[ตัวเล็ก]

โลกธรรม ๘
ธรรมที่ครอบงำสัตว์โลกอยู่ และสัตว์โลกย่อมเป็นไปตามธรรมนั้น เรียกว่า โลกธรรม

โลกธรรมนั้น มี ๘ อย่าง คือ
๑. มีลาภ
๒. ไม่มีลาภ
๓. มียศ
๔. ไม่มียศ
๕. นินทา
๖. สรรเสริญ
๗. สุข
๘. ทุกข์

ในโลกธรรม ๘ ประการนี้ อย่างใดอย่างหนึ่งเกิดขึ้นควรพิจารณาว่า สิ่งนี้เกิดขึ้นแก่เราแล้ว ก็แต่ว่ามัน ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา ควรรู้ตามที่เป็นจริง อย่าให้มันครอบงำจิตได้ คืออย่ายินดีในส่วนที่ปรารถนา อย่ายินร้ายในส่วนที่ไม่น่าปรารถนา

โลกธรรม ๘ นี้ ท่านแบ่งออกเป็น ๒ ฝ่าย
๑. ที่ดี คือ มีลาภ มียศ สรรเสริญ สุข เรียกว่า อิฏฐารมณ์ แปลว่า อารมณ์ที่น่าปรารถนา
๒. ที่ไม่ดี คือ ไม่มีลาภ ไม่มียศ นินทา ทุกข์ เรียกว่า อนิฏฐารมณ์ แปลว่า อารมณ์ที่ไม่น่าปรารถนา

ที่ว่าครอบงำสัตว์โลก และสัตว์โลกย่อมเป็นไปตามธรรมนั้น หมายความว่า เมื่อได้รับโลกธรรมฝ่ายดี จิตใจก็ฟูเบิกบาน หรือเรียกว่า หน้าชื่นตาบาน เมื่อได้รับโลกธรรมฝ่ายไม่ดี จิตใจก็ฟุบเหี่ยวแห้ง หรือที่เรียกว่า หน้าเศร้าอกตรม ความรู้สึกทั้ง ๒ นี้ พระพุทธศาสนาสอนว่า ล้วนเป็นภัยต่อระบบศีลธรรมทั้งนั้น คือ เป็นเหตุให้จิตใจเหินห่าง จากศีล สมาธิ และปัญญา