[เถรี]

ส่วนที่แข็ง เป็นแท่ง เป็นก้อน เป็นชิ้น เป็นอัน จับได้ต้องได้ก็คือธาตุดิน ได้แก่ ผม ขน เล็บ ฟัน หนัง เนื้อ กระดูก เยื่อในกระดูก เส้นเอ็น อวัยวะภายในใหญ่น้อย เช่น ตับ ปอด ม้าม หัวใจ กระเพาะอาหาร กระเพาะปัสสาวะ ลำไส้น้อย ลำไส้ใหญ่ เป็นต้น

ในส่วนที่ชุ่มชื้น เอิบอาบ เคร่งตึง อยู่ในร่างกายของเรา ก็คือ ธาตุน้ำ ประกอบไปด้วยเลือด น้ำเหลือง น้ำหนอง น้ำตา น้ำลาย น้ำดี เหงื่อ ไขมันเหลว ปัสสาวะ เป็นต้น

ส่วนที่พัดไปมาในร่างกาย หรือค้างอยู่ตามช่องว่างของร่างกาย เช่น ลมหายใจเข้า ลมหายใจออก ลมที่ค้างในช่องหู ช่องจมูก ลมที่ค้างในท้อง ในไส้ ในกระเพาะอาหาร ที่เรียกว่าแก๊ส ลมที่พัดขึ้นเบื้องสูง พัดลมเบื้องต่ำ พัดไปทั่วร่างกาย ที่ภาษาหมอเรียกว่าความดันโลหิต คือ ธาตุลม

ส่วนที่ให้ความอบอุ่นแก่ร่างกายก็ดี กระตุ้นร่างกายให้เจริญเติบโตก็ดี เผาผลาญร่างกายให้ทรุดโทรมลงก็ดี ช่วยในการสันดาปเผาย่อยอาหารที่กินเข้าไปก็ตาม ตลอดจนกระทั่งทำให้ร่างกายนี้กระวนกระวายยามเจ็บไข้ได้ป่วย เรียกว่าธาตุไฟ

เมื่อแยกออกมา กองนี้คือดิน กองนี้คือน้ำ กองนี้คือลม กองนี้คือไฟ ความเป็นตัวตนจะไม่มีอะไรเหลือเลย แม้กระทั่งตึกรามบ้านช่องใหญ่ ๆ ทั้งหลัง ถ้าเราแยกออกมา ก็จะเห็นว่านี่คืออิฐ นี่คือปูน นี่คือทราย นี่คือหิน นี่คือเหล็กเส้น เป็นต้น ดังนั้น..สิ่งที่องค์สมเด็จพระทศพลบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสเอาไว้ จึงเป็นปรมัตถสัจจะ เป็นความจริงแท้ที่ไม่มีใครถกเถียงได้

แม้แต่บรรดาทฤษฎีต่าง ๆ ที่ชาวตะวันตกส่วนใหญ่บัญญัติขึ้นมา ถ้าหากว่ามีคนยกทฤษฎีที่มีเหตุผลมากกว่าขึ้นมาหักล้าง ของเก่าก็จะตกไป ใช้ของใหม่แทน แต่ว่าสิ่งที่องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าสอนพวกเรานั้น ไม่ใช่ทฤษฎี ถ้าจะจัดอยู่ในประเภททฤษฎี ก็ไม่ใช่ Theory หากแต่เป็น Theorem คือทฤษฎีสัมบูรณ์ ไม่มีใครสามารถคัดค้านได้เลย