คำสอนสมเด็จองค์ปฐม
เวทนา
จงทำจิตให้ยอมรับเวทนาที่เกิดขึ้นกับร่างกาย ว่าเป็นของธรรมดา แล้วพยายามลดการยึดเกาะในเวทนานั้น
ด้วยการระงับอาการของสังขาร คือ ไม่ปรุงแต่งธรรมนั้น ๆ นี้คือสัจธรรมของการมีร่างกาย
เมื่อเกิดมาแล้ว ย่อมมีเจ็บ มีแก่ มีตายเป็นธรรมดา
จงวางอารมณ์ให้สงบ ยอมรับธรรมที่ยังต้องปรุงแต่งนี้ เพราะเป็นสิ่งที่หลีกหนีกันไม่พ้น
เมื่อมีการเกิดของร่างกายแล้ว
จงกำหนดรู้เอาไว้ว่า เป็นทุกข์ของการมีร่างกายอยู่เนือง ๆ พยายามทำจิตให้ยอมรับนับถือกฏของธรรมดา
แยกจิตออกมาอย่าให้ทุกข์ตามไปด้วย พยายามทรงอารมณ์จิตไว้ให้เป็นสังขารุเบกขาญาณ
แม้จักเป็นอ่อน ๆ ก็ควรจักพยายามซักซ้อมกันเอาไว้ อย่าให้จิตมีอารมณ์บ่น แม้แต่ในใจก็ใช้ไม่ได้
เพราะนั่นคือการเกิดอารมณ์ปฏิฆะ
และเป็นการคัดค้านสัจธรรมที่ฝืนความเป็นจริงของร่างกาย
ตั้งแต่นี้ต่อไปอาการสุขเวทนาหรือทุกขเวทนาอันสืบเนื่องมาจากร่างกาย
จักเป็นครู เข้ามาทดสอบจิตของเจ้าอยู่เนือง ๆ ขอให้เตรียมใจสอบกันให้ดี ๆ
ถ้าลงธรรมดาไม่ได้ก็ถือว่าไม่ผ่านข้อสอบ ดูอารมณ์กระทบให้ดี ๆ
จักพอใจหรือไม่พอใจก็ใช้ไม่ได้ ต้องลงอุเบกขาญาณเข้าไว้ อาการสุขหรือทุกขเวทนานี้
ต้องนับเนื่องไปหมดทางอายตนะ ๖ ขอให้ดูอารมณ์ของจิตเข้าไว้ให้ดี ๆ
อนึ่ง การทบทวนธรรม (ธัมมวิจัย) ก็จงทำต่อไปอย่างไม่หยุดยั้ง
และให้สังเกตอารมณ์ของจิตนั้นว่าเคลื่อนไหวไปได้อย่างไรบ้าง
จากหนังสือ ธรรมที่นำไปสู่ความหลุดพ้น เล่มที่ ๖
รวบรวมโดย พล.ต.ท.นพ.สมศักดิ์ สืบสงวน