[เถรี]

อิทธิบาทธรรมข้อที่สอง คือวิริยะ มีความพากเพียรบากบั่น ไม่ท้อถอยในการที่จะกระทำกิจกรรมนั้น ๆ ที่เราชอบที่เราพอใจ

ส่วนใหญ่แล้วนักปฏิบัติธรรมของเราในปัจจุบันนี้ จะขาดอิทธิบาทธรรมในข้อวิริยะ คือความเพียรนี้เป็นส่วนมาก เพราะว่ากำลังใจไม่เพียงพอที่จะต่อต้านกระแสกิเลส ถึงเวลากิเลสชวนให้เบื่อ ชวนให้พัก เราก็เชื่อ ละเว้นจากการปฏิบัติ โดยที่ลืมดูหรือว่าลืมเรื่องที่ครูบาอาจารย์สั่งสอนไว้ว่า การปฏิบัติธรรมนั้นจำต้องแลกกันด้วยชีวิต ถึงแม้ตายลงไปก็ตาม ขอให้ได้เข้าถึงธรรม

ถ้าหากว่าเป็นเช่นนั้นแล้ว ความลำบากในการปฏิบัติธรรมของเรา ไม่ว่าจะเป็นการ ยืน เดิน นั่ง นอน ก็ดี หรือว่าความลำบากในการที่ต้องทนต่อคำพูดของคนที่กล่าวร้ายต่อผู้ปฏิบัติธรรมในลักษณะต่าง ๆ ก็ตาม สิ่งทั้งหลายเหล่านี้ ล้วนแล้วแต่จะมาบั่นทอนกำลังใจของเรา ถ้าเราขาดความพากเพียร ความอดทนอดกลั้นแล้ว ย่อมไม่สามารถที่จะก้าวผ่านไปสู่ความสำเร็จ ก็คือมรรคผลได้

อิทธิบาทธรรมข้อที่สาม คือ จิตตะ ความคิดปักมั่นแน่วแน่ต่อเป้าหมาย ไม่เคลื่อนคลายไปไหน ให้ทุกท่านพินิจพิจารณาดูว่า เป้าหมายครั้งแรกของการปฏิบัติธรรมของเราคืออะไร ? เรายังมั่นคงต่อเป้าหมายเหมือนเดิมหรือไม่ ? จากการที่เราปฏิบัติเพื่อความหลุดพ้น ปฏิบัติเพื่อมรรคผลพระนิพพาน ในปัจจุบันนี้เราปฏิบัติเพื่ออะไร ? เพื่อลาภยศสรรเสริญสุขอย่างนั้นหรือ ? เมื่อถึงเวลาปฏิบัติธรรมไประยะหนึ่ง ชื่อเสียง เกียรติยศ ลาภผล เงินทอง ไหลเข้ามา ทำให้เราแปรเปลี่ยนไปจากจุดหมายดั้งเดิมหรือไม่ ? ปัจจุบันนี้ยังปักมั่นแน่วแน่ต่อจุดหมายนั้นหรือไม่ ?

ถ้าหากว่ารู้ตัวว่าเป้าหมายของเราเปลี่ยนแปลงแล้ว ก็รีบยักย้ายถ่ายเทกลับไปยังเป้าหมายเดิมแต่แรกของเราโดยด่วน ไม่เช่นนั้นแล้ว ก็มีแต่จะตกเป็นทาสของกิเลส โอกาสที่เข้าถึงมรรคผลไม่มีก็ยังพอทำเนา เกรงแต่ว่าพลาดพลั้งลงสู่อบายภูมิไป จะทำให้เสียเวลาไปอีกเป็นกัป กว่าที่จะได้เกิดขึ้นมาทำความดีอีกครั้ง