[เถรี]

ถ้าหากว่าเอาแค่เบื้องต้นง่าย ๆ ก็คือว่า เราเป็นบุคคลผู้ทรงโลกิยฌานธรรมดา จัดเป็นผู้ที่หนาด้วยกิเลส เมื่อกำลังสมาธิกด รัก โลภ โกรธ หลง ให้ดับลงชั่วคราว เรายังมีความสุขเยือกเย็นจนไม่สามารถพูดเป็นภาษามนุษย์ได้ เพราะว่าสภาวธรรมตรงนี้ บาลีเรียกว่า "ปัจจัตตัง" ก็คือผู้ปฏิบัติเท่านั้นจะรู้ได้ด้วยตนเอง อธิบายหยาบ ๆ ได้เพียงว่า คนที่โดนไฟใหญ่ ๔ กองเผาอยู่ตลอดเวลา ถ้าอยู่ ๆ ไฟนั้นดับลง เราจะมีความสุขขนาดไหน เราไม่สามารถที่จะอธิบายเป็นภาษามนุษย์ได้

เมื่อมาถึงตรงนี้ ท่านแค่พิจารณาต่อไปว่า แล้วบุคคลที่ทรงสมาธิระดับสูงกว่าระดับปฐมฌาน ก็คือฌานที่ ๒ ท่านจะมีความสุขขนาดไหน ? แล้วท่านที่ทรงสมาธิฌานที่ ๓ ได้ จะมีความสุขขนาดไหน ? ท่านที่ทรงฌาน ๔ เต็มระดับได้ จะมีความสุขขนาดไหน ?

นี่แค่โลกิยฌานเบื้องต้นในระดับฌานที่ ๑ ที่ ๒ ที่ ๓ ที่ ๔ ยังทรงความสุขได้ระดับนี้ แล้วบุคคลที่เข้าถึงความเป็นพระโสดาบันนั้น ท่านสามารถปิดอบายภูมิได้อย่างแน่นอนแล้ว จะมีความสุขถึงเพียงใดหนอ ? ถ้าท่านรำลึกมาถึงตรงนี้ กำลังใจก็จะเห็นคุณพระศรีรัตนตรัย เพราะว่าพระอริยเจ้าเบื้องต้น คือพระโสดาบัน ยังมีความสุขมากกว่าเราจนประมาณไม่ได้ เราก็จะเห็นในคุณของพระสงฆ์อย่างแท้จริง

ในเมื่อเห็นในคุณของพระสงฆ์แล้ว พิจารณาต่อไปว่า พระสงฆ์ท่านสามารถเป็นพระอริยเจ้าได้ เพราะปฏิบัติในพระธรรมคำสอนขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ความเคารพในคุณของพระรัตนตรัยของเราก็จะสมบูรณ์บริบูรณ์ ก็คือพระพุทธเจ้าทรงแสดงซึ่งพระธรรม พระสงฆ์ปฏิบัติในพระธรรมนั้นจึงเป็นพระอริยสงฆ์ได้ ในเมื่อเป็นเช่นนี้ ความเคารพในพระรัตนตรัยของท่านทั้งหลายก็จะมั่นคงแน่นแฟ้น