[ตัวเล็ก]

นิพพาน ๒ (การดับกิเลสและกองทุกข์)

๑. สอุปาทิเสสนิพพาน ดับกิเลสยังมีเบญจขันธ์เหลือ หมายถึง พระอริยะผู้ละกิเลสได้สิ้นเชิงด้วยการบรรลุอรหัตผล เป็นพระอรหันต์ ที่ยังมีชีวิตอยู่

๒. อนุปาทิเสสนิพพาน ดับกิเลสไม่มีเบญจขันธ์เหลือ (ขันธปรินิพพาน) หมายถึงพระอรหันต์ที่สิ้นชีพแล้ว กิเลสาสวะไม่มีแล้ว กรรมที่ท่านทำมาก่อนจะบรรลุก็ตามให้ผลไม่ได้แล้ว

นิพพานนี้เป็นโลกุตรธรรม และเป็นจุดหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาอีกด้วย