[เถรี]

ส่วนอานิสงส์ที่พึงได้มากกว่านั้นก็คือ ถ้ากำลังใจของท่านทรงปฐมฌานอย่างละเอียดได้ ท่านจะมีกำลังในการตัดกิเลสได้ในระดับของพระโสดาบันและพระสกทาคามี ถ้าท่านทรงฌานสี่ละเอียดได้ กำลังของท่านสามารถตัดกิเลสได้ระดับพระอนาคามีหรือว่าพระอรหันต์

ดังนั้น..จะเห็นว่าสมาธิที่เราทำกันอยู่นั้น เป็นพื้นฐานใหญ่ในการช่วยให้บรรลุธรรม แต่ขณะเดียวกันถ้าเผลอเมื่อไรก็ทำให้ยึดติดได้ง่าย เพราะว่าการจะเข้าถึงสมาธิในแต่ละระดับ ก็จะมีสุขในสมาธินั้น ๆ อยู่ ซึ่งเป็นความสุขเยือกเย็นอย่างที่ไม่เคยปรากฏมาก่อน ไม่สามารถจะบอกจะกล่าวเป็นภาษามนุษย์ได้

เนื่องจากว่าปกติแล้ว เราโดนไฟใหญ่ ๔ กอง คือ รัก โลภ โกรธ หลง เผาอยู่ตลอดเวลา เมื่อกำลังสมาธิก้าวถึงระดับฌาน จะมีกำลังในการกด รัก โลภ โกรธ หลง ให้ดับลงชั่วคราว บุคคลที่โดนไฟเผาอยู่ตลอดเวลา อยู่ ๆ ไฟดับไป จะมีความสุขสบายขนาดไหน ย่อมไม่สามารถบอกกล่าวเป็นภาษามนุษย์ได้ เป็นปัจจัตตัง คือเรื่องที่รู้เฉพาะตนของนักปฏิบัติเท่านั้น แล้วยิ่งถ้าท่านทั้งหลายสามารถดับกิเลสได้ด้วยอำนาจของสมาธิ ก็ถือว่าเป็นบุญใหญ่ เป็นกำไรมหาศาล ไม่เสียทีที่ได้พากเพียรปฏิบัติมา

ดังนั้น..ในการปฏิบัติของเรา เมื่อภาวนาไปแล้วต้องหมั่นพินิจพิจารณาด้วย ถ้าเราคิดนึกตรึกอยู่ว่าจะภาวนา ลมหายใจแรงหรือเบา ยาวหรือสั้น ใช้คำภาวนาอะไรรู้อยู่ มีอาการขนลุกหรือน้ำตาไหล กายโยกโคลง มีอาการลอยขึ้นทั้งตัว รู้สึกตัวพองตัวใหญ่ ตัวแตกระเบิดอย่างใดอย่างหนึ่งปรากฏขึ้น หรือมีความสุขเยือกเย็นใจอย่างที่ไม่เคยปรากฏขึ้น หรือว่ามีความแน่วแน่มั่นคงในการภาวนา ถ้าสิ่งทั้งหลายทั้งปวงเหล่านี้ปรากฏขึ้นให้รู้ว่าขณะนี้ท่านเข้าถึงปฐมฌานแล้ว

ทั้ง ๕ อย่างที่ว่ามานี้อาจจะเกิดขึ้นภายในพริบตาเดียวก็ได้ แต่ถ้าจิตของท่านละเอียดพอจะเห็นว่าเกิดขึ้นทีละขั้น ๆ ลักษณะช้า ๆ แต่เป็นความช้าเพราะสภาพจิตของเราเร็วพอ ถ้าบุคคลที่สภาพจิตหยาบก็จะรู้สึกว่าเกิดขึ้นทีเดียวครบถ้วนสมบูรณ์ทั้ง ๕ อย่าง