[เถรี]

อย่างที่หลวงปู่ปาน วัดบางนมโค เรียนบาลีที่วัดสระเกศ ตั้งใจเรียนเพื่อที่จะได้แปลวิสุทธิมรรคไม่ให้ผิดพลาด เพียงแต่ว่าหลวงปู่ปานท่านไม่ได้สอบเอาประโยค ท่านเรียนเพื่อให้รู้เฉย ๆ พระเดชพระคุณหลวงพ่อฤๅษีฯ วัดท่าซุงเล่าว่า หลวงปู่ปานกับอาจารย์เกี้ยวที่เป็นคู่เรียนบาลีมาด้วยกัน แล้วก็เป็นคู่เทศน์มาด้วยกัน เก่งบาลีขนาดสามารถตั้งวิเคราะห์ศัพท์วิสุทธิมรรคได้ทุกคำ..!

ท่านทั้งหลายที่เคยเรียนประโยคบาลีสูง ๆ ต้องเข้าใจว่า วิสุทธิมรรคนี้เป็นหลักสูตรของประโยค ๘ ก็แปลว่า ถ้าหลวงปู่ปานจะสอบ อย่างน้อยก็น่าจะได้ประโยค ๘ เพียงแต่ว่าท่านเรียนเพื่อไม่ได้เอาประโยค ท่านเรียนเพื่อที่จะแปลบาลีได้ถูกต้องเท่านั้น

ผู้ที่จะแปลบาลีได้ถูกต้องที่สุดนั้นต้องเป็นนักปฏิบัติ เพราะว่าสภาวธรรมที่เกิดขึ้น จะสามารถทำให้อธิบายได้ถูกต้องมากกว่าผู้ที่ไม่ได้ปฏิบัติธรรมเลย ก็คือในศัพท์เดียวกัน ในประโยคบาลีเดียวกัน สามารถอธิบายได้ชัดเจนลึกซึ้งมากกว่าผู้ที่ไม่ได้ปฏิบัติหลายเท่า

ในเมื่อเรียนเพื่อรักษาพระบาลีไว้ ก่อให้เกิดประโยชน์ส่วนเดียวก็ไม่ใช่ เพราะว่าอย่างที่วัดไร่ขิง (พระอารามหลวง) ที่เป็นสนามอบรมบาลีก่อนสอบ ถึงเวลาทั้งคณะสงฆ์และญาติโยมแห่กันไปเป็นเจ้าภาพวันหนึ่งเป็นสิบ ๆ ราย เพื่อขอถวายภัตตาหารเช้า-เพล แก่ผู้เข้ารับการอบรมและคณะพระวิทยากร เมื่อรวมทั้งพระวิทยากรและผู้เข้ารับการอบรมแล้ว ปีนี้มีพระเณรถึง ๔๔๘ รูป ก็เกือบจะ ๕๐๐ รูป

ถ้าเราอ่านในพระไตรปิฎกมักจะพบว่า พระมหากษัตริย์หรือว่ามหาเศรษฐี มีการนิมนต์องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าพร้อมพระภิกษุสงฆ์ ๕๐๐ รูปไปรับบิณฑบาต ตรงส่วนนี้จึงทำให้บรรดาผู้ที่หวังบุญหวังกุศลทั้งหลายเห็นว่า ถ้าหากว่าจะให้เดินทางไปแต่ละวัด กว่าที่จะทำบุญกับพระได้ครบ ๔๐๐ กว่า ๕๐๐ รูป ถ้าไม่ถึงแก่ชีวิตเสียก่อน ก็อาจจะหมดสภาพเสียก่อน..!

ในเมื่อมีพระภิกษุสามเณรมารวมตัวกันมาก ๆ ทีเดียว จึงไปเป็นเจ้าภาพกันทุกวัน จัดเป็นการเผยแผ่พระพุทธศาสนาที่ดีที่สุด ก็คือการที่พระภิกษุสามเณรอยู่ร่วมกันจำนวนมาก แล้วอยู่ในความเป็นระเบียบเรียบร้อย มุ่งการศึกษา ก่อให้เกิดศรัทธาได้ง่าย ในการเรียนบาลี ผลพลอยได้จึงมีมาก นอกจากเป็นการรักษาพระสัทธรรมขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าไว้แล้ว ยังสามารถก่อให้เกิดศรัทธาเลื่อมใสต่อผู้ที่พบเห็น บุคคลที่สอบได้ก็ยังเป็นที่ยกย่องเชิดชูอีกด้วย