[เถรี]

ถาม : พระสุกขวิปัสสโกต้องละหมดหรือครับ ?
ตอบ : ทุกคนต้องละหมด ถ้ายังมีใจยินดีอยู่ก็ไม่สามารถที่จะเป็นพระอรหันต์ได้ แต่คำว่า "สุกขวิปัสสโก" ไม่ได้แปลว่าคุณจะไม่ได้ฌาน เพียงแต่ว่าเป็นฌานที่ท่านทรงโดยไม่รู้ตัว เกิดจากการพิจารณาธรรมแล้วสมาธิทรงตัวขึ้น ถ้าทรงฌานไม่ได้ จะเป็นไม่ได้แม้กระทั่งพระโสดาบัน..!

ในเมื่อเราไม่ติดรูปแล้ว อรูปเราไม่ได้ปฏิบัติจะไปติดได้อย่างไร ในเมื่อไม่ได้ติดก็แปลว่าตัดได้

คนมักจะเข้าใจว่าสุกขวิปัสสโกไม่มีฌานไม่มีสมาบัติ เขาเข้าใจผิด ถ้ากำลังไม่พอถึงระดับปฐมฌานขึ้นไป จะตัดกิเลสไม่ได้สักอย่าง เวลาท่านพิจารณาธรรมไปเรื่อย ๆ อารมณ์ใจก็ค่อย ๆ ดิ่งลึกจนทรงตัวเป็นฌาน แต่ท่านไม่รู้ตัวว่าตัวเองมีฌาน

ถาม : คนเป็นพระอนาคามีต้องทรงฌาน ?
ตอบ : ถ้าไม่ได้ฌาน ๔ เป็นพระอนาคามีไม่ได้ ดังนั้น..พระสุกขวิปัสสโกถ้าตะกายถึงพระอนาคามีได้นี่สุดยอดแล้ว แสดงว่าทรงฌานระดับสูงไปตั้งนานแล้ว