[เถรี]

พระอาจารย์กล่าวว่า "ในสัปปุริสธรรม ๗ เรื่องของการรู้เหตุรู้ผล (ธัมมัญญุตา อัตถัญญุตา) เท่ากับว่าเราใกล้เข้าถึงความเป็นพระอริยเจ้าเข้าไปแล้ว ก็ในเมื่อเรารู้ว่าสิ่งที่ไม่ดีเกิดจากอะไร ทำแล้วผลเป็นอย่างไร เราก็ไม่ไปแตะต้อง สิ่งที่ดีทำแล้วได้ผลอย่างไร เราก็ตั้งหน้าตั้งตาทำแต่ในสิ่งที่ดี

แต่คราวนี้ที่พระพุทธเจ้าว่าไว้ถึง ๗ อย่าง เพราะไม่ได้เฉพาะตน แต่เพื่อผู้อื่นด้วย รู้เหตุ รู้ผล แล้วก็ต้องรู้ตน ว่าตัวเราเป็นใคร กำลังทำอะไร เราตั้งเป้าไว้ว่าเราจะทำอะไรที่ไหน เมื่อไร อย่างไร รู้ประมาณ ต้องรู้ว่ากำลังของเราอยู่ในระดับไหน อะไรเป็นจุดพอดี มัชฌิมาปฏิปทาเฉพาะตน รู้กาลเทศะ ความเหมาะสมไม่เหมาะสมในสถานที่ ณ เวลานั้น ๆ

รู้ชุมชน ก็คือบุคคลทั่วไปเขามีความต้องการอย่างไร เขากำลังต่อต้านการเลือกตั้ง แล้วเราก็ไปเย้ว ๆ อยู่คนเดียวว่ากูจะเลือกตั้ง ก็โดนเหยียบแบนอยู่ตรงนั้น แล้วก็รู้บุคคล แต่ละคนมีความรักชอบเกลียดชังอะไร ถึงเวลาจะได้ทำให้ถูกต้อง หลีกเลี่ยงในสิ่งที่กระทบกระทั่งกับเขา ถึงจะอยู่รวมกับเขาได้อย่างมีความสุข นี่เป็นการอธิบายอย่างย่อ ๆ เพราะอธิบายอย่างยาว ๆ เป็นวันก็ไม่จบ"