การมุ่งพระนิพพานเปรียบกับการล่าช้าง
 

ถาม : ..................
ตอบ : การปฎิบัติ ถ้าจะมุ่งพระนิพพานจริง ๆ ก็เหมือนกับการล่าช้าง เป็นงานใหญ่โตมโหฬาร

ช้างมีสี่ขา เหมือนกับ รัก โลภ โกรธ หลง เราต้องพยายามตัดขาช้างให้ได้ เพราะช้างแข็งแรงมาก ถ้าไม่สามารถตัดกำลังโดยการตัดขา โอกาสที่เราจะเอาชนะหรือล่าสำเร็จนั้นก็ยาก

เพราะฉะนั้น..ต้องหาทางตัดขาช้างให้ได้ ตัดขาใดขาหนึ่งเสียก่อน คือ รัก โลภ โกรธ หลง

ตัวรัก หรือราคะ ตัดได้ด้วยกายคตานุสติ หรือ อสุภกรรมฐาน

ตัวโลภ อยากได้ใคร่ดี ตัดได้ด้วยจาคานุสติ กับทานบารมี

ตัวโกรธ โทสะ ตัดด้วย พรหมวิหารสี่ หรือกสิณสี่ กสิณสีสี่อย่าง คือ สีเขียว สีขาว สีแดง สีเหลือง

ตัวโมหะ ตัวหลง ตัดด้วยวิปัสสนาญาณ ใช้ปัญญาเข้าช่วย

ถ้าหากว่าตัวใดตัวหนึ่งโดนตัดขาดลง อีกสามตัวกำลังก็น้อยแล้ว ไปไม่รอดหรอก เสร็จเราแน่ เพราะฉะนั้น..ต้องพยายามหน่อยถึงจะสามารถตัดได้สำเร็จ

หรือถ้าตัดไม่สำเร็จ แต่ผูกมัดช้างไว้อยู่กับที่ ให้ไม่สามารถที่จะทำอันตรายกับเราได้ก็ยังดี ผูกมัดแล้วก็บังคับช้างไว้ อย่าให้ช้างมาบังคับเรา

บางครั้งเราอาจผูกช้างอยู่ก็ได้ ลากไปไหน ๆ ก็ได้ แต่ว่าช้างยังไม่ตายนะ ต้องระวังให้ดี ในเมื่อยังไม่ตาย ก็ต้องหาทาง ค่อย ๆ หั่น ค่อย ๆ เฉือนไปทีละส่วน จนกว่าจะตาย

ถาม : ฝังรากลึกใช่ไหมคะ ?
ตอบ : ตัวส่วนละเอียดเขาเรียกว่า "อนุสัย"

ถ้าเปรียบเหมือนกับต้นไม้ เราโค่นต้นไม้ลงได้ พอล้มลง โอ๊ย..! พื้นดินสะเทือน รู้สึกผลงานมโหฬารเหลือเกิน ใช่ไหม ?

แต่ลองขุดลงไปดูสิ รากอาจจะเยอะกว่าใบ หรือกิ่งข้างบนเสียอีก ยิ่งสาวไปก็ยิ่งเล็กลง ๆ

แต่ว่าถึงช่วงนั้น ถ้าปัญญากับสติเท่าทันกิเลส ถึงจะละเอียดแค่ไหน ก็ไล่ทัน

แรก ๆ ถ้าเราเป็นนายพราน ยิงช้างก็ง่าย เป้าหมายใหญ่ ต่อไปก็มามียิงพวกกวาง พวกเก้งอะไรอย่างนี้ ตัวเล็กลง ก็ยิงยากขึ้น

ไปท้าย ๆ โน่น ไปยิงยุง โอกาสจะถูก โอกาสที่จะเห็นนั้นยาก แต่ถ้าหากว่าสติปัญญาถึงตรงจุดนั้นแล้ว ก็ไม่เกินความสามารถของเรา


สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนมิถุนายน พุทธศักราช ๒๕๔๔