[เถรี]

ถาม : แล้วการยินดีในสุขเป็นกามราคะไหมครับ ?
ตอบ :ส่วนนั้นยังเป็นรูปราคะอรูปราคะ เป็นสังโยชน์ในส่วนละเอียด ไม่ใช่เรื่องกามราคะที่เป็นรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส แต่เป็นสภาพจิตที่ยึดในรูปหรืออรูปแล้วมีความสุข

ถาม : คำว่ารูปราคะกับอรูปราคะ คือติดในรูปฌานและอรูปฌานหรือเปล่าครับ ?
ตอบ : จริง ๆ ก็คือรูป รส กลิ่น เสียง นั่นแหละ แต่เป็นส่วนที่ละเอียดที่สุด คือรูปฌานกับอรูปฌาน

ถาม : คำว่า ติดในรูปฌานและอรูปฌาน ก็คือ ?
ตอบ : ก็คือฌานตั้งแต่อุปจารสมาธิไล่ขั้นไปถึงฌาน ๔ เพราะว่าสิ่งทั้งหลายเหล่านี้ยังข้องเกี่ยวอยู่กับรูปต่าง ๆ โดยเฉพาะถ้าใช้กสิณต้องยึดรูปเป็นปกติอยู่แล้ว แต่ในส่วนของอรูปฌาน สภาพจิตมีความสุขเพราะทิ้งรูปนั้นได้ คิดว่ารูปนี้ทำให้เกิดทุกข์ แต่ความจริงแล้วไม่ใช่ เป็นเพราะความอยากต่างหากทำให้เกิดทุกข์

ถาม : อรูปนี่ไม่ใช่ในกาม ?
ตอบ : อรูปเป็นความละเอียดของสมาธิจิตที่เข้าถึงในอีกระดับหนึ่ง ซึ่งมีความสุขประณีตกว่า ในลักษณะที่ไม่ต้องเสพเสวยด้วยอายตนะ รับรู้เพียงด้วยใจเท่านั้น จัดเป็นกามราคะแบบละเอียด จะเรียกว่ากามราคานุสัยก็ได้