[เด็กเมื่อวานซืน]

เหตุผลประการต่อมาคือ

ถ้าสังเกตจากประวัติศาสตร์ของไทย จะพบว่า เมื่อเริ่มต้นศึกเมืองพิษณุโลกนี้ ทางพม่าได้แบ่งทัพมาล้อมเมืองพิษณุโลกไว้ทั้งสองด้าน(ทั้งตะวันตก และ ตะวันออก โดยถือเอาแม่น้ำที่ผ่านกลางเมืองเป็นตัวแบ่ง) จากบันทึกในพงศาวดารของทางสยาม พบว่า กองกำลังของพม่าด้านทิศตะวันออกของเมืองพิษณุโลก ไม่ได้มีส่วนร่วมในการศึกครั้งนี้เท่าไร เป็นแต่เพียงล้อมไว้เฉย ๆ เท่านั้น และสุดท้ายแล้วทัพพม่าด้านตะวันออกนี้ ก็ได้ตามตีกองทัพเจ้าพระยาจักรีไปทางเมืองหล่มเก่า และก็แตกทัพล่าถอยไปทางเวียงจันทน์ดังที่ได้กล่าวไว้แล้วครับ

ส่วนกองทัพพม่าด้านตะวันตกของเมืองพิษณุโลกซึ่งบัญชาการโดน อะแซหวุ่นกี้ นั้น ก็ต้องเคลื่อนทัพย้ายตำแหน่งลงมาทางด้านใต้ของเมืองพิษณุโลกอยู่ตลอดเวลา และ ยังต้องขยายวงของการวางกำลังให้กว้างออกไปอีกเรื่อย ๆ เนื่องจาก สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ทรงใช้วิธีค่อย ๆ ย้ายที่ตั้งทัพลงมาทางใต้เรื่อย ๆ จนถึง จุดตั้งรับ ณ แถว ๆ เมืองพิจิตร ก็ทรงยั้งทัพไว้และไม่ได้เคลื่อนไปไหนต่อ ในขณะที่แนวหลัง ทั้งทาง กำแพงเพชร,ตาก,สุโขทัย,อุตรดิตถ์ ก็ไม่เหลือผู้คนและเสบียงให้พม่าได้ใช้งานอีกแล้ว

ขณะที่ทางเหนือไปกว่านั้นตั้งแต่ ลำปาง,ลำพูน ขึ้นไปก็เป็นเขตปกครองของเจ้ากาวิละและเครือญาติ ซึ่งสวามิภักดิ์กับทางกรุงธนบุรีแล้ว ดังนั้นจะเห็นได้ว่า ทัพของอะแซหวุ่นกี้เอง ก็ตกอยู่ในสถานะ โดนกระหนาบ ทั้งทางด้านบนและด้านล่าง แถมเสบียงกรังและผู้คนที่จะเกณฑ์มาช่วยทำศึกก็ไม่มีเนื่องจากมีแต่ที่รกร้างอยู่เบื้องหลัง ในขณะที่ ทางสยาม สามารถสถาปนาแนวตั้งรับไว้ได้หมด และ คุมสถานการณ์ไว้ได้หมดแล้ว

ดังนั้น จึงน่าสงสัยต่อไปว่า หากไม่เกิดการผลัดแผ่นดินในพม่าเสียก่อน อะแซหวุ่นกี้ จะเป็นเช่นไร เมื่อเจอกับปัจจัยต่าง ๆ ดังที่ได้กล่าวมานี้

ถ้าจะมองในมุมที่เข้าข้างทางสยาม ด้วยเหตุผลที่ยกมาประกอบนี้ เราคงจะไม่แปลกใจ ที่ทำไม อะแซหวุ่นกี้ จึงได้ขอดูตัวเจ้าพระยาจักรี และได้กล่าวสรรเสริญเอาไว้ ตามที่ในพงศาวดารของเราได้ระบุมาครับ