[เถรี]

เมื่อเป็นลักษณะนั้นก็เลยทำให้สิ่งที่มีคุณค่านั้นได้รับการบันทึกไว้ แต่ไม่ค่อยมีใครสนใจไปอ่าน บุคคลที่ได้ศึกษา สามารถรู้เท่าคนโบราณได้ก็เก่งมากแล้ว ไม่ต้องถึงขนาดรู้มากกว่าคนโบราณหรอก

คนจีนสามารถคิดเครื่องวัดแผ่นดินไหวได้ ปัจจุบันเทคโนโลยีของเราลงทุนขนาดไหนกว่าจะวัดแผ่นดินไหวได้ จีนเขาทำเป็นกระถางทองแดง มีมังกรคาบแก้วอยู่ ๘ ทิศ ข้างล่างเป็นกบที่อ้าปากอยู่ ถ้าแผ่นดินไหวทิศไหน มังกรจะคายแก้วลงไปที่ปากกบในทิศนั้น โบราณเขาทำได้ขนาดนั้น

ประเทศจีนเป็นต้นกำเนิดของสารพัดสิ่ง อย่างเช่น ผ้าไหม ธนบัตร ก็คือเงินที่ใช้ทุกวันนี้ ประเทศจีนใช้มาก่อน เงินทองเป็นพัน ๆ ตำลึง เอาเกวียนขนไปก็ไม่ไหว คนจีนจึงคิดระบบตั๋วแลกเงินขึ้นมาก่อน พวกร้านใหญ่ ๆ รับซื้อเงินเขามา ออกตั๋วประทับตราของตัวเองให้ แล้วก็เอาไปเก็บเงินที่สาขาของปลายทาง เท่ากับเป็นธนาคารแรก ๆ ของโลกเลย

คิดกระดาษขึ้นมา คิดดินปืนขึ้นมา เริ่มมาจากทางฟากตะวันออกแทบทั้งนั้น ระบบการพิมพ์ แบบแท่นพิมพ์ไม้ก็เป็นจีนคิดขึ้นมา แกะตัวหนังสือแล้วก็พิมพ์ทีละหน้า เอาแม่พิมพ์จุ่มหมึกแล้วก็กดพิมพ์เอา ถ้าหนังสือมี ๑๐๐ หน้าก็แกะแม่พิมพ์ ๑๐๐ ตัว พิมพ์ให้ครบแล้วก็เย็บเล่ม เขาทำมาก่อน

แม้กระทั่งการผ่าตัดทางการแพทย์ ปัจจุบันนี้เขาไปเห่อการรักษาแบบทิเบต ซึ่งทิเบตรับอารยธรรมการรักษาโรคไปจากจีน พวกการรมควัน ใช้ความร้อน ฝังเข็ม พวกหมอปัจจุบันที่พยายามวิเคราะห์ตามจุดฝังเข็มต่าง ๆ เขาบอกว่ามีหลายต่อหลายจุดที่เป็นแหล่งผลิตฮอร์โมนตามธรรมชาติ ถ้าไม่ได้เครื่องมือสมัยใหม่ก็ตรวจไม่ออก แต่คนจีนสามารถฝังเข็มตามจุดเหล่านั้นได้