที่เขาแปลมา เขาจะตัด ๆ ลงไปยาลน้อยเอาไว้เป็นตัวย่อ อาตมาต้องไปเขียนเต็มทั้งหมด มันในชีวิตมากเลยช่วงนั้น นี่เฉพาะแค่บาลี ถ้าแปลไทยด้วยตายแน่

ท่านบอกว่า อิติ อัชฌัตตังวา พะหิทธาวา เห็นภายในบ้าง เห็นภายนอกบ้าง บอกชัดเลย แต่ท้ายที่สุดก็สรุปตรงที่ว่า นะ จะ กิญจิ โลเก อุปาทิยะติ เราไม่ควรยึดอะไร ๆ ในโลกนี้