เดินจงกรม
 

ถาม : อย่างคนที่ไปปฏิบัติเดินจงกรมแล้วนั่งสมาธิจะได้ผลอย่างไร ?

ตอบ : ถ้าหากว่าตั้งใจทำจริง ๆ จะมากจะน้อยก็ต้องได้ แต่คราวนี้ว่าได้เท่าไรต่างหาก ?

ถาม : แล้วไม่ทราบว่าเดินไปเพื่ออะไรคะ ?

ตอบ : เขาต้องรู้ว่าทำไปเพื่ออะไร ถ้าเขาไม่รู้เขาจะเดินไปทำไม ใช่ไหม ? เขาต้องรู้ว่าทำเพื่ออะไร อานิสงส์ของการเดินจงกรม คือ สมาธิที่ได้จากการเดินจงกรมจะคลายตัวได้ยาก ทำให้เป็นคนเดินทน เดินแล้วไม่ค่อยเหนื่อยกับใคร เพราะเดินจงกรมเขาว่ากันเป็นชั่วโมง ๆ ทำให้อาหารย่อยสลายได้ง่าย ลำไส้มีการเคลื่อนไหว แล้วอีกอย่างก็คือว่า เวลาเรานั่งอย่างเดียวก็เครียด ต้องเปลี่ยนอิริยาบถไปเดินบ้าง

ถาม : โดยทั่วไปจำเป็นไหมที่ทุกคนต้องปฏิบัติเดินจงกรม ?

ตอบ : ไม่จำเป็น เพราะว่า ๔ อิริยาบถ เราถนัดอย่างไหน เดิน ยืน นั่ง นอน ก็ทำอย่างนั้น

สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๔๔

การเดินจงกรมนั้นมีอานิสงส์มาก ถ้าเราเดินจนเคยชิน การเดินทางไกลจะเหนื่อยช้า เหนื่อยยาก ครูบาอาจารย์บางท่านเดินจงกรม เช้ายันค่ำ ค่ำยันเช้า จากการที่เคยทำมา เป็นการเดินทรงฌานไปในตัว

แต่ว่าขณะเดียวกัน ถ้าเราจะพิจารณา ก็พิจารณาได้ ในขณะที่เราเดิน เช้ายันค่ำ ค่ำยันเช้า ขณะที่ทรงฌานเดินอยู่นั้น กำลังใจของเราจะไม่ฟุ้งซ่านไปยังอารมณ์อื่น กิเลสไม่สามารถที่จะเกิดขึ้นได้

อานิสงส์ข้อต่อไปก็คือว่า ทำให้ท้องไม่ผูก อาหารที่ฉันเข้าไปนั้นย่อยได้ดี ท้องไม่ผูก ถ่ายได้สะดวก เลือดลมจะคล่องตัว ภาวนาก็ทรงสมาธิได้ง่าย

อานิสงส์ข้อต่อไปก็คือว่า เมื่อเลือดลมดี ไม่มีเศษอาหารตกค้างในร่างกาย การเจ็บไข้ได้ป่วยก็น้อยลง และข้อที่สำคัญที่สุดคือว่า สมถภาวนาก็ดี วิปัสสนาภาวนาก็ดี ที่เราทำได้ในขณะจงกรมนั้น จะทรงตัวและเสื่อมยาก

ส่วนใหญ่เมื่อเรานั่งอยู่ อารมณ์ใจจะทรงตัว เมื่อเราเคลื่อนไหว มักจะเสื่อมไป หลุดไป ถอยไป แต่ถ้าเราชินกับการเคลื่อนไหวในลักษณะเดินจงกรมแล้ว อารมณ์ที่ทรงตัวนั้น จะคลายตัวได้ยาก เพราะว่าเราชินกับอิริยาบถอื่นแล้ว

สิ่งเหล่านี้คือ อานิสงส์ของการเดินจงกรม คือ อานิสงส์ของการเปลี่ยนอิริยาบถร่างกาย ในการปฏิบัติภาวนาของเรา ทำให้สิ่งที่ไม่ก้าวหน้าก็ก้าวหน้า สิ่งที่เคยทำไม่ได้ ก็ทำได้ง่ายขึ้น หรือว่าบางท่านอาจจะใช้วิธี เดินไปท่องหนังสือไป หรือเดินไปท่องแบบสวดมนต์ไป ก็จะจำได้ง่ายด้วย


คัดลอกจากหนังสือกรรมฐาน ๔๐
เรื่อง อุปสมานุสติ
พระครูธรรมธรเล็ก สุธมฺมปญฺโญ