[เถรี]

การจับในธัมมานุสตินั้น เราจำเป็นที่จะต้องกำหนดภาพในลักษณะของกสิณเข้ามาควบด้วยเช่นกัน ก็คือหายใจเข้าหายใจออกภาวนาว่า "ธัมโม...ธัมโม" ขณะเดียวกันก็นึกถึงภาพพระไตรปิฎกก็ได้ พระไตรปิฎกในที่นี้ ถ้าจะให้ดีให้นึกถึงแบบโบราณ คือที่เป็นลักษณะของแผ่นพับ ที่เรียกกว่าสมุดไทย หรือพับสา ถ้านึกถึงลักษณะนั้นเรารู้สึกว่าแห้งแล้งไร้รสชาติ ก็นึกว่าเรากำลังพลิกเปิดหน้าสมุดไทยทีละหน้า ๆ ภาวนาว่า "ธัมโม" ครั้งหนึ่งก็เปิดไปหน้าหนึ่ง

ถ้าลักษณะอย่างนี้จิตจะมีงานทำ ก็ไม่รู้สึกว่าเบื่อหน่าย เราเองอาจจะงอนิ้วนับไปด้วย ว่า "ธัมโม" ครั้งที่ ๑ "ธัมโม" ครั้งที่ ๒ เปิดสมุดไทยพระไตรปิฎกหน้าที่ ๑ เปิดสมุดไทยพระไตรปิฎกหน้าที่ ๒ เป็นต้น

อีกแนวทางหนึ่งโบราณาจารย์สอนเอาไว้ คือ ให้กำหนดภาพในพุทธานุสติ คือภาพองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าขึ้นมาก่อน หลังจากนั้นก็กำหนดให้มีดอกมะลิทองคำ หลั่งไหลจากพระโอษฐ์ของพระองค์ท่าน ลงมาเป็นสายทีละดอก ๆ ว่านั่นคือธรรมะที่พระองค์ท่านเทศนาสั่งสอนต่อพวกเรา ดอกมะลิทองคำนั้นให้ไหลตกลงมาบนพานทองคำ ที่วางอยู่เบื้องหน้าขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

ถ้าเราไม่ชอบดอกมะลิ จะเปลี่ยนเป็นดอกบัว ดอกพิกุลอะไรก็ได้ ถึงเวลาภาวนา "ธัมโม" ก็ลอยลงมาหนึ่งดอก ตกลงสู่พานทองคำเบื้องหน้า "ธัมโม" ดอกที่ ๒ ลอยตามลงมา ตามลงมา "ธัมโม" ดอกที่ ๓ ลอยตามลงมา