[เถรี]

แต่เป็นที่น่าเสียดายว่า โครงการนี้นั้นไม่สามารถที่จะนำหลักธรรมขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเข้าไปจับได้อย่างเต็มที่ เนื่องเพราะว่าบุคคลส่วนใหญ่ไม่สามารถที่จะทนความลำบากเช่นนั้นได้ ไม่อย่างนั้นก็ต้องขอให้เขาทั้งหลายเหล่านั้นลองทำแบบคนโบราณดู ก็คืออย่างน้อยต้องบวช ๑ พรรษา โดยเฉพาะให้บวชกับวัดที่ไม่ได้มีเครื่องอำนวยความสะดวกมากมาย อยู่ในลักษณะพออยู่พอกิน มีบริขาร ๘ บิณฑบาตฉันแล้ว ก็ประกอบกิจหน้าที่การงาน คือ สวดมนต์ ไหว้พระ ปฏิบัติกรรมฐานของเราไป

ถ้าอยู่ในลักษณะแบบความนิยมของโบราณอย่างนี้ อย่างน้อย ๆ ลูกผู้ชายทุกคนก็จะพบกับความลำบากในช่วงหนึ่ง อย่างน้อยก็ ๓ เดือนขึ้นไป เพราะว่าต้องอยู่ถึง ๑ พรรษา เมื่อมาโดนตีกรอบ จำกัดด้วยทรัพยากรและข้อห้ามต่าง ๆ ทำให้ต้องพัฒนาความอดทนอดกลั้นของตน มีขีดความสามารถที่จะรับความทุกข์ยากลำบากได้มากขึ้น ก็จะเกิดภาวะ "ลำบากก่อนแล้วสบายเมื่อปลายมือ"

โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าหากว่าไปบวชในสายวัดป่า ซึ่งฉันมื้อเดียว ถือผ้า ๓ ผืน ตั้งหน้าตั้งตาปฏิบัติเพื่อความหลุดพ้น ต่อให้ท่านทั้งหลายเหล่านั้นไม่หลุดพ้น เมื่อสึกหาลาเพศไป สิ่งทั้งหลายเหล่านี้ก็ยังคงเป็นคุณสมบัติติดตัว ให้ท่านทั้งหลายรับมือความยากลำบากต่าง ๆ ได้ง่ายกว่าคนอื่นเขา ในเมื่อเราสามารถรับมือกับความยากลำบากเหล่านี้ได้โดยที่ไม่รู้สึกว่าลำบาก ก็จะทำให้ขีดความสามารถในการยืนหยัดในสังคมของท่านทั้งหลายนั้น มีมากกว่าคนอื่นเขา

ดังนั้น..เรื่องดี ๆ ทั้งหลายที่บรรดาบรรพบุรุษ หรือว่าคนเฒ่าคนแก่ คนโบร่ำโบราณเขายึดถือกันมานั้น ทำให้ท่านสามารถยืนหยัดอยู่ในกระแสบริโภคนิยมที่เชี่ยวกรากนี้ได้อย่างมั่นคง

แต่เป็นที่น่าเสียดายว่า ค่านิยมทั้งหลายเหล่านี้ คนรุ่นใหม่เห็นเป็นเรื่องของไดโนเสาร์เต่าล้านปี ตกยุคตกสมัย โดยที่ลืมไปว่าธรรมะของพระพุทธเจ้านั้นเป็นอกาลิโก สามารถที่จะใช้ได้ในทุกยุคทุกสมัย ไม่จำกัดด้วยกาลเวลา ใครปฏิบัติก็ได้รับรสพุทธพจน์เทศนานั้นด้วยตนเอง ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของการรักษาศีล เจริญสมาธิ ปฏิบัติภาวนาพิจารณาให้เห็นว่าปกติธรรมดาของโลกนี้ ต้องมีการเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