[ป้านุช]

การเวียนเทียน

พิธีการเวียนรอบปูชนียวัตถุหรือปูชนียสถานเพื่อเป็นการแสดงความเคารพนั้น ไทยได้รับคตินี้มาจากอินเดียพร้อมกับพระพุทธศาสนา
โดยปรากฏหลักฐานการแสดงความเคารพ โดยการเวียนเทียนในพระไตรปิฎก ซึ่งใช้คำว่าเวียนประทักษิณาวัตร คือเวียนขวา ๓ รอบ
เป็นเครื่องหมายถึงการแสดงออกซึ่งการเคารพบูชาต่อสิ่งนั้น ๆ อย่างสูงสุด
วัดต่าง ๆ มักกำหนดให้เวียนรอบปูชนียสถานสำคัญของวัด เช่นโบสถ์หรือพระเจดีย์

ไทยได้รับคตินิยมนี้มาและปรับประยุกต์ให้เข้ากับพื้นฐานทางวัฒนธรรมของไทย โดยนำมาใช้เป็นการแสดงความบูชาต่อพระรัตนตรัยมาตั้งแต่โบราณ
มีหลักฐานปรากฏเป็น "ฐานประทักษิณ" สำหรับการกระทำพิธีเวียนเทียน ในโบราณสถานทางศาสนา มาตั้งแต่สมัยทวารวดี
รวมทั้งปรากฏข้อความในพงศาวดารว่า มีการกระทำพิธีเวียนเทียนในวันสำคัญทางศาสนาสืบมาจนถึงปัจจุบัน

การเดินเวียนขวาในรอบแรก ตั้งจิตให้สงบ สำรวมใจ พร้อมสวดระลึกถึงพระพุทธคุณ ด้วยการสวดบทอิติปิโส...

รอบที่สอง ระลึกถึงพระธรรมคุณ ด้วยการสวดสวากขาโต...

และในรอบที่สาม ระลึกถึงพระสังฆคุณ... ด้วยการสวดสุปฏิปันโน

สวดอิติปิโส...สวากขาโต...สุปฏิปันโน...วนไปจนกว่าจะเวียนจบ ๓ รอบ เมื่อครบ ๓ รอบแล้ว นำดอกไม้ธูปเทียนไปวางบูชาไว้ตามที่ที่ได้เตรียมไว้
ต่อจากนั้นจึงเข้าไปประชุมพร้อมกันในพระอุโบสถ วิหาร หรือศาลาการเปรียญ เริ่มทำวัตรเย็น และสวดมนต์ทั้งบรรพชิตและคฤหัสถ์ อย่างพิธีกรรมวันธรรมสวนะธรรมดา
เสร็จแล้วมีเทศน์พิเศษที่เกี่ยวกับวันสำคัญนั้น ๆ ๑ กัณฑ์ เป็นอันเสร็จพิธี

การปฏิบัติสำหรับพุทธศาสนิกชนในการเวียนเทียน

การเวียนเทียนเป็นการบูชาพระรัตนตรัยด้วยอามิสบูชาและปฏิบัติบูชา ควรปฏิบัติด้วยความสำรวม
เพื่อสร้างความเลื่อมใสศรัทธาให้เกิดขึ้นแก่ผู้พบเห็น จึงควรปฏิบัติดังนี้

๑. อาบน้ำชำระร่างกายให้สะอาด ทำจิตใจให้เบิกบาน
๒. แต่งกายให้สุภาพ เรียบร้อย เหมาะสมกับสถานที่
๓. เตรียมเครื่องบูชาให้พร้อม เช่น ดอกไม้ ธูป เทียน
๔. ควรเดินทางถึงวัดหรือสถานที่ประกอบพิธี ก่อนเวลาเริ่มเดินเวียนเทียน
๕. เมื่อถึงวัดควรเข้าไปบูชาพระรัตนตรัยเพื่อร่วมศาสนพิธีตามลำดับขั้นตอนที่เหมาะสมเป็นอันดับแรก จากนั้นจึงออกมาเตรียมตัวด้านหน้าพระอุโบสถ

การปฏิบัติตนขณะเวียนเทียน

๑. เมื่อเริ่มเวียนเทียน ต้องสำรวมกาย วาจา ใจ ให้สงบเรียบร้อย
๒. ควรรักษาระยะการเดินให้ห่างจากคนข้างหน้าพอสมควร เพื่อไม่ให้ธูป เทียนโดนผู้อื่น
๓. ควรเดินอย่างเป็นระเบียบ ไม่เร็วหรือช้าเกินไป
๔. เจริญภาวนาระลึกถึงพระพุทธคุณในรอบแรก พระธรรมคุณในรอบที่สอง และพระสังฆคุณในรอบที่สาม
๕. ไม่ควรหยอกล้อหรือพูดคุยกันในขณะเวียนเทียน เพราะเป็นการไม่เคารพต่อพระรัตนตรัยและสถานที่
๖. เมื่อเวียนครบ ๓ รอบ ให้นำดอกไม้ ธูป เทียนไปวางและปักบูชาในสถานที่ที่จัดเตรียมไว้