[เถรี]

ถ้าเราต้องการให้ผลการปฏิบัติของเราปรากฏขึ้นโดยไว เราต้องวางกำลังใจว่า เรามีหน้าที่ภาวนา ส่วนผลจะเกิดหรือไม่เกิดอย่างไรก็ช่างเถิด ถ้าสามารถปล่อยวางกำลังใจอย่างนี้ได้ จิตจะกลายเป็นทรงสมาธิภาวนาได้เร็ว เนื่องจากว่าอัปปนาสมาธิทุกขั้น ตั้งแต่ปฐมฌานหยาบขึ้นไป จะมีตัวเอกัคคตารมณ์ คืออารมณ์ที่ตั้งมั่นเป็นหนึ่งเดียวอยู่ด้วยทุกระดับ ตัวอารมณ์ตั้งมั่นเป็นหนึ่งเดียวเป็นตัวอุเบกขาในแต่ละฌาน

เมื่อต้องมีตัวอุเบกขา ถ้าเราไปอยากได้ใคร่ดี จิตย่อมไม่สามารถจะเข้าถึงฌานสมาบัติได้ การที่เราปล่อยว่าเรามีหน้าภาวนา ส่วนจะเป็นสมาธิหรือไม่เป็นก็ช่างเถอะ ลักษณะนั้นแหละคือการวางอุเบกขา

เมื่อรู้เคล็ดลับแล้วเราก็จะปฏิบัติให้สมาธิทรงตัวได้เร็ว แต่หลายท่านก็เป็นที่น่าเสียดายว่าเคยทำ เคยปฏิบัติ จนสมาธิทรงตัวแล้วก็ทิ้งไปเสียนาน บุคคลที่เคยภาวนาจนสมาธิทรงตัวแล้วทิ้งไปนาน ๆ จะโดนท่วมทับด้วยกระแสกิเลส รัก โลภ โกรธ หลง ต่างเจริญงอกงามมากกว่าปกติ เพราะเคยโดนกดด้วยอำนาจของสมาธิเจียนตายมาแล้ว รัก โลภ โกรธ หลง กลัวว่าจะต้องตายไป จึงต้องงอกงามให้มากกว่าปกติ เพื่อเป็นการประกันความเสี่ยงว่าตัวเองไม่ตายแน่

เมื่อเป็นดังนั้น บุคคลที่เคยทรงสมาธิภาวนาได้แล้วทิ้งไปนาน ๆ จะตีอารมณ์กลับคืนมาได้ยากมาก ๆ เท่าที่เคยมีประสบการณ์มานั้น บุคคลที่ทิ้งการปฏิบัติภาวนาไปนาน ๆ แล้วจะกลับมาให้มีอารมณ์ใจทรงตัวเหมือนเดิมดังแต่ก่อนนั้น จะต้องเหตุฉุกเฉินขึ้นในชีวิต และเหตุฉุกเฉินนั้นต้องหนักหนาสาหัสถึงระดับถึงแก่ชีวิตเลย ถ้าเป็นอย่างนั้นสมาธิจะทรงตัวเร็วมาก เพราะถ้าสมาธิไม่ทรงตัวคติของตนก็ไม่แน่นอน สภาพจิตที่มีความเคยชิน ถึงวาระรู้ว่าการเข้าสู่สมาธิระดับนั้นจะปลอดภัยที่สุด ก็จะวิ่งกลับเข้าสู่สมาธิภาวนานั่นเองโดยอัตโนมัติ

แต่ถ้าไม่มีเหตุฉุกเฉินหนัก ๆ เป็นต้นว่าเกิดอุบัติเหตุหรือว่าเจ็บไข้ได้ป่วยปางตาย กำลังใจยากนักที่จะรวมตัวกลับคืนมาได้ เพราะรัก โลภ โกรธ หลงย่อมต้องต่อต้านสุดชีวิต พวกเราทั้งหลายเมื่อรู้แล้วว่าสิ่งที่เราเคยพลาดพลั้ง เคยบกพร่องไปอย่างไร ก็ให้รีบแก้ไขโดยด่วน