[เถรี]

เมื่อกุสติณราชกุมารอายุได้ ๑๖ ชันษา พระราชาจะมอบราชสมบัติ พร้อมจัดหาพระชายาและพระสนมให้ แต่กุสติณกุมารทรงคิดว่าตนเองรูปร่างไม่สวยงาม แม้ได้พระธิดาที่สวยไปด้วยรูปมาอยู่กับตน นางก็คงจะหนีไป พระองค์จึงตอบปฏิเสธพระราชบิดาและพระราชมารดาไปถึง ๓ ครั้ง

ต่อมาครั้งที่ ๔ พระโอรสคิดว่าไม่สมควรที่จะปฏิเสธโดยไม่มีเหตุผล พระองค์จึงได้นำทองคำมาปั้นเป็นรูปหญิงสาว ด้วยอำนาจบารมีแห่งพระโพธิสัตว์ ทองนั้นก็เป็นรูปหญิงสาวสวยงามปานเทพธิดา และเปล่งปลั่งดั่งมีชีวิตจริง จนแม้แต่ช่างทองยังเข้าใจผิดว่าเป็นเทพธิดาจริง ๆ

กุสติณราชกุมารให้ช่างทองนำรูปทองไปถวายพระราชา และทูลว่าพระองค์จะครองเรือนและรับราชสมบัติหากได้อภิเษกกับหญิงงามเสมอรูปปั้นนี้

พระราชาจึงให้อำมาตย์นำรูปทองแห่ไปตามเมืองต่าง ๆ เพื่อเสาะหาหญิงสาวที่งามเสมอรูปทองนั้น

อำมาตย์พร้อมขบวนบริวารจึงนำรูปปั้นทองขึ้นตั้งไว้บนยาน แล้วเที่ยวเสาะหาไปทั่วชมพูทวีป โดยเมื่อขบวนมาถึงที่ที่มหาชนชุมนุมกัน ก็จะปล่อยยานนั้นไว้ และคอยฟังมหาชนว่าเขาจะพูดอย่างไรเกี่ยวกับรูปปั้นนั้น

ฝ่ายมหาชนทั้งหลาย ครั้นมองดูรูปทองนั้น คิดว่าเป็นหญิงจริง ๆ จึงพากันชมเชยว่า หญิงนี้แม้เป็นเพียงหญิงมนุษย์ ก็ยังสวยงามอย่างที่สุดเปรียบประดุจนางเทพอัปสร นางมาจากไหนกัน ทำไมจึงมายืนอยู่ในที่นี้ หญิงงามปานนี้ในเมืองเราไม่เคยมีเลย

เมื่อได้ยินว่าเมืองนี้ไม่มีหญิงใดงามเท่ารูปทอง อำมาตย์ก็จะเคลื่อนขบวนไปเมืองอื่น จนกระทั่งไปถึงเมืองสาคละ แคว้นมัททะ

ในครั้งนั้น พระนางพิมพา ได้มาเกิดเป็นพระราชธิดาองค์โตในจำนวนธิดา ๘ พระองค์ของพระเจ้ามัททราช มีนามว่า เจ้าหญิงประภาวดี

พระราชธิดาของพระเจ้ามัททราชนั้น แต่ละองค์มีรูปโฉมงดงามเปรียบประดุจนางฟ้า แต่พระธิดาประภาวดีนั้นทรงมีความงามเลิศกว่าพระธิดาองค์ใด เพราะพระนางมีพระรัศมีแผ่ซ่านออกจากพระสรีระคล้ายแสงดวงอาทิตย์อ่อน ด้วยกุศลกรรมจากการใส่บาตรพระปัจเจกพุทธเจ้าด้วยเนยใส

วันหนึ่งพระนางประภาวดีตรัสสั่งให้ทาสี ๘ คน ไปตักน้ำมาสำหรับสรงสนาน พระพี่เลี้ยงคนหนึ่งที่เป็นหญิงค่อมก็ออกมาดูที่ท่าน้ำ ครั้นมองไปเห็นรูปทองคำที่ตั้งไว้ข้างริมทาง เข้าใจว่าเป็นพระนางประภาวดีจึงเข้าไปหา กราบทูลว่าพระนางใช้ให้มาตักน้ำ แล้วเหตุใดจึงมายืนดักอยู่ที่นี้ ถ้าพระราชาทรงทราบพวกนางจะเดือดร้อน พูดแล้วก็เอามือแตะรูปนั้นจึงได้รู้ว่าเป็นทอง ไม่ใช่พระราชธิดา

ฝ่ายอำมาตย์ที่ยืนสังเกตการณ์อยู่ เข้ามาสอบถามนางพี่เลี้ยงค่อมจนรู้ความ จึงนำรูปทองนั้นและเครื่องราชย์ทั้งหลายเข้าไปถวายพระเจ้ามัททราช กราบทูลว่า พระเจ้าโอกกากราชประสงค์จะสู่ขอพระนางประภาวดีให้แก่พระโอรสองค์โต และจะมอบราชสมบัติให้พระโอรสนั้น

พระเจ้ามัททราชก็ทรงรับด้วยความยินดี พระเจ้าโอกกากราชและพระนางสีลวดีจึงเสด็จมารับพระนางประภาวดีกลับนครกุสาวดีด้วยพระองค์เอง