ถาม : คนปกติเวลาเขาเจอความทุกข์สาหัส เขาจะฝังใจว่าไม่เอาอีกแล้ว แต่คนประเภทผมจะจำประสบการณ์นั้นไว้ แล้วจำเอาไปช่วยคนอื่น ?
ตอบ : คุณเข้าใจผิด คนปกติจะเบื่อ ๆ อยาก ๆ ไม่ใช่ไม่เอาอีกแล้ว พวกไม่เอาอีกแล้วนั่นไม่ปกติ เพราะว่าเขาจะตั้งหน้าตั้งตาหาทางพ้นทุกข์ ส่วนปกติที่คุณว่านั่นแค่เบื่อ ๆ อยาก ๆ พอความทุกข์ลดลงก็เริ่มอยากอีกแล้ว

ถาม : คนที่ตั้งหน้าตั้งตาไปพระนิพพานนี่ก็ ?
ตอบ : คนอื่นเขาเห็นว่าไม่ปกติ ก็เป็นเรื่องปกติ ...(หัวเราะ)...

ถาม : เราพลาดไปปรารถนาพุทธภูมิต่อสมเด็จองค์ปฐม เวลาเราขอลาไม่จำเป็นต้องรอท่านอนุมัติใช่ไหมครับ เราไปได้เลย ?
ตอบ : ต้องอยู่ที่คุณแหละ ถ้าคิดว่าไม่จำเป็นเราก็ไปเลย แต่ถ้าโซ่ท่านยาวมากไป หลายกัปแล้วยังไปไม่พ้นก็ช่วยไม่ได้

ถาม : ตะกรุดเมฯ ที่ผมบูชาไป ผมขออนุญาตไม่บอกรุ่น ?
ตอบ : ไม่มีประโยชน์ ตะกรุดเมทุกรุ่นมีอานุภาพเหมือนกัน

ถาม : คนที่เขาหวังดี ไม่ได้คิดร้ายกับเรา แต่เขาทำให้เราน้อยใจ แค่นี้เขาก็โดนหนัก ใช่ผลของตะกรุดเมฯ ไหมครับ ?
ตอบ : ก็บอกแล้วว่าดีหรือไม่ดีสะท้อนคืนหมด อานุภาพตะกรุดเมฯ หรือตะกรุดมหาสะท้อนนั้น ทำดีกับเราก็ได้คืน ทำชั่วกับเราก็ได้คืน ฉะนั้น...ไม่บังคับว่าจะต้องทำดีอย่างเดียว

ถาม : เขาไม่ได้คิดร้ายกับเรา แต่เราดันน้อยใจเอง ?
ตอบ : ถ้าเขาทำดีแล้วเราจะไปน้อยใจทำไม ? แสดงว่าเขาต้องก็มีส่วนทำไม่ดีด้วย และความระยำของเราทำให้เราน้อยใจไปด้วย

ถาม : ยอมตายเพื่อแก้แค้น กับยอมตายเพื่อรักษาศีล ใช้กำลังใจเท่ากันไหมครับ ?
ตอบ : เท่ากัน เพียงแต่ชั่วดีต่างกัน

ถาม : ที่เขาบอกว่าบายศรี ๗ นี่คือ ๗ ชั้นขึ้นไป หรือมี ๗ กลีบ ?
ตอบ : กลีบ..ใช้บายศรีพานหรือบายศรีต้นที่อยู่บนพานก็พอ ไม่ต้องไปทำต้นใหญ่มหึมา แต่ว่ากลีบของคุณที่ว่าหรือนิ้วบายศรี ให้มี ๗ อัน

ถาม : ถ้าจำเป็นต้องมีชีวิตอยู่โดยอาศัยของมึนเมาหรือสิ่งเสพติด ถ้าเป็นนักปฏิบัตินี่ยอมตายดีกว่า หรือว่า...?
ตอบ : ตัวตายดีกว่าศีลขาดอยู่แล้ว ยาเสพติดเขาห้ามชัดอยู่ แม้แต่ศีล ๕ มัชชะ...ของมึนเมาที่ทำให้ขาดสติทั้งปวงจัดอยู่ในมัชชะหมด แต่เขาไม่แปล เขาแปลแค่สุรา เมรัยยังไม่แปลเลย

สุรา...สิ่งที่กลั่นขึ้นมาแล้วมีแอลกอฮอล์ประกอบ เมรัย....สิ่งที่หมักดองขึ้นมาแล้วมีแอลกอฮอล์ประกอบ มัชชะ...ของที่ทำให้มึนเมาขาดสติทั้งปวง ปะมาทัฏฐานา....เป็นที่ตั้งแห่งความประมาท แปลศัพท์ไม่ครบตัว แปลไม่ครบไม่ได้แปลว่าไม่มี เวรมณี...ละเว้นเสีย

ถาม : สมุนไพรที่บำรุงสมอง บำรุงร่างกาย ทำไมต้องมีสูตรที่ไปเพิ่มพลังทางเพศด้วยครับ ?
ตอบ : อะไรก็ตามที่บำรุงร่างกาย พอร่างกายดีก็คึกอยู่แล้วเป็นเรื่องปกติ คุณจะไปต่อว่าต่อขานอะไร ก็แค่อย่าไปคึกตามก็จบแล้ว อายุแค่นี้ต้องบำรุงแล้วหรือ ?

