[เถรี]

แต่ท้ายสุดก็จะรู้ว่านั่นไม่ใช่คำตอบ ก็จะแสวงหาต่อไป แล้วคำตอบที่แท้จริงคืออะไร ? สิ่งที่เขาขาดในปัจจุบัน คือ ความสงบทางใจที่จะเกิดได้ด้วยศีล ด้วยสมาธิ ด้วยปัญญา

อันดับแรก ต้องรักษาศีลทุกสิกขาบทของเราให้สมบูรณ์ครบถ้วน ไม่ละเมิดศีลด้วยตนเอง ไม่ยุให้คนอื่นเขาละเมิดศีล และไม่ยินดีเมื่อเห็นคนอื่นเขาละเมิดศีล

อันดับที่สองคือ สมาธิ สร้างความมั่นคงให้เกิดกับจิตของเรา เพื่อให้จิตของเรามีที่ยึดมีที่เกาะ จะได้ไม่ดิ้นรนออกไปแสวงหาสิ่งต่าง ๆ อีก การดิ้นรนออกไปแสวงหาเมื่อไร ก็สร้างแต่ความทุกข์ ความเหนื่อยยากให้กับเราเมื่อนั้น

สุดท้ายคือปัญญา ถ้าศีลกับสมาธิทรงตัว ความนิ่ง ความสงบของจิตเกิดขึ้น ปัญญาก็จะมี เหมือนกับน้ำที่นิ่ง ถ้านิ่งเมื่อไร ก็จะสะท้อนเงาสิ่งต่าง ๆ รอบข้างลงไปได้

เราก็จะรู้ว่า สิ่งที่ข้องขัดในทางโลกของเราคืออะไร แล้วก็จะแก้ไขปัญหาได้ สิ่งที่ขัดข้องในทางธรรมตอนนี้ กำลังใจของเราที่เหมือนขาดอยู่ เหมือนกับเกินอยู่ นั่นคืออะไร เราจะหาคำตอบให้กับตัวเองได้

โดยเฉพาะชีวิตของฆราวาส ไม่มีหรอกที่ปัญหาจะมาพร้อมกัน ถ้าเรารู้จักแบ่งแยกลำดับความเร็วช้าก่อนหลังแล้ว เราจะมีปัญหาอยู่เฉพาะหน้าอยู่ปัญหาเดียว คือปัญหาที่มาถึงก่อน เราแก้ไขปัญหานั้นก่อน

เมื่อมีปัญหาเดียวก็จะไม่เกินกำลังและแก้ได้ทุกครั้ง แต่ปัจจุบันแล้ว ส่วนใหญ่เขาเอาหลาย ๆ ปัญหา มาสุมรวมกันจนยุ่งเหยิงสางไม่ออก แล้วก็รู้สึกว่าเกินกำลัง แก้ไม่ได้ เครียด ป่วยบ้าง สติแตกบ้าง

ก็เพราะว่าปัญญายังไม่พอ จัดลำดับก่อนหลัง เร็วช้าของปัญหาไม่เป็น ต่อให้มีเป็นร้อยเรื่อง พอเราจัดลำดับแล้ว ก็จะมีเร็วมีช้ากว่ากัน อย่างน้อยเร็วช้ากว่ากันสักนาทีก็ยังดี แล้วเราก็แก้ไขปัญหาที่มาถึงก่อนเป็นอันดับแรก

ทุกครั้งที่ทำอย่างนี้ เราจะเหลือปัญหาเดียวเฉพาะหน้า ซึ่งจะไม่เกินกำลังของเรา ในเรื่องของทางธรรมก็เหมือนกัน การปฏิบัติถ้าไปถึงจุดหนึ่ง เราจะรู้สึกว่าไม่ได้อะไรเพิ่มขึ้น ผลตอบแทนไม่มี ก้าวต่อไปไม่เป็น เหมือนกับเจอทางตันอยู่ข้างหน้า แล้วก็ตะเกียกตะกายต่อกันไป โดยที่เดินชนกำแพงอยู่ ครั้งแล้ว ครั้งเล่า

ถ้าหากว่าเรารู้ว่า สิ่งที่ไปต่อไม่ได้ เพราะเหตุปัจจัยที่เราทำไว้ยังไม่พอ คือ ศีล สมาธิ ปัญญา ยังไม่เพียงพอ ทำให้ไม่สามารถที่จะก้าวผ่านไปสู่จุดที่ต้องการได้ ตรงนี้ขอเตือนว่าอย่าใจร้อน ให้ปฏิบัติไปในรูปแบบเดิม ย้ำแล้วย้ำอีก ซ้ำแล้วซ้ำอีกอยู่ในจุดนั้น