[เถรี]

ดังนั้น...เราจึงจำเป็นที่ต้องมาตามดูตามรู้ลมหายใจเข้าออกของเรา ถ้าสติ สมาธิของเราอยู่กับลมหายใจเข้าออก นิวรณ์จะเข้ามาไม่ได้ การที่ให้พวกเราซักซ้อม โดยเฉพาะอยู่กับลมหายใจเข้าออกตลอดเวลา ก็เพื่อป้องกันนิวรณ์กินใจของเรา สภาพจิตของเราจะได้เบา จะได้บาง จะได้โปร่ง ปัญญาจะได้เกิด รู้ว่าจะประคับประคองสภาพจิตของเราอย่างไร จึงจะรักษาความผ่องใสไว้ได้

หลังจากนั้นให้มาพิจารณาดูว่าตั้งแต่ปฏิบัติมานั้น สภาพจิตของเราละกิเลสลงได้บ้างหรือไม่ ? ก็คือมี อัปปิจฉตา ความมักน้อยเกิดขึ้นหรือเปล่า ? หรือยังมักได้ อยากได้ อยากมี อยากเป็นในทุกเรื่อง มีสันตุฏฐิตา ความสันโดษ รู้จักยินดีตามมีตามได้หรือไม่ ? มีสัลเลขตา คือรู้จักขัดเกลากาย วาจา ใจ ของตนให้ดียิ่ง ๆ ขึ้นไปอยู่ตลอดเวลาหรือไม่ ?

ปวิเวกตา มีการปลีกตัวออกจากหมู่หรือไม่ ? เพราะว่าถ้าตราบใดที่เรายังคลุกคลีอยู่กับหมู่คณะก็ทำให้ต้องพูดมาก การพูดมากทำให้สภาพจิตของเราฟุ้งซ่าน เมื่อสภาพจิตฟุ้งซ่านย่อมห่างไกลจากสมาธิ เป็นต้น มีอิทมัฏฐิตา การแสวงหาธรรมเป็นเครื่องหลุดพ้นหรือไม่ ?

เรื่องทั้งหลายเหล่านี้เป็นตัววัดคุณธรรม วัดความดีในใจของเรา ว่าเรามีความก้าวหน้าในการปฏิบัติเท่าไร และต้องเตือนตนอยู่เสมอ ๆ ว่าวันคืนล่วงไป ๆ บัดนี้เราทำอะไรอยู่ กาย วาจา ใจ ที่ดีกว่านี้ยังมีอยู่อีก เราต้องทำกาย วาจา ใจ เหล่านั้นให้ได้ เราเป็นผู้ยินดีในที่สงัดหรือไม่ ? ตัวเรามีคุณวิเศษอะไรบ้าง ? ที่เป็นผลจากการปฏิบัติ ไม่ว่าจะเป็นฌาน เป็นวิโมกข์ เป็นวิมุตติ เป็นมรรค เป็นผล มีสักอย่างหนึ่งที่พอจะยกขึ้นมาเป็นคุณความดีในการปฏิบัติอย่างแท้จริงหรือไม่ ?