[เถรี]

ถาม : เป็นไปได้หรือเปล่าว่า การที่เราพิจารณาแล้วอารมณ์ไปตกตรงกับที่พระอริยเจ้าท่านเป็น แต่เราทรงอยู่ได้ไม่นาน ?
ตอบ : ไม่ใช่ว่าเป็นไปได้ไหม แต่ควรจะต้องเป็นอย่างนั้น ถ้าคิดแล้วไม่ได้อารมณ์อย่างนั้น ถือว่ายังคิดไม่เป็น..!

ถาม : หนูบังเอิญทำได้อยู่ครั้งหนึ่ง บรรยายเป็นภาษาคนไม่ถูกเลย คือว่าดีมาก ๆ เลยค่ะ หนูก็อยากจะได้อย่างนั้นอีกค่ะ
ตอบ : ชาติหน้าบ่าย ๆ ก็ไม่ได้..! ให้เราภาวนา พิจารณาเหมือนเดิม ส่วนจะได้หรือไม่ได้ก็ช่าง ถ้าทำอย่างนั้นแล้วจะได้เร็ว แต่ถ้าทำเพราะอยากได้ ตัวอยากจะกั้นไว้

ตอนสมัยอาตมายังเรียนปริญญาตรีอยู่ เขามีฝึกกรรมฐาน อาจารย์เขาบอกว่า "คุณเคยทำได้อย่างนี้ พนันกับผมไหมว่าชั่วชีวิตนี้คุณจะทำไม่ได้อีกเลย ?" เราก็ว่า อาจารย์พูดถูกแต่ถูกไม่หมด ถ้าหากลูกศิษย์วางกำลังใจถูกต้องจะทำได้ แต่ถ้าไปอยากได้อย่างนั้นก็จะไม่ได้

ถาม : มีอีกเหตุผลหนึ่งด้วยก็คือว่า ตอนนั้นที่หนูพิจารณา หนูพิจารณาตามหนังสือเล่มหนึ่งค่ะ แต่พอมาตอนหลังหนูมาได้ยินว่าหนังสือเล่มนั้นถูกไม่หมด หนูมาพิจารณาแบบเดิมหนูก็รู้สึกว่าไม่ถูกค่ะ ก็เลยทำอารมณ์แบบเดิมไม่ได้แล้ว
ตอบ : ไป..กลับไปอ่านใหม่ แล้วตั้งใจว่าต่อไปนี้ถูกทั้งหมด โดยเฉพาะส่วนที่เราทำ

ถาม : อ๋อ ก็คือเอาเฉพาะตรงส่วนที่เราทำ
ตอบ : เออ..ฉลาดจริง ๆ

ถาม : ช่วงที่เป็นสมาธิใช้งาน จะบอกว่าไม่ถึงฌาน ก็กดกิเลสได้ในระดับหนึ่งค่ะ แต่ถ้าจะมองว่าเป็นฌาน หนูก็ยังแยกไม่ได้
ตอบ : สมาธิใช้งานจะเบา ไม่หนักเหมือนกับฌานที่เรานั่งฝึก แต่ว่าจุดสังเกตที่ง่าย คือ นิวรณ์ ๕ กินใจเราไม่ได้ รัก โลภ โกรธ หลง กินใจเราตอนนั้นไม่ได้ เรารู้สึกว่าเบาเลยคิดว่าไม่น่าจะใช่ ถึงให้ดูกำลังใจ ถ้าหากว่าใจปราศจากนิวรณ์อย่างน้อย ๆ แสดงว่าสมาธิทรงตัว

ถาม : แต่ถ้าเรายังไม่แน่ใจว่าตอนนี้เป็นฌานอะไร ก็ยังไม่ต้องไปแยกแยะก็ได้ใช่ไหมคะ ?
ตอบ : แล้วจะไปแยกทำไม ? ให้ทำได้ก็แล้วกัน

ถาม : แต่ท่านเคยบอกว่าต้องแยกได้ด้วยว่าฌานไหนนี่คะ ?
ตอบ : นั่นต้องเป็นพวกที่กินอิ่มเกินไป ภาษาจีนเรียกว่า "เจียะป้าบ่สื่อ"

ถาม : แล้วพวกที่เขาไปแบบโค้งสุดท้าย แบบที่นอนใกล้ตายแล้วไปได้ตอนนั้นพอดี เขาต้องเคยได้ฌาน ๔ มาก่อนบ้างแล้วใช่ไหมคะ ?
ตอบ : ไม่ใช่..ได้ตรงนั้น ได้ตอนนั้นเลย