ถาม : โดนอะไรมาหนัก ๆ ก็มุ่งมั่นว่าจะฝ่าไปพระนิพพานให้ได้ เหมือนกับเราจะฝ่าศัตรูข้างหน้าที่อยู่เป็นแสนให้ได้ ถ้าผมไม่ได้มีบารมีมาก ผมจะฝ่าไปได้หรือครับ ?
ตอบ : จะไปยากอะไร ก็ตายแล้วชาติหน้าค่อยฝ่าใหม่

ถาม : มีพระเป็นที่พึ่งอยู่ก็จริง แต่ถ้าเรากระสุนหมด พระก็นั่งดูอยู่เฉย ๆ เราก็โดนไป ?
ถาม : กระสุนหมดเราก็นั่งสิ ข้าศึกแค่ล้อมเฉย ๆ เขาไม่ได้ทำอะไรเราสักหน่อย มีกระสุนเมื่อไรแล้วค่อยไปฝ่าใหม่ นึกถึงสัตว์ที่ติดกับ ยิ่งดิ้นยิ่งเจ็บไหมเล่า ? ถ้าหยุดดิ้นจะเจ็บไหม ?

ถาม : ถ้าอย่างนั้นก็รอความตายสิครับ ?
ตอบ : ไม่ใช่รอความตาย รอเวลาที่เหมาะสมแล้วค่อยเริ่มใหม่ เรียกว่าสะสมกระสุนก่อน พอเหมาะสมแล้วเริ่มใหม่

นึกถึงคำสอนหลวงปู่หล้า วัดภูจ้อก้อ ท่านบอกว่าหัดเป็นนักหลบเสียบ้าง ไม่ใช่นักรบอย่างเดียว ถ้ารู้ว่างานนี้รบแล้วแพ้ รบแล้วตาย แล้วยังไปรบถือว่าโง่ นักรบที่ดีต้องมีปัญญา รู้ว่าตอนไหนควรหลบหลีกถนอมกำลังตนเอง รู้ว่าตอนไหนควรปะทะเพื่อบดขยี้ข้าศึกให้แหลกลาญลงไป การกระทำทุกอย่างพระพุทธเจ้าให้ใช้ปัญญาประกอบทั้งหมด อย่าไปทำอะไรโง่ ๆ ในลักษณะที่ไร้ปัญญาอย่างนั้น ไม่สมกับเป็นศากยบุตรพุทธชิโนรส แล้วยังจะเสียชื่อพระองค์ท่านอีกด้วย

ถาม : ถ้าเจอภิกษุอย่างพระกปิละที่พี่ชายท่านเป็นพระอรหันต์ พระกปิละทำไม่ดีกับเรา แล้วเราไปกล่าวถึงบรรพบุรุษบิดามารดาเขาในทางไม่ดี จะเป็นการว่าพ่อแม่ของพระอรหันต์ด้วยไหมครับ ?
ตอบ : แล้วพ่อแม่ท่านใช่พระอรหันต์ไหมเล่า ? ถ้าพ่อแม่ท่านไม่ใช่ ว่าเฉพาะตัวก็ไม่เกี่ยวกัน เพราะว่าเรื่องของกรรมใครทำใครได้ เจาะจงเป้าหมายไหนก็เป้าหมายนั้น

พระอาจารย์กล่าวว่า "อารมณ์โกรธ น้อยใจ เสียใจ สะสมไปนาน ๆ ก็ซึมเศร้า พวกนี้แก้ด้วยการบ้องหู...! เอาให้ขี้หูลั่นแล้วจะหาย นั่นเป็นตัวสักกายทิฎฐิเต็ม ๆ เลย คือเอาตัวเองเป็นศูนย์กลาง ในเมื่อเอาตัวเองเป็นศูนย์กลาง ถึงเวลาคนอื่นทำไม่ถูกใจ กระทบขึ้นมาก็น้อยใจ เสียใจ โกรธ เกลียด ต้องบอกว่าเอาขี้ใส่ตัว ไม่กลัวเหม็นอีกด้วย"

