[เถรี]

"บ้านเราไม่ค่อยได้เรียน เราจะเห็นว่าสมัยโบราณ หลวงปู่หลวงพ่อแต่ละท่านขนาดเรียนแล้วไม่ได้สอบเอาประโยคยังมีความคล่องตัวกันมาก หลวงปู่ปานท่านเรียนบาลี แปลวิสุทธิมรรคชนิดตั้งวิเคราะห์ได้ทุกตัว แต่ว่าหลวงปู่ปานท่านไม่สอบเอาประโยค ถ้าหลวงปู่ปานสอบเอาประโยค ท่านต้องได้อย่างต่ำประโยค ๘ เพราะวิสุทธิมรรคเป็นหลักสูตรประโยค ๘ แล้วหลวงปู่ปานเรียนที่ไหน ? ท่านเรียนที่วัดสระเกศ

ที่หลวงปู่ปานท่านตั้งใจเรียนจนความรู้ถึงระดับประโยค ๘ เพราะท่านตั้งใจจะแปลวิสุทธิมรรคไม่ให้ผิด จะได้สอนลูกศิษย์ได้ถูกต้อง ความตั้งใจของคนโบราณท่านขนาดนั้น ของพม่าเขาพอจบแล้วเขาจะมีบาลีปารคู ถ้าหากว่าแปลง่าย ๆ ก็คือ “ผู้ถึงฝั่งแห่งบาลี” เขาจะใช้ภาษาบาลีสนทนากันในชีวิตประจำวัน บ้านเรายังทำไม่ได้ จากบาลีปารคู ใช้ภาษาบาลีสนทนากันในชีวิตประจำวันแล้ว ยังมีการสอบผู้ทรงพระไตรปิฎกอีก

ฉะนั้น..การเรียนของทางพม่าเขาจะเข้มข้นกว่าเราเยอะ ของเราพอจบประโยค ๙ แล้วไปไหนไม่เป็น เอาวุฒิประโยค ๙ ไปเรียนต่อปริญญาโทของ มจร. นี่ปางตายทุกคนเลย เพราะว่าวุฒิประโยค ๙ เขาเทียบให้เท่ากับปริญญาตรี แต่วิชาพื้นฐานไม่เคยเรียนกันมาเลย แล้วอยู่ ๆ ไปเจอปริญญาโทก็แทบตาย ท่านเจ้าคุณพระราชปริยัติโมลี (ไพบูลย์ คุณวิปุโล ป.ธ. ๙) ตอนนี้มรณภาพไปแล้ว ตอนเรียนปริญญาโทการบ้านทุกอย่างอาจารย์เล็กต้องทำให้ ประโยค ๙ เรียนปริญญาโทเป็นอะไรที่สาหัสมาก ๆ

มีมหาอนุวัฒน์กับมหาสมคิดเหมือนกัน ใช้วุฒิประโยค ๙ ไปเรียนปริญญาโทรุ่นพระครูบ่าว ก็จุกเหมือนกัน ท่านอาจารย์พูดอะไรมามึนไปหมด เพราะพื้นฐานไม่มี"