[เถรี]

ถ้าเราเห็นว่าดีกับเรา ก็พยายามสร้างเหตุนั้นเอาไว้ ผลดีก็จะเกิดแก่เราเอง แต่ถ้าหากว่าไม่ดี เราก็หยุดการสร้างเหตุนั้น ผลร้ายก็จะไม่เกิดกับเรา

ส่วนใหญ่แล้วพวกเราวิจัยหาเหตุกันไม่เป็น ขาดธรรมข้อใหญ่ที่สุดของพระพุทธเจ้า คือ ธัมมวิจยสัมโพชฌงค์*เมื่อวิจัยหาเหตุไม่เป็น ก็ไม่รู้ว่าผลดีนั้นเกิดกับตัวเองอย่างไร รู้แต่ว่าตอนนั้นดี แล้วก็ทำใหม่ไม่เป็น

เมื่อกินผลนั้นจนหมด ก็ไปฟุ้งซ่านเดือดร้อนตามเดิม จนกว่าจะเปะปะมั่วไปทำถูกเข้าอีกที ก็ได้ผลมาอีก เสร็จแล้วก็กินหมดอีกเหมือนเดิม เพราะเราสร้างเหตุไม่เป็น ผลก็เลยไม่เกิด

บางคนทำไป ๆ รู้แต่ว่าตัวเองเบื่อ เบื่ออย่างที่สุด เบื่ออย่างหาทางออกไม่ได้ แต่ไม่รู้ว่าผลของความเบื่อนั้นเกิดจากอะไร ตัวเบื่อเป็นกรรมฐานที่ดีมาก เรียกว่านิพพิทาญาณ** เกิดเครื่องรู้ว่าร่างกายนี้ โลกนี้ เป็นสิ่งที่น่าเบื่อหน่ายอย่างยิ่ง

ให้พิจารณาย้อนหลังไปว่า ช่วงนั้นเราคิดอย่างไร ? พูดอย่างไร ? ทำอย่างไร ? ปฏิบัติภาวนาพิจารณาอย่างไร ? อยู่ในสิ่งแวดล้อมแบบไหน ? แล้วพยายามทำแบบนั้นอีก ก็จะเกิดนิพพิทาญาณขึ้นมาใหม่

แต่นิพพิทาญาณนี้ ถึงแม้จะดีแสนดี แต่ก็ต้องระมัดระวัง เพราะบางทีความเบื่อเกิดขึ้นมามาก เราหาทางออกไม่เป็น คลายอารมณ์ไม่เป็น บางคนเบื่อขนาดถึงจ้างเขาฆ่าตัวตายไปเลย สมัยพุทธกาลมีพระอยู่ ๖๐ กว่ารูป จ้างปริพาชกให้ฆ่าตัวเอง เพราะว่าเบื่อร่างกายจนสุดที่จะทนได้

ความจริงแล้ว ถ้าเราพิจารณาเพิ่มขึ้นอีกนิดเดียวว่า ขึ้นชื่อว่าการมีชีวิตอยู่นั้นย่อมเป็นเรื่องที่ทุกข์ ทำให้เราต้องทนอยู่ด้วย เป็นสิ่งที่น่าเบื่อหน่ายเป็นปกติอย่างนี้เอง ขึ้นชื่อว่าการเกิดมาเพื่อพบกับความทุกข์แบบนี้ เพื่อพบกับความน่าเบื่อแบบนี้ จะไม่มีสำหรับเราอีกแล้ว ถ้าหากว่าเราตายชาตินี้ เราขอไปพระนิพพานที่เดียว

เมื่อกำลังใจคลายตัวลง รู้ว่าชาตินี้เป็นชาติสุดท้ายแล้ว รู้ว่าวันนี้เป็นวันสุดท้ายแล้ว รู้ว่าลมหายใจเข้าออกนี้เป็นลมหายใจเข้าออกสุดท้ายแล้ว ลมหายใจเข้าออกหน้าไม่มี วันข้างหน้าไม่มี ชาติข้างหน้าไม่มี

หมายเหตุ :
* พระอภิธรรมปิฎก: วิภังคปกรณ์ : โพชฌงควิภังค์ ; พระสุตตันตปิฎก : ทีฆนิกาย : มหาวรรค : มหาสติปัฏฐานสูตร
** สมเด็จพระพุฒาจารย์(อาสภมหาเถระ) : คัมภีร์วิสุทธิมรรค : ปริเฉทที่ ๒๑ : นิพพิทานุปัสสนาญาณ : หน้า ๑๐๙๐