[เถรี]

ถาม : สัมมาสมาธิ ฌานอะไรครับ ?
ตอบ : ถ้าไม่ถึงฌาน ๔ ยังไม่เป็นสัมมาสมาธิเต็มที่ แต่จัดเป็นสัมมาสมาธิได้ตั้งแต่ฌาน ๑ ขึ้นไป ขณิกสมาธิ อุปจารสมาธิยังนับเป็นสัมมาสมาธิไม่ได้ เพราะว่ากด รัก โลภ โกรธ หลง ให้ดับลงชั่วคราวไม่ได้ ถ้าเป็นตั้งแต่ฌาน ๑ ขึ้นไป กด รัก โลภ โกรธ หลง ให้ดับลงชั่วคราวได้ ถึงจะเป็นสัมมาสมาธิ

แต่คราวนี้สัมมาสมาธิก็สำคัญตรงที่ว่า เวลา รัก โลภ โกรธ หลง ดับแล้ว เราเอากำลังตรงนี้ไปใช้งานอย่างไร ? ก็ต้องใช้ในการพิจารณาวิปัสสนา เพื่อให้เห็นทุกข์เห็นโทษของการเกิด ถอนจิตออกจากการยึดเกาะต่าง ๆ ไม่อย่างนั้นก็จะกลายเป็นมิจฉาสมาธิใหม่

สำคัญที่สุดก็คือเห็นร่างกายนี่แหละ เพราะว่าเกิดมานับชาติไม่ถ้วน แล้ว ๆ เล่า ๆ ไม่หยุดสักที ถ้ารู้สึกเห็นชัดเจนในร่างกายนี้ อย่าลืมที่พระพุทธเจ้าตรัสว่า โลกคือหมู่สัตว์ โลกคือดวงดาว ที่ท่านเรียกโอกาสโลก โลกคือร่างกาย ในเมื่อเห็นลักษณะนี้ ตัวเราก็คือโลก ตัวเราเป็นเช่นนี้ โลกคือหมู่สัตว์ทั้งหมดก็เป็นเช่นนี้ โอกาสโลก ดวงดาวต่าง ๆ ก็เป็นเช่นนี้ เกิดขึ้น ตั้งอยู่ แล้วดับไป ในเมื่อไม่เห็นสาระแก่นสารในสิ่งทั้งหลายเหล่านี้ ใจก็ถอนจากการยึดมั่นถือมั่น