ถาม : เขาบอกว่าเป็นสารเคมีในสมอง ?
ตอบ : แล้วทำไมสารเคมีดี ๆ ไม่รู้จักเอาออกมา ? ถึงเวลาก็นั่งกรรมฐานไปสิ ไม่ต้องทรงฌานหรอก เอาแค่ปีติเท่านั้นแหละ จะเอาสารเคมีสักกี่ตันก็มีให้ พวกนี้เป็นกิเลสล้วน ๆ ขี้โกรธ ขี้กลัว ขี้น้อยใจ สรุปแล้วคือขี้ทั้งนั้น ในเมื่อเอาขี้ใส่ตัวก็เหม็นเป็นเรื่องปกติ ถ้าไม่อยากเหม็นก็ทิ้ง ๆ ไปบ้าง

ถาม : เยื่อใยของพุทธภูมิเหมือนเยื่อใยบาง ๆ ที่ตัดไม่ขาด ต้องใช้กำลังสมาธิถึงระดับใดจึงจะลาได้เด็ดขาดครับ ?
ตอบ : ลาคือลา ส่วนขาดหรือไม่ขาดเป็นสันดานเดิม ตัวสันตติสืบเนื่องมาไม่มีใครละได้ มีแต่พระพุทธเจ้าเท่านั้น ฉะนั้น..ก็ทำหน้าที่ไปตามสันดานของตัวเองนั่นแหละ แต่ตั้งเป้าไว้ว่าจะไปพระนิพพาน

เราอย่าไปเข้าใจว่ายังโหยหาอาลัยอยู่แปลว่าเราลาไม่ขาด ถ้าลาขาดก็กลายเป็นพระพุทธเจ้าไปแล้วสิ เพราะว่าสามารถตัดวาสนาได้แค่พระองค์เดียวเท่านั้น ดูพระสารีบุตรท่านเป็นพระอัครสาวกเบื้องขวายังตัดไม่ได้เลย

เป็นสิ่งที่สั่งสมมาจนเป็นอัตลักษณ์เฉพาะตัว อัตลักษณ์คือลักษณะเฉพาะของตน ต้องออกมาอย่างนี้ มีบุคลิกภาพอย่างนี้ มีการกระทำแบบนี้ มีคำพูดแบบนี้ แค่ระมัดระวังให้อยู่ในกรอบก็จบ ระวังไม่ได้ออกนอกกรอบไป ถ้าผิดศีลผิดธรรมก็เป็นที่ติเตียนของคนอื่น เป็นที่ติเตียนไปกระทั่งพรหม กระทั่งเทวดา

พระอาจารย์กล่าวถึงกระเช้าของขวัญว่า "เรื่องนี้เป็นมติมหาเถรสมาคมเลยนะ กระเช้าสักการะให้ใช้ของเก่าได้ ถ้าวนจนมาเจอของตัวเองก็ห้ามตำหนิเขา เพราะท่านบอกเลยว่าสิ้นเปลือง ในเมื่อผู้ใหญ่มีบัญชามาได้อย่างนี้ ก็ใช้ของเก่าไปเรื่อย ๆ จนกว่าใครจะเผลอแกะกินไปใช้ไปนั่นแหละ"

มีพระมาทำสามีจิกรรมขอขมาช่วงเข้าพรรษา "ภาษาพระท่านเรียกว่าทำสามีจิกรรม คือกระทำสิ่งที่ดี ๆ ต่อกัน ในช่วงเข้าพรรษามีธรรมเนียมว่า พระภิกษุไปอยู่ที่ใดก็ตาม ต้องไปรายงานตัว ก็คือการทำสามีจิกรรมนี่แหละ กับพระอุปัชฌาอาจารย์ จะได้รู้ว่าไปอยู่ที่ไหน อยู่ใกล้ไกลเท่าใด ต้องการความช่วยเหลืออย่างไร ครูบาอาจารย์ท่านจะได้รู้ไว้ ถึงเวลาจะได้เรียกหาถูก

สมัยนี้ต้องบอกว่ารู้อยู่แล้วว่าอยู่วัดไหน บางคนก็โทรหากันทุกวัน ส่งไลน์หากันทุกวัน แต่ธรรมเนียมยังมีอยู่ก็ทำตามแบบไป คราวนี้พิธีอย่างเป็นทางการเขาเรียกว่าสามีจิกรรม บางทีเรียกว่าทำวัตรเฉย ๆ ก็มี วัตรคือแบบอย่าง กระทำตามแบบอย่าง แบบแผน แบบฉบับ

แบบฉบับอยู่ในตำราประเภทปิฏกสัมปทาเนนะ จารึกไว้ในปิฎก จารึกอะไร ? จารึกวิธีการต่าง ๆ หรือว่าแบบแผน เมื่อทำตามแบบแผนคนเห็นว่าดีแล้วก็เลียนแบบ ก็เป็นแบบอย่าง ภาษาไทยยากนะ ฟังอยู่ทุกวันที่แปลไม่ออกก็เยอะ เข้าใจแต่บอกไม่ถูกว่าคืออะไรใช่ไหม ? อย่างที่ฝรั่งเอ๊ดดี้บอกว่าภาษาไทยง่ายนิดเดียว ที่เหลือยากหมดเลย..!"

