สิ่งแวดล้อมมีผลต่อการปฏิบัติ
 

ถาม : (ถามเรื่องผลการปฏิบัติ) ?
ตอบ : เราต้องย้อนกลับไปดูสิ่งแวดล้อมว่า ตอนที่เราทำได้อย่างนั้น สิ่งแวดล้อมรอบข้างเราเป็นอย่างไร เราคิดอย่างไร พูดอย่างไร ทำอย่างไร อยู่ในลักษณะสิ่งแวดล้อมแบบไหน ในวงสังคมแบบไหน เพื่อนฝูงแบบไหน ครอบครัวแบบไหน ถ้าสามารถสร้างสิ่งแวดล้อมเก่าขึ้นมาได้ เราก็กลับมาทำแบบเดิมได้อีก

พระพุทธเจ้าตรัสว่า สิ่งทั้งหลายทั้งปวงเกิดจากเหตุ ถ้าเหตุดับสิ่งนั้นก็ดับ ถ้าเรามีอารมณ์ใจไม่ว่าจะดีหรือไม่ดีอย่างไรอยู่ในใจของเรา เราต้องรู้จักแยกแยะว่าเกิดจากเหตุอะไร ถ้ามีส่วนที่ดี ก็สร้างเหตุนั้นขึ้นมา ผลดีก็จะเกิดขึ้นแก่เราอีก ถ้าเป็นสิ่งที่ไม่ดี ก็ตัดเหตุที่ไม่ดีนั้นเสีย สิ่งที่ไม่ดีก็จะไม่เกิดขึ้น เราต้องแก้ตั้งแต่ต้นเหตุ

เพราะฉะนั้น..คุณต้องนึกย้อนกลับไปว่า ก่อนหน้านั้นคุณทำอะไรมา แล้วก็ทำอย่างนั้นอีก เพราะว่าอารมณ์ใจของเราแต่ละวันจะไม่เท่ากัน เนื่องจากสิ่งแวดล้อมที่เปลี่ยนไป กำลังใจก็เปลี่ยนไป สถานการณ์ก็เปลี่ยนไป

สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนพฤศจิกายน พุทธศักราช๒๕๔๔