[เถรี]

ถาม : การกำหนดอานาปานสติ กำหนดลมหายใจเข้าออก เราจะกำหนดอย่างไร ? บางทีแม้แต่ผมเองยังกำหนดไม่ทัน พอกำหนดแล้วรู้สึกว่าเราจะต้องเบ่งท้องให้ยุบ ให้พอง เบ่งท้องให้ผ่อนลม เพื่อให้ท้องยุบ ไปกำหนดที่ท้องพองยุบ เหมือนเรากับต้องไปบังคับ จะมีวิธีที่ให้เราสะดวก ไม่รู้สึกบังคับ จะทำอย่างไรดีครับ ?

ตอบ : โดยปกติแล้ว ในการปฏิบัติธรรมเขาก็ไม่ให้บังคับ เพียงแต่ว่าเราตั้งใจมากจนเกินไป จะเอาให้ได้ อานาปานสตินั้นก็คือการที่เราเอาสติตามลมหายใจเข้าไป ตามลมหายใจออกมา ลมหายใจจะแรง จะเบา จะยาว จะสั้น ปล่อยให้เป็นธรรมชาติ เราแค่เอาความรู้สึกทั้งหมดไหลตามลมหายใจเข้าไป ไหลตามลมหายใจออกมา ถ้าเผลอไปคิดเรื่องอื่นเมื่อไร ก็ให้ย้อนกลับมาที่ตรงนี้ใหม่

ในระยะแรก ๆ นั้น จะมีการชักเย่อกันอยู่ ก็คือใจเราอยากจะฟุ้งซ่านไปหา รัก โลภ โกรธ หลง ตามที่ตนเองชอบ ส่วนตัวเรารู้ว่าอานาปานสติมีความดีอย่างไร เราอยากจะทำ ก็ไปรั้งคืนมา แรก ๆ จะเหนื่อยมากครับ แต่ว่าหลังจากทำไป ๆ กำลังเราจะสูงกว่า แล้วจะสามารถตะล่อมให้ใจของตนเองอยู่กับคำภาวนาได้ง่าย เมื่อถึงตอนนั้นแล้ว เราก็ไม่ต้องใช้ความพยายามอะไรเลย แค่เอาสติประคับประคองลมหายใจเข้า ลมหายใจออกแค่นั้นก็พอ

ดังนั้น...ท่านทั้งหลาย ถ้าหากเริ่มปฏิบัติในระยะแรก ให้เข้าใจว่าเราจะต้องไม่มีการบังคับลมหายใจเข้าออกอะไรเลยครับ ก็คือร่างกายต้องการหายใจเท่าไร เราปล่อยให้เป็นไปตามธรรมชาติ แค่เอาสติไหลตามเข้าไป ไหลตามออกมา ตามดูตั้งแต่ต้นทางไปจนสุด ตามดูตั้งแต่ออกจากท้องมาจนสุด เหล่านี้เป็นต้น ถ้าหากว่าทำอยู่แค่นี้ โดยที่ไม่ได้ใส่ใจอยากได้จนเกินไป สมาธิก็จะทรงตัวได้เร็ว