การอปโลกน์สังฆทานช่วยป้องกันไม่ให้ญาติโยมตกนรก
 

ถาม : แล้วอย่างในปัจจุบันเรานำข้าวไปถวายที่วัด แล้วถาดที่เรายกถวายท่าน ท่านฉันเสร็จท่านก็ลุกไป ชาวบ้านทั่วไปจะยกอันนั้นมากินต่อ ?
ตอบ : ถ้าหากว่าพระฉันเหลือแล้ว ชาวบ้านกินได้ เขาเรียกว่าวิทาสาโท รับของที่เป็นเดนแล้ว แต่ถ้าจะให้ดีและถูกต้อง พระวัดนั้นจะต้องมีการอปโลกน์ก่อน

การอปโลกน์ คือ การสมมติขึ้นมา อย่างเช่น การประกาศในท่ามกลางสงฆ์ว่า "ยัคเฆ ภัณเต สังโฆ ชานาตุ" ขอสงฆ์ทั้งหลายโปรดฟังคำข้าพเจ้า บัดนี้ได้มีทายกทายิกาผู้มีจิตศรัทธา น้อมนำมาซึ่งภัตตาหาร ถวายเป็นสังฆทานในท่ามกลางสงฆ์

อันว่าสังฆทานนั้นย่อมมีผลานิสงส์อันยิ่งใหญ่ องค์สมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสเอาไว้ว่า ไม่ได้จำเพาะเจาะจงให้เฉพาะภิกษุสามเณรรูปใดรูปหนึ่ง แต่ว่าสมควรแก่สงฆ์ทั่วทั้งสังฆมณฑล ให้แจกแก่สงฆ์ทั้งหลายในบรรดาที่มาถึงในสถานที่นั้น

บัดนี้ข้าพเจ้าจักสมมติตนเป็นผู้แจกของสงฆ์ ถ้าหากว่าเห็นไม่สมควรก็ให้ทักท้วงขึ้นได้อย่าได้เกรงใจ หากสงฆ์ทั้งหลายเห็นว่าสมควรแล้วก็ให้นิ่งอยู่ ..... ในเมื่อสงฆ์ทั้งหลายนิ่งอยู่ ข้าพเจ้ารู้ว่าเป็นการสมควรแล้ว จึงขอแจกภัต ณ บัดนี้

แล้วก็เริ่มต้นว่า "อะยัง ปะฐะมะภาโค มหาเถรัสสะปาปุนาติ" ส่วนที่ ๑ พึงถึงแก่พระมหาเถระ ผู้เป็นใหญ่เหนือกว่าข้าพเจ้า "อะวะเสสาภาคา อัมหากัง สามเณรานัญจะ ปาปุนาติ" ส่วนที่เหลือจึงถึงแก่ข้าพเจ้าตลอดจนพระภิกษุทั้งมัชฌิมะ และนวกะคือผู้กลางและผู้ใหม่ทั้งหลายตลอดจนถึงสามเณรทุกรูปด้วย

เมื่อเหลือจากพระภิกษุและสามเณรทำภัตกิจแล้วไซร้ ขอมอบให้เป็นของทายก ทายิกา ตลอดจนถึงสรรพสัตว์ทั้งหลายที่ต้องการมีส่วนร่วมในอาหารนี้ด้วยเทอญ ทำในลักษณะนี้ถ้าพระ "สาธุ" ก็เป็นอันว่ากินได้

ถาม : ยังไม่เคยเห็นมีใครทำแบบนี้ ?
ตอบ : หลายวัดเขาทำกัน วัดท่าขนุนที่อาตมาอยู่ก็ทำเป็นปกติ เป็นการกันนรกให้ชาวบ้าน เพราะว่าส่วนใหญ่ญาติโยมจะไม่รู้กัน

ถาม : เห็นเขาใส่เป็นถาดแล้วก็ถวาย แล้วพระก็ฉัน พอฉันเสร็จ....?
ตอบ : ถ้าพระฉันเหลือแล้วจริง ๆ กินต่อได้ แต่ว่าอย่าเอาไปบ้าน ส่วนที่เหลือแล้วไม่ต้องขออนุญาตก็ได้ แต่ห้ามเอาไปบ้าน แต่ถ้าหากว่าเป็นพระสงฆ์อปโลกน์ขึ้นมา แล้วทุกรูปมีความเห็นร่วมกันว่าอนุญาต แบบนี้กินเสร็จถ้าเหลือขนกลับบ้านไปได้เลย


สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนพฤษภาคม พุทธศักราช ๒๕๔๕