พระอาจารย์กล่าวว่า "ใครจะทำธุรกิจโดยเฉพาะอสังหาริมทรัพย์ ขอแนะนำให้สร้างเมืองลอยน้ำ จะได้หมดเรื่องหมดราวไปเลย หรือไม่ก็สร้างหมู่บ้านลอยน้ำ แต่ละบ้านให้มีลูกทุ่นเอาไว้ เสร็จแล้วสี่มุมบ้านก็ปักเสาเอาไว้สูงสัก ๒๐ เมตร คล้องห่วงโยงโซ่โยงกับเสาบ้าน น้ำมาลอยขึ้นตามน้ำ จะได้ไม่ต้องไปเดือดร้อนกับใครเขา

โบราณของเราสร้างบ้านใต้ถุนสูง ถ้าพวกเรารู้จักสังเกตจะทราบว่าใต้ถุนมีอะไร ? มีเรือ ถึงเวลาหน้าน้ำก็ขึ้นชั้นบน จะไปไหนก็ไปด้วยเรือ ถึงเวลาหน้าแล้งลงมาอยู่ใต้ถุน จะทำงานจะพักผ่อนก็ไม่ร้อนมากเหมือนชั้นบน เพราะว่ามีหลังคาแล้วยังมีพื้นชั้นบนกันความร้อนอีก ทำงานกันใต้ถุนบ้าน นั่นก็คือลักษณะของการปรับตามภูมิอากาศ ภูมิประเทศ ปรับตามสภาพ

คราวนี้มาสมัยใหม่เราไปนิยมการสร้างบ้านแบบยุโรป ซึ่งต้องสร้างบ้านเตี้ย ๆ ติดพื้น เพื่อรักษาความอบอุ่นไว้ให้มากที่สุด เนื่องจากฤดูหนาวหิมะตกหนักมาก ขืนสร้างบ้านใต้ถุนสูงแบบเราก็หนาวตายกันหมด คราวนี้เราไปนิยมแบบนั้น โดยเฉพาะส่วนที่เริ่มก่อนเลยก็คือบ้านจัดสรร บ้านจัดสรรไปเลียนแบบบ้านทรงสเปนมา แหม…เท่มากเลย แล้วมีหลังไหนที่ไม่ต้องติดเครื่องปรับอากาศบ้าง ? ถ้าไม่มีก็ตายเลย"

พระอาจารย์กล่าวกับเด็ก "จำไว้ว่าการว่ายน้ำไม่ได้ช่วยลดความอ้วน ว่ายน้ำได้แค่ความแข็งแรงและกล้ามเนื้อกระชับเท่านั้น เพราะว่าเวลาเราว่ายน้ำ น้ำจะหล่อเย็นให้เราอยู่ตลอดเวลา ร่างกายไม่ต้องผลาญแคลอรี่ แล้วจะไปลดอีท่าไหน ซ้ำยังสร้างชั้นไขมันพิเศษขึ้นมาเพื่อที่จะกันความเย็น ร่างกายจะหนาขึ้นด้วย สังเกตพวกนักว่ายน้ำทีมชาติแต่ละคนสิ ล่ำบึ้กทั้งนั้นเลย ให้ไปวิ่งหรือเดินเร็ว ๆ แทน ว่ายน้ำแล้วได้ความแข็งแรง ถ้าจะลดน้ำหนักให้ไปวิ่งแทน

เอาอย่างนี้...เลี้ยงหมาแล้วพาหมาไปวิ่งทุกวัน หมาไม่ได้ผอมหรอก เจ้าของจะผอมเอง"

พระอาจารย์กล่าวว่า "ใครซื้อเทียนพรรษาถวายวัดท่าขนุน บอกทางร้านเขาว่าไม่เอาขาตั้งลดให้เท่าไร ? เพราะว่าทางวัดไม่ทันได้ตั้งจุดก็เอาไปหล่อผางประทีปหมดแล้ว เป็นการทำบุญด้วยแสงสว่างเหมือนกัน แต่เป็นแสงสว่างในลักษณะที่เพิ่มความสวยงาม หรูหราอลังการขึ้นไปอีก"