การพิจารณาคลื่นทะเลให้เห็นอนิจจัง
 

ถาม : (ถามถึงการพิจารณาคลื่นทะเลให้เห็นอนิจจัง)
ตอบ : คลื่นทะเลที่ทยอยเข้าสู่ฝั่ง ลูกแรกหมดไป ลูกที่สองก็มา ลูกที่สองหมดไป ลูกที่สามก็มา เที่ยงแท้แน่นอนเสียที่ไหน ? เปลี่ยนแปลงแปรปรวนไปเรื่อย ๆ

ในขณะเดียวกัน ถ้าหากเปรียบทะลเป็นคน การทำงานที่อยู่ในลักษณะไม่มีวันหยุดนั้นทุกข์ไหม ? มานั่งดูอยู่อย่างนี้ เราเองก็ทุกข์ เขาเองก็ทุกข์ แล้วจนกระทั่งในที่สุด ผลสุดท้ายจริง ๆ ทะเลก็เหือดแห้งไม่มีอะไรเหลือ ตัวเราเองก็ตกตายไม่มีอะไรเหลืออยู่

สรุปแล้วก็ไม่มีอะไรเหลือทั้งสิ้น คลื่นระลอกแรกที่เข้าสู่ฝั่งก็เหมือนคนที่เกิดขึ้นมาก่อน เขาเกิดก่อน ก็แก่ก่อนแล้วก็ตายก่อน ระลอกถัดไปก็เกิดตามมา ตายตามมา มีสิ้นสุดเสียที่ไหน ? ทุกสิ่งทุกอย่างล้วนแต่วนเวียนไม่รู้จบอยู่อย่างนี้ เมื่อใดที่เราหลุดพ้นไปได้ เราก็จะหลุดพ้นจากสภาพที่เป็นทุกข์เช่นนี้


สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนเมีนาคม พุทธศักราช ๒๕๔๕