[เถรี]

อิทธิบาทธรรมข้อสุดท้าย ก็คือ วิมังสา ซึ่งปัจจุบันนี้ บรรดาทฤษฎีฝรั่งนำไปใช้เป็นการสรุปและประเมินผล ไม่ว่าจะเป็นการบริหารองค์กรใหญ่ ๆ เล็ก ๆ ขนาดไหนก็ตาม ถ้าไม่มีการสรุปและประเมินผล เราก็จะไม่รู้ว่าผลของการบริหารนั้นทำให้องค์กรดีขึ้นหรือแย่ลง

การปฏิบัติธรรมของเราก็เช่นกัน ถ้าหากว่าขาด อัตตนา โจทยัตตานัง คือการกล่าวโทษโจทก์ตนเอง มัวแต่มองว่าผู้อื่นผิด ก็เท่ากับว่าเราประเมินผลตนเองไม่เป็น สรุปผลการจัดการไม่เป็น ก็ในเมื่อสรุปผิดพลาด ประเมินผิดพลาด การบริหารก็ย่อมผิดพลาดไปด้วย โอกาสที่องค์กรของเราจะล้มละลายก็มีสูงมาก โดยเฉพาะการปฏิบัติธรรมนั้น ถ้าล้มละลาย คือล้มละลายจากความดี ซึ่งทำให้เราต้องเวียนว่ายตายเกิดมาทุกข์ทนอีกนับชาติไม่ถ้วน

เราต้องทบทวนอยู่บ่อย ๆ เสมอ ๆ ได้ทุกวันยิ่งดี ว่าเราปฏิบัติธรรมเพื่ออะไร ยังตรงต่อเป้าหมายเดิมอยู่หรือไม่ ? จากแรกเริ่มมาถึงขนาดนี้ เราไปได้ไกลเท่าไร ? ยังมีอะไรหลงเหลือให้เราต้องไขว่คว้าปฏิบัติ เพื่อที่จะกล่าวล่วงพ้นไปสู่การหลุดพ้นจากกองทุกข์

สิ่งที่มาขัดขวางเรา ไม่ว่าจะในส่วนของความดี คือ ลาภ ยศ สรรเสริญ สุข ในส่วนของความไม่ดี คือ การเสื่อมลาภ เสื่อมยศ นินทา ทุกข์ ทำให้เราหวั่นไหว ทำให้เรามุ่งผิดไปจากเป้าหมายหรือไม่ ?

ถ้าหากท่านทั้งหลายประกอบไปด้วยอิทธิบาทธรรม คือ ฉันทะ วิริยะ จิตตะ และวิมังสา ดังที่ได้กล่าวมา โดยเฉพาะทบทวนประเมินตนเองอยู่บ่อย ๆ ก็ย่อมจะเห็นความก้าวหน้าในการปฏิบัติ หรือถ้าไม่ก้าวหน้า ก็ย่อมรู้ว่าอุปสรรคที่ขัดขวางนั้นคืออะไร ? จะได้แก้ไขฝ่าฟันไปได้

ลำดับต่อไปก็ให้ทุกท่านตั้งใจภาวนาและพิจารณาตามอัธยาศัย จนกว่าจะได้รับสัญญาณบอกว่าหมดเวลา


พระครูวิลาศกาญจนธรรม, ดร.
เทศน์ช่วงทำกรรมฐาน ณ บ้านวิริยบารมี
วันศุกร์ที่ ๒๙ เมษายน ๒๕๕๙
(ถอดจากเสียงเป็นอักษรโดยทาริกา)