[เถรี]

เราจะเห็นว่าการฝืนธรรมชาตินั้นมีแต่ความทุกข์ โดยเฉพาะการเพียรพยายามรักษาเอาไว้ ทั้ง ๆ ที่เป็นของไม่เที่ยง ก็จะยิ่งทุกข์หนักมาก อย่างเช่นว่าบางคนเคยได้ตำแหน่งนางงาม จนอายุ ๗๐ กว่าแล้ว ก็ยังสวยพริ้งอยู่เหมือนเดิม แต่พวกเราไม่ได้เห็นตอนที่เขาไปหาหมอ ไปพึ่งมีดหมอ เพื่อที่จะให้ดูสวยดูงามเหมือนเดิม

การที่เราฝืนธรรมชาติ จึงเป็นเรื่องที่เหนื่อยและทุกข์มาก เอาแค่ว่าถ้าเราอยู่ในห้องปรับอากาศจนเคยชิน เราก็ต้องหาค่าไฟมาให้พอกับเครื่องปรับอากาศด้วย แต่ถ้าหากว่าเราไม่เคยอยู่ ก็ไม่ต้องเดือดร้อนอะไร เพราะว่าตามธรรมชาติแล้ว ร่มไม้ชายคาก็มี ใต้ต้นไม้ยิ่งเป็นส่วนที่ดี เพราะว่าเวลากลางวันที่ร้อน ต้นไม้ก็คลายออกซิเจนออกมาให้ร่างกายของเราได้รับประโยชน์

คราวนี้ธรรมชาติของสภาพจิต ก็คือมีการไหลลงที่ต่ำเป็นปกติ สภาพจิตจึงเป็นสิ่งเดียวที่เราต้องฝืนธรรมชาติ ก็คือพยายามประคับประคองอย่าให้ตกต่ำ และต้องพยายามทำให้เจริญขึ้นมา พระพุทธเจ้าที่ตรัสรู้อริยสัจ ๔ จึงได้ตรัสถึงญาณ ๓ ขึ้นมา ก็คือ สัจจญาณ รู้แจ้งตามความเป็นจริง กิจจญาณ รู้ว่าต้องทำอย่างไรถึงจะไปถึงจุดหมายปลายทาง กตญาณ รู้ว่าตอนนี้เราไปถึงจุดหมายปลายทางแล้ว เป็นต้น

วันนี้ที่พูดของยากให้พวกเราปวดหัว ก็เพราะว่าเห็นบางคนชอบฝืนธรรมชาติ แก่แล้วก็ไม่ยอมปล่อยตัวให้แก่สมวัย ถ้าปล่อยตัวให้แก่สมวัย ก็ไม่เสียสตางค์อะไร พอไปฝืนความแก่เข้า ก็เลยกลายเป็นรายจ่ายมหาศาล..! เรื่องพวกนี้เป็นเรื่องที่ผู้ปฏิบัติธรรมต้องตระหนักเอาไว้ สำหรับคนทั่ว ๆ ไป ปล่อยเขาเถอะ..!

ผู้ปฏิบัติธรรมของเราจำเป็นอย่างยิ่งที่ ทุกอิริยาบถจะต้องเห็นว่าสรรพสิ่งมีความไม่เที่ยงเป็นปกติ มองไปเห็นคนก็ นี่เด็กเล็ก นี่เด็กโต นี่หนุ่มสาว นี่วัยกลางคน นี่คนแก่ เห็นความทุกข์เป็นปกติ ไม่ว่าจะยืน เดิน นั่ง นอน ก็อยู่บนกองทุกข์ทั้งสิ้น และท้ายที่สุดไม่มีอะไรเป็นตัวตนเราเขา ทุกคนก็ตายก็พังหมด ตัวเราก็เป็นเช่นนั้น คนอื่นก็เป็นเช่นนั้น สัตว์อื่นก็เป็นเช่นนั้น

แต่เรื่องพวกนี้เราจะสามารถเห็นเป็นปกติได้ สติ สมาธิ และปัญญาต้องถึงพร้อม อย่างที่หลวงปู่มั่น ท่านใช้คำว่า "มัคคสมังคี" ก็คือ รวมพร้อมด้วยหนทางทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นศีล เป็นสมาธิ เป็นปัญญา ซึ่งขยายออกก็คือหนทาง ๘ สาย ได้แก่ มรรค ๘ นั่นเอง