[เถรี]

"เราจึงจำเป็นที่จะต้องศึกษาและปฏิบัติให้พ้นจากความทุกข์ทั้งหลายเหล่านี้ การศึกษาก็ต้องตั้งหน้าตั้งตาประพฤติปฏิบัติจริง ๆ อย่างที่บาลีใช้คำว่า ธัมมานุธัมมปฏิปัตติ ก็คือการปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรม ธรรมเหมือนกับดวงแก้ววิเศษที่ใคร ๆ ก็มีความปรารถนาอยากจะได้ แต่ว่าต้องทุ่มเทในการไขว่คว้าแสวงหา อย่างที่โบราณกล่าวว่า “วิชาเหมือนสินค้า อันมีค่าอยู่แดนไกล ต้องยากลำบากไป จึงจะได้สินค้ามา”

เรื่องของธรรมะก็เหมือนกัน เราต้องทุ่มเทกับการปฏิบัติ ทำให้ดี ทำให้ถูก ทำให้พอเหมาะพอควร จึงจะเรียกว่าปฏิบัติธรรมที่สมควรแก่ธรรม เราได้เกิดมาเป็นมนุษย์ ได้พบพระพุทธศาสนา ได้ฟังธรรม เกิดความศรัทธาเลื่อมใส แล้วน้อมนำเอามาปฏิบัติ แปลว่าเราสร้างสมบุญญาบารมีมาเพียงพอแล้ว ในเมื่อเราสร้างสมคุณความดีไว้เพียงพอแล้ว แปลว่าเรามีสิทธิ์ที่จะเข้าถึงมรรคถึงผล เพียงแต่ว่าเราต้องทำให้ดี ทำให้ถูกเท่านั้น

เรื่องที่ได้กล่าวมาแล้วถือว่าเป็นเรื่องที่จริงจัง แต่จะเกิดประโยชน์แค่ไหน ก็ขึ้นอยู่กับท่านทั้งหลายจะนำไปพินิจพิจารณากันเอาเอง เรื่องของการปฏิบัติธรรม ใครทำใครได้ ทำแทนกันไม่ได้ คนอื่นกินข้าวแล้วจะให้เราอิ่มนั้น เป็นไปไม่ได้เด็ดขาด เราต้องกินด้วยตนเอง ในเมื่อกินด้วยตนเองแล้ว ก็อย่าพึ่งพาให้คนอื่นทำให้กิน แต่ต้องพยายามทำกินเองให้ได้ ครูบาอาจารย์มีโอกาสล่วงลับดับขันธ์ไป ระยะเวลาที่ผ่านมาเราก็เห็นอยู่ ครูบาอาจารย์ที่ยิ่งใหญ่ มีลูกศิษย์ลูกหาเต็มบ้านเต็มเมือง ก็ยังไม่สามารถจะล่วงพ้นจากความตายไปได้

ดังนั้น..เราจึงจำเป็นต้องรีบฉวยโอกาส ประพฤติปฏิบัติให้กำลังใจของเราสูงที่สุดเท่าที่จะสูงได้ เพื่อที่ถึงเวลาครูบาอาจารย์ล่วงลับไป เราจะได้มีหลัก เราจะพูดได้เต็มปากเต็มคำว่าเราเป็นลูกศิษย์ของท่าน เพราะเราประพฤติปฏิบัติตามปฏิปทาที่ท่านสอนจนเกิดผลแก่ตัวเองแล้ว การทำจนเกิดผลแก่ตัวเองนั้น เป็นเครื่องยืนยันที่ดีที่สุด

เราจึงต้องทบทวนดูกำลังใจของเราอยู่เสมอว่า ปฏิบัติธรรมไปแล้ว รัก โลภ โกรธ หลง ลดน้อยลงหรือไม่ ? ความมานะ ถือตัวถือตน ลดน้อยลงหรือไม่ ? หรือว่ายังเป็นคนที่กระทบเมื่อไรก็เกิดความหงุดหงิด เกิดโทสะ เกิดความไม่พอใจขึ้นมา สิ่งทั้งหลายเหล่านี้ไม่มีใครสามารถที่จะบอกกล่าวเราได้ นอกจากเราจะพิจารณาเอง เมื่อเห็นแล้วก็พยายาม ลด ละ และเลิกให้ได้ ไม่อย่างนั้นแล้วการปฏิบัติธรรมของเราก็จะหาความก้าวหน้าไม่ได้ และอาจจะโดนกิเลสถ่วงจนถอยหลังลงไปเรื่อย ๆ ก็เป็นไปได